Tuyển dụng và chuẩn hóa công chức, viên chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh

một ngày trướcBài gốc

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định muốn xây dựng thành công CNXH thì trước hết phải hoàn thiện được con người XHCN: “Là con người có đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, một lòng một dạ phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng". Trong bộ máy hành chính nhà nước, những con người XHCN tiên phong, gương mẫu phục vụ Tổ quốc và Nhân dân chính là cán bộ công chức, viên chức nên Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng cán bộ là tiền vốn của đoàn thể - là cái gốc của mọi công việc, người cán bộ mẫu mực phải có cả đức và tài, lấy đức làm gốc. Cán bộ phải khắc phục mọi biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, xa rời quần chúng, hống hách kiểu quan cách mạng, tham nhũng, thiếu trách nhiệm dẫn đến chia rẽ, cục bộ địa phương, bè phái và kết quả tất yếu làm hỏng việc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng Phạm Văn Đồng chụp ảnh với cán bộ, chiến sĩ cảnh vệ, cán bộ văn phòng Phủ Chủ tịch nhân dịp năm mới Nhâm Dần (1/1962).

Quan điểm về cán bộ của Người bao gồm các tiêu chí về đạo đức, tri thức, năng lực và lối sống, thể hiện sinh động sự phát triển tất yếu của con người mới XHCN. Khi nước ta vừa giành được độc lập, Chủ tịch Chính phủ lâm thời Hồ Chí Minh đã kêu gọi: "Nhân tài nước ta dù chưa có nhiều lắm nhưng nếu chúng ta khéo lựa chọn, khéo phân phối, khéo dùng thì nhân tài càng ngày càng phát triển càng thêm nhiều".

Sau khi thành lập Chính phủ liên hiệp kháng chiến, Chủ tịch Hồ Chí Minh thông báo tìm người tài giỏi ra giúp dân, giúp nước: "Nước ta cần kiến thiết. Kiến thiết cần phải có nhân tài... E vì Chính phủ nghe không đến, thấy không khắp, đến nỗi những bực tài đức không thể xuất thân. Khuyết điểm đó tôi xin thừa nhận. Nay muốn sửa đổi điều đó và trọng dụng những kẻ hiền năng, các địa phương phải lập tức điều tra nơi nào có người tài đức, có thể làm được những việc ích nước lợi dân, thì phải báo ngay cho Chính phủ biết".

Trong những năm trường kỳ kháng chiến, để sửa đổi lối làm việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục quan tâm chọn lựa cán bộ công chức đủ tiêu chuẩn vào làm việc trong bộ máy hành chính nhà nước. Các kỳ thi tuyển công chức vào ngạch, bậc của nền hành chính quốc gia đã được thực hiện theo quy định chung.

Ngày 29/5/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 188-SL sửa đổi lại chế độ công chức nhằm mục đích cải thiện đời sống công chức và đơn giản hóa chế độ công chức, theo các nguyên tắc: Ổn định mức sinh hoạt tối thiểu; Trọng dụng thành tích, tài năng; Chú ý đến tình trạng gia đình; Nâng đỡ phụ nữ và đồng bào miền núi làm công chức; Thống nhất ngạch và cấp bậc. Ngày 20/5/1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 76-SL ban hành bản Quy chế công chức Việt Nam. Thể lệ và chương trình thi vào biên chế nhà nước mỗi ngạch sẽ do nghị định Bộ sở quản ấn định.

Đây là thời kỳ cả nước đang tiến hành kháng chiến cam go và quyết liệt, nội dung thi tuyển này là phù hợp, đáp ứng nhu cầu bổ sung, hoàn thiện đội ngũ cán bộ, công chức trong bộ máy nhà nước. Tuy nhiên, đến bây giờ, trong lúc chúng ta đang thực hiện cải cách hành chính triệt để thì chương trình thi tuyển này vẫn còn nguyên ý nghĩa và giá trị thực tế, dù cần có một số điều chỉnh để tương thích với một xã hội hiện đại và phát triển. Mục tiêu là phải tuyển dụng những công chức, viên chức đủ trí tuệ, kiến thức, năng lực, nắm được khoa học công nghệ và có trách nhiệm trong công tác.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm lớp học văn hóa và kỹ thuật ngoài giờ của công nhân nhà máy ô tô 1-5 (12/1963).

Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Muốn làm tròn nhiệm vụ của mình thì cán bộ phải luôn luôn cố gắng học tập, cố gắng vươn lên để không ngừng tiến bộ. Người thường xuyên nhắc nhở cán bộ muốn cải tạo xã hội, cải tạo thế giới thì trước hết phải tự cải tạo bản thân, nâng cao hiểu biết hằng ngày. Đây là công việc dễ thấy, dễ hiểu nhưng lại khó làm vì thay đổi ý thức, tư duy rất khó khăn, phức tạp: "Đó là một cuộc cách mạng trong bản thân của mỗi người".

