Tướng phi công kể về cuộc duyệt binh hùng tráng ngày 2/9/1975

7 giờ trướcBài gốc

LTS: Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, người dân cả nước được ngắm những cánh bay trong lễ diễu binh.

Trong 80 năm qua, những phi công của lực lượng Phòng không - Không quân đã thực hiện những nhiệm vụ đặc biệt của đất nước, từ khúc bi tráng tiễn Bác năm 1969, khúc khải hoàn mừng thắng lợi ngày 15/5/1975 đến bầu trời rợp cờ hoa ngày 2/9/1975 và cánh bay kỷ niệm 40 năm Quốc khánh năm 1985...

VietNamNet đăng tải loạt bài “Những chuyến bay đi cùng lịch sử dân tộc” với nhiều câu chuyện, tình tiết lần đầu được tiết lộ từ các phi công chiến đấu anh hùng tham gia vào những sự kiện trọng đại của dân tộc.

Ngày 2/9/1975, Quảng trường Ba Đình ngập cờ hoa, hàng vạn người dân từ mọi miền Tổ quốc đổ về với khí thế của một dân tộc anh hùng vừa thống nhất.

Thủ tướng Phạm Văn Đồng đọc diễn văn và Đại tướng Võ Nguyên Giáp duyệt đội ngũ các đơn vị tham gia lễ duyệt binh ngày 2/9/1975. Ảnh: TTXVN

Thủ tướng Phạm Văn Đồng đọc diễn văn trên lễ đài nhấn mạnh ý nghĩa thắng lợi của 30 năm xây dựng đất nước và thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Đại tướng Võ Nguyên Giáp trực tiếp duyệt đội ngũ các lực lượng vũ trang tham gia duyệt binh. Những đoàn xe tăng, thiết giáp, pháo binh nối dài, biểu dương sức mạnh quân sự.

Trên bầu trời, từng biên đội tiêm kích rạch mây, tiếng động cơ gầm vang như lời tuyên ngôn của một dân tộc vừa đi qua chiến tranh, đồng thời nhắc nhở nhau: Hòa bình đã đến, nhưng không bao giờ được quên cảnh giác.

Ảnh: TTXVN

Khắc khoải giữa âm hưởng hào hùng về những ngày tháng ấy, hôm nay, ký ức của những người lính bay năm xưa vẫn sống động, khi nhớ lại từng vòng lượn, từng cú nghiêng cánh bay, từng giây phút “căng như dây đàn” để đội hình MiG bay qua bầu trời Ba Đình đúng đội hình nhất, đẹp nhất và ở dưới quảng trường, mọi người có thể nhìn rõ nhất.

36 máy bay chiến đấu trên bầu trời Hà Nội

Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải, nguyên Phó tư lệnh Chính trị, Bí thư Đảng ủy Quân chủng Phòng không - Không quân, là một trong những phi công vinh dự được tham gia cả 2 sự kiện quan trọng năm 1975: bay chào mừng thống nhất đất nước vào ngày 15/5 tại TPHCM và bay trong lễ duyệt binh ngày 2/9 tại Hà Nội.

Tuy tuổi đã cao, ông vẫn nhớ rõ diễn biến chuyến bay năm đó. "Ngày 15/5/1975, tại dinh Độc Lập diễn ra lễ mừng chiến thắng cấp nhà nước. Không quân nhân dân Việt Nam có 3 biên đội, với 12 chiếc máy bay Mig-21 do các phi công chiến đấu, từng chiến thắng Không Mỹ điều khiển. Tôi là 1 trong 12 phi công tham gia", Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải kể rành rọt họ tên từng phi công và từng số trong biên đội bay ngày đó.

Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải. Ảnh: NVCC

Chuyến bay duyệt binh A75 tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2/9/1975 đánh dấu niềm vui thống nhất đất nước sau đại thắng mùa xuân 1975. Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải cho biết, sự kiện này quy tụ 36 máy bay chiến đấu, bao gồm MiG-17, MiG-19, và MiG-21, thuộc các trung đoàn 923, 927 và 921 tham gia và lực lượng máy bay trực thăng, máy bay vận tải.

Riêng đội hình bay MiG-21 được chia thành các biên đội. Trung đoàn 921 có 4 biên đội bay. Biên đội 1, với các phi công: Phạm Phú Thái, Nguyễn Văn Khuyên, Trần Văn Thi. Biên đội 2 gồm các phi công: Đỗ Văn Lanh, Lê Hoàn, Trần Văn Tứ. Biên đội thứ 3 gồm các phi công: Nguyễn Đức Chiến, Nguyễn Văn Thịnh, Phạm Ngọc Tính. Biên đội thứ 4 gồm các phi công: Trần Việt, Nguyễn Xuân Mậu, Trần Ngọc Đạo. Trung đoàn 927 gồm biên đội của phi công Nguyễn Đức Soát, Nguyễn Mạnh Hải; biên đội của phi công Trần Văn Năm, Lê Hòa; biên đội Nguyễn Khánh Duy và Đoàn Thanh Cần.

Từ Nội Bài, 12 chiếc MiG-21 của Trung đoàn 921 - Đoàn Sao Đỏ đảm nhiệm phần duyệt binh chính. Từ Kép (Bắc Giang), 6 chiếc MiG-21 của Trung đoàn 927 và các MiG-17 của Trung đoàn 923 cất cánh. Từ Hòa Lạc, phi đội trực thăng xuất phát; từ Gia Lâm, các máy bay vận tải vào vị trí.

