Cuộc họp đầy kịch tính tại Phòng Bầu dục
Theo đánh giá của giới quan sát, cuộc tranh luận gay gắt giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump, Phó Tổng thống JD Vance và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng hôm thứ Sáu làm gia tăng lo ngại rằng thỏa thuận ngừng xung đột Nga - Ukraine cũng sẽ gặp nhiều khó khăn.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: RBC
Tổng thống Ukraine đã tự tin khi đến Nhà Trắng chuẩn bị ký một thỏa thuận khoáng sản với Mỹ, hy vọng đó sẽ là bước đi đầu tiên hướng tới tiến trình chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 3 năm qua với Nga.
Chuyến thăm lịch thiệp và tưởng chừng đầy tình hữu nghị nhanh chóng diễn biến căng thẳng rồi sau đó trở nên gay gắt khi ông Zelensky công khai đặt câu hỏi về các cuộc đàm phán hòa bình, cáo buộc Nga không cam kết hòa bình.
Quan điểm đó khiến cả Tổng thống Trump và Phó Tổng thống JD Vance nổi giận, quay sang chỉ trích Tổng thống ông Zelensky vì đã "không biết ơn" sự ủng hộ của Mỹ.
Cuộc họp diễn ra tồi tệ đến mức không chỉ thỏa thuận khoáng sản không được ký kết mà một cuộc họp báo chung cũng bị hủy bỏ. Ông Trump thậm chí còn đe dọa sẽ từ bỏ hoàn toàn sự ủng hộ với Ukraine.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social ngay sau cuộc họp gây tranh cãi với Tổng thống Ukraine tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump nhận xét rằng ông Zelensky chưa sẵn sàng cho hòa bình và đã không tôn trọng Mỹ. Theo Tổng thống Trump, sự can dự của Mỹ có thể khiến nhà lãnh đạo Ukraine cảm thấy có lợi thế lớn trong đàm phán. Tuy nhiên, điều Mỹ muốn hướng tới là hòa bình. Ông chủ Nhà Trắng khẳng định, Tổng thống Zelensky có thể quay trở lại khi đã sẵn sàng đạt thỏa thuận hòa bình với Nga.
Sau đó, trong bài viết đăng tải trên mạng xã hội, ông Zelensky đã cảm ơn Tổng thống Trump, Quốc hội và người dân Mỹ vì chuyến thăm này.
“Cảm ơn nước Mỹ, cảm ơn vì sự ủng hộ của các bạn, cảm ơn vì chuyến thăm này” - ông Zelensky viết, đồng thời gửi lời cảm ơn đến ông Trump và nhấn mạnh rằng “Ukraine cần một nền hòa bình công bằng và lâu dài, và chúng tôi đang làm tất cả vì điều đó”.
Tờ The Guardian viết rằng cuộc gặp căng thẳng giữa ông Trump và ông Zelensky tại Phòng Bầu dục khiến cả thế giới sốc. Tờ báo Anh cho biết, cuộc họp này kết thúc mà không ký kết bất kỳ thỏa thuận nào, khiến ông Zelensky phải “trở về tay trắng”.
Trong cuộc gặp với nhà lãnh đạo Ukraine tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump kêu gọi lệnh ngừng bắn ngay lập tức giữa Nga và Ukraine, đồng thời cảnh báo ông Zelensky sẽ không nhận được sự hỗ trợ từ Mỹ nếu không theo đuổi các nỗ lực hòa bình.
Áp lực đè nặng lên Ukraine và ông Zelensky
Tương lai của Tổng thống Ukraine Zelensky và một thỏa thuận hòa bình tiềm năng với Nga hiện trở nên mong manh sau cuộc họp đầy kịch tính tại Nhà Trắng với Tổng thống Mỹ Trump.
Cuộc tranh cãi nảy lửa giữa ba nhà lãnh đạo tại Nhà Trắng gây sốc nhưng không hoàn toàn bất ngờ, theo ý kiến của các nhà phân tích.
Cố vấn cấp cao Brian Finucane tại Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế (ICG) nói cuộc họp cấp cao Mỹ-Ukraine vốn đã được dự báo sẽ rất căng thẳng.
“Màn thể hiện của Tổng thống và Phó Tổng thống trong Phòng Bầu dục là chưa từng có tiền lệ, nhưng không hoàn toàn bất ngờ nếu xét đến quan điểm rõ ràng của cựu Tổng thống Trump đối với vấn đề hỗ trợ quân sự cho Ukraine” – chuyên gia Finucane nhận định.
Trong khi đó, nhà phân tích chính trị Ukraine Volodymyr Fesenko cho rằng hàng loạt các hành động của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump cho thấy sự rạn nứt này đã được dự báo từ trước.
Ông Fesenko chỉ ra một số vấn đề khiến quan hệ giữa Mỹ và Ukraine căng thẳng trong thời gian gần đây như: áp lực của Mỹ đối với Ukraine, cách các quan chức Mỹ mô tả Tổng thống Zelensky, đánh giá của Washington về cuộc xung đột Nga - Ukraine và thái độ của Mỹ đối với các cuộc đàm phán ngừng bắn.
“Tương lai đối với Ukraine hiện vẫn chưa rõ ràng, nhưng màn tranh cãi gay gắt tại Nhà Trắng có thể là điềm xấu cho chính quyền Tổng thống Zelensky” - chuyên Finucane cho hay.
Cũng trong ngày 28/2, một quan chức Mỹ nói với CNN rằng quan hệ căng thẳng giữa Tổng thống Mỹ Trump và Tổng thống Ukraine Zelensky sau cuộc gặp tại Nhà Trắng khó có thể cứu vãn.
Theo quan chức này, những gì vừa diễn ra trong cuộc gặp giữa người đứng đầu Nhà Trắng và Tổng thống Ukraine là "thảm họa".
Tuy nhiên, một số nhà phân tích chính trị cho rằng màn đấu khẩu Trump-Zelensky có thể chưa “đặt dấu chấm hết” cho khả năng đàm phán giữa hai đồng minh trong tương lai, đặc biệt khi Mỹ đang tìm kiếm nguồn cung khoáng sản đất hiếm để cạnh tranh với Trung Quốc.
"Tôi không nghĩ rằng thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine sẽ bị hủy bỏ sau cuộc gặp cấp cao tại Nhà Trắng” - chuyên gia Samuel Ramani tại Viện An ninh Quốc phòng Hoàng gia Anh (RUSI), nói với Al Jazeera.
"Tôi nghĩ rằng thỏa thuận này đã thể hiện sự linh hoạt đáng kể. Mỹ ban đầu yêu cầu một phần đất hiếm và các khoáng sản khác trị giá 500 tỷ USD của Ukraine để đổi lấy khoản viện trợ mà Washington đã cung cấp cho Kiev. Người Ukraine đã có thể điều chỉnh lại điều đó, biến nó thành một thỏa thuận tái thiết nhiều hơn là một hình thức thế chấp thuần túy để đổi lấy viện trợ quân sự trước đây".
Về phần mình, trả lời đài Fox News sau cuộc họp căng thẳng tại Nhà Trắng, Tổng thống Zelensky thừa nhận rằng sẽ “rất khó khăn” để Ukraine cầm cự trước lực lượng Nga mà không có sự hỗ trợ của Mỹ.
Nguyễn Phương