Bên cạnh việc tuyển dụng, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nghiêm khắc phê phán những cán bộ có phương pháp phấn đấu hình thức, sai lệch: những kiểu lý luận suông, sách vở sáo rỗng, quanh co bao biện, phi thực tế; học vì những toan tính cá nhân như để lấy danh hiệu, để trang sức, để đem lòe thiên hạ hoặc tạo cho mình một vốn liếng bằng cấp, sau này đợi cơ hội đưa ra mặc cả với tổ chức. Những công chức, viên chức đó hoàn toàn sa vào chủ nghĩa cá nhân giáo điều, vụ lợi: “Việc gì cũng chỉ lo cho lợi ích riêng của mình, không quan tâm đến lợi ích chung của tập thể, miễn là mình béo mặc thiên hạ gầy. Nó là mẹ đẻ ra tất cả mọi tính hư nết xấu như lười biếng, suy bì, kiêu căng, kèn cựa, lãng phí tham ô...”.

Xã hội hiện nay cho thấy giữa cơ cấu kinh tế thị trường đa dạng nhiều thành phần, không ít công chức lãnh đạo, viên chức quản lý đang yên vị-đắc ý trong biên chế nhà nước. Khi về nghỉ thì hưởng chế độ lương hưu, khi đang nhiệm kỳ công tác thì tranh thủ cơ hội kiếm chác, mặc hậu quả gây ra cho xã hội và kệ trách nhiệm thuộc về những người đi sau. Chính bởi tư duy chộp giật, ăn xổi, tham lam, phi đạo đức như thế nên trong nhiều cơ quan hành chính sự nghiệp còn hiện tượng quan liêu, tham nhũng, người làm thật thì ít, người chơi thật thì nhiều hoặc có làm cũng không hiệu quả, gây lãng phí thời gian, tiền bạc của Nhà nước.

Hội nghị Trung ương 8, Khóa XIII đã quyết định lộ trình thực hiện chế độ tiền lương mới đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và cả người lao động. Nội dung này cũng từng được nêu ra để thực hiện trong Sắc lệnh 188-SL năm 1948 (chia ngạch lương thành 5 hạng tùy theo trình độ và bằng cấp). Nay, tiền lương đang bắt đầu trở thành nguồn thu nhập bảo đảm đời sống người lao động, tạo động lực cho sức sản xuất, năng suất và hiệu quả làm việc. Cải cách tiền lương sẽ góp phần nâng cao chất lượng, đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp, đồng thời làm trong sạch và củng cố sức mạnh của hệ thống chính trị, ổn định nguồn nhân lực có khả năng và trình độ trong khu vực hành chính công, đặc biệt đây cũng là một biện pháp căn cơ để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Với những tiêu chuẩn Chủ tịch Hồ Chí Minh từng đặt ra cho cán bộ và sự quan tâm của Đảng, Chính phủ, đội ngũ công chức viên chức trong các cơ quan nhà nước cần phải được củng cố và hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Để góp phần thực hiện thành công tiến trình cải cách hành chính của Đảng và Nhà nước, công chức, viên chức cần ghi nhớ lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Luôn luôn ra sức phấn đấu, ra sức làm việc, cố gắng học tập để nâng cao trình độ văn hóa, tri thức và chính trị của mình. Luôn luôn giữ gìn kỷ luật. Luôn luôn xứng đáng là một người cán bộ, một người đảng viên".

Tháng 6/1950, Bộ Nội vụ ban hành Chương trình thi tham sự hành chính. Đây là văn bản pháp quy đầu tiên về thi tuyển dụng công chức của Nhà nước. Các phần thi được quy định rõ gồm: Phần 1: Một bài luận về văn chương, công dân giáo dục và pháp luật thường thức; Phần 2: Một bài địa lý và sử ký (theo chương trình trung học phổ thông); Phần 3: Một bài về tổ chức bộ máy chính quyền, hội đồng nhân dân tỉnh, xã và ủy ban kháng chiến hành chính các cấp; Phần 4: Một bài đánh máy chữ; Phần 5: Một bài tốc ký (nếu thí sinh tình nguyện) và một giờ dịch ngoại ngữ ra tiếng Việt; đồng thời giới hạn nội dung cụ thể cho từng phần thi và quy định thang điểm là 20. Thí sinh phải đạt 12/20 điểm mới trúng tuyển.

Thí sinh không được mang sách vở, tài liệu vào phòng thi. Nếu bị bắt quả tang, thí sinh sẽ bị đình chỉ thi. Chủ tịch Ủy ban kháng chiến hành chính liên khu ra đề thi và lập Hội đồng giám thị. Đề thi được bỏ vào phong bì gắn xi niêm phong.

Khi thi bài nào thì Chủ tịch Hội đồng giám thị sẽ mở trước mặt thí sinh. Hội đồng giám khảo gồm: 1- Chủ tịch hoặc Ủy viên Ủy ban kháng chiến hành chính liên khu: Chủ khảo; 2- Một hoặc hai giáo sư trung học phổ thông: Ủy viên; 3- Một hoặc hai kiểm sự hoặc tham sự hành chính: Ủy viên; Một cán sự hành chính: Thư ký (không được chấm bài). Niêm yết công khai danh sách điểm và thí sinh trúng tuyển.

Đỗ Hoàng Linh

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/tu-lieu-antg/tuyen-dung-va-chuan-hoa-cong-chuc-vien-chuc-theo-tu-tuong-ho-chi-minh-i755802/