Những phi công chiến đấu (mặc quân phục) tham gia lễ diễu binh mừng chiến thắng 15/5/1975. Ảnh: NVCC

Khác với thời chiến phải tránh bay qua Hà Nội để không bị hỏa lực ta bắn nhầm, ngày 2/9/1975, họ được phép “chạm” vào bầu trời Thủ đô - một sự cho phép không chỉ về mặt kỹ thuật, mà còn là sự khẳng định chủ quyền tuyệt đối của Không quân Việt Nam. Nhưng khi luyện tập, họ chỉ bay dọc sông Hồng, tới hôm chính thức mới được bay qua Ba Đình.

Không khí trước giờ cất cánh bay duyệt binh căng thẳng lắm, bởi vì trách nhiệm, vinh dự và trên 'đôi cánh' của chúng tôi là cả niềm tự hào của dân tộc vừa thống nhất đất nước. Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải

Vị trí của ông trong đội hình bay là số 2, bay cạnh biên đội trưởng Nguyễn Đức Soát (sau này là Trung tướng, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam - Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân).

“Thời tiết hôm đó xấu, mây thấp, buộc biên đội thứ nhất phải bay sát mặt sông Hồng để giữ đội hình. Các biên đội cách nhau khoảng 100-150m, đảm bảo nhìn thấy nhau để tránh mất đội hình.

Đội hình của các biên đội bay 2 vòng trên bầu trời Hà Nội, dọc sông Hồng vào đường Thanh Niên, bay qua Lăng Bác. Đường bay của biên đội chệch sang trái một chút so với Quảng trường Ba Đình và bay bằng độ cao thấp nhất có thể, tốc độ ổn định nhất có thể để mọi người trên lễ đài, những người tham dự nhìn rõ.

Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải cho hay, các biên đội bay 2 vòng trên bầu trời Hà Nội trong lễ duyệt binh 2/9/1975. Ảnh: Thành Huế

“Mỗi vòng lượn không chỉ là thao tác kỹ thuật, mà là sợi dây nối kết giữa những cánh chim thép với hàng triệu trái tim đồng bào đang dõi theo phía dưới,” ông nói.

Phi công phải bay giỏi và trung thành tuyệt đối với Tổ quốc

Cuộc đời binh nghiệp của ông Nguyễn Mạnh Hải là hành trình từ một chàng trai quê lúa Thái Bình nhập ngũ sau sự kiện Mỹ ném bom 5/8/1964. Ban đầu, ông là lính quân nhạc, sau đó, ông trúng tuyển phi công và sang Liên Xô học lái máy bay.

Thời trẻ của phi công Nguyễn Mạnh Hải. Ảnh: NVCC

Từ 150 học viên, chỉ 50 người đạt chuẩn bay MiG-21, ông là một trong số đó. Trong chiến tranh chống Mỹ, ông từng sống qua những ngày cơ động, ăn ngủ tại sân bay, tắm nước giếng lạnh giữa mùa đông, ở nhà cấp 4. Sau hiệp định Paris, rồi giai đoạn chiến tranh biên giới Tây Nam 1978-1979, ông thường xuyên xa nhà, làm nhiệm vụ.

“Với lính không quân, khi có báo động, chỉ trong vòng 2 phút là phải bật dậy, khởi động máy bay và cất cánh. Dù không chiến đấu, phi công cũng phải sẵn sàng, không để Tổ quốc bị bất ngờ,” ông nhấn mạnh.

Sau này, khi làm công tác chính trị, từ chính trị viên phi đội đến Phó tư lệnh Chính trị, Quân chủng Phòng không - Không quân, ông vẫn giữ một triết lý nhất quán: “Phi công phải có trình độ bay giỏi, nhưng quan trọng hơn là phải có lòng yêu nước, trung thành với Đảng, với nhân dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì Tổ quốc. Nếu không, con người dễ sa ngã trước lợi ích cá nhân”.

Cuộc gặp mặt đặc biệt của các phi công kỳ cựu

Đại tá Nguyễn Hữu Ngọ, nguyên Chánh văn phòng Quân chủng Phòng không - Không quân là người nhiệt huyết trong việc kết nối các phi công bay trong các sự kiện chính trị đặc biệt của đất nước.

Mới đây, ông cùng Trung tướng, AHLLVTND Phạm Phú Thái và ban tổ chức kết nối thành công cuộc gặp mặt đầy ý nghĩa “Những cánh bay qua Ba Đình” nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng 8, Quốc khánh 2/9, tại Đoàn an điều dưỡng 18, Vĩnh Yên, Phú Thọ.

Những phi công từng tham gia các cuộc diễu binh lịch sử của dân tộc. Ảnh: Mạnh Hùng

Đại tá Nguyễn Hữu Ngọ chia sẻ: Cuộc gặp mặt là để ôn lại, nghe lại, nhớ lại những sự kiện lịch sử, những câu truyện bây giờ mới kể, những chuyện ít hoặc chưa được nói nhiều trong sử sách. Đồng thời góp phần thực hiện quan điểm 'Không ai được quên lịch sử, không để sự kiện lịch sử nào bị lãng quên'. Những dữ liệu được chính phi công trong cuộc kể lại là tư liệu quý giá để lại cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Thành Huế

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/tuong-phi-cong-ke-ve-cuoc-duyet-binh-hung-trang-dau-tien-khi-dat-nuoc-thong-nhat-2437413.html