Tuyển sinh lớp 10 năm 2025: Thí sinh háo hức với môn Ngữ văn

2 ngày trướcBài gốc

“Sạch bong” ngữ liệu trong SGK

Mỗi mùa thi tuyển sinh đầu cấp, đội ngũ giáo viên Ngữ văn cũng như các chuyên gia đều mong ngóng, đón chờ đề thi môn học này do các trường phía Nam hoặc từ Sở GD&ĐT TPHCM ra đề. Năm nay, đề thi môn Ngữ văn chuyên và không chuyên của Trường Phổ thông Năng khiếu, ĐH Quốc gia TPHCM không nằm ngoại lệ. Với đề không chuyên, đề thi chia thành 2 phần: Đọc hiểu và viết. Phần đọc hiểu, đề thi đưa ra câu chuyện Chim họa mi của nhà văn Đan Mạch Andersen. Nội dung chính của truyện kể về một nhà vua yêu thích tiếng chim hót và ông có một con chim họa mi hót rất hay. Một ngày, vua được tặng một con chim máy, khi vặn hộp nhạc sẽ phát ra tiếng hay không kém họa mi thật. Điều này khiến ông xao lãng chú chim luôn bầu bạn với mình lâu nay và chú chim đã bay về rừng.

Học sinh Trường Phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TPHCM) học tập trong phòng thí nghiệm. Ảnh: Nhà trường cung cấp

Một thời gian sau, con chim máy bị hỏng, dù được sửa nhưng tiếng hót không còn hay như trước. Khi nhà vua bệnh nặng, chim họa mi thật quay về, cất tiếng hót để hồi sinh nhà vua. Lúc này, nhà vua muốn giữ lại chú chim thật và đập nát con chim bằng máy. Nhưng họa mi khuyên vua thả mình về rừng...

Ở phần này, thí sinh phải trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm và có 2 câu tự luận yêu cầu viết 5-7 dòng. Trong đó, thí sinh được hỏi ý nghĩa câu nói của chim họa mi khi khuyên nhà vua thả mình đi; trình bày suy ngẫm về cách thưởng thức nghệ thuật trong thời đại mà người viết đang sống. Phần nghị luận xã hội cho 2 đề để thí sinh lựa chọn. Đề 1 nêu thực tế có xu hướng nhiều người dùng trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm tạo ra những sản phẩm mới. Điều này đặt ra vấn đề vi phạm đạo đức, bản quyền, sao chép ý tưởng. Từ đó, đề hỏi suy nghĩ của thí sinh về vấn đề nêu trên. Đề 2 đề cập trong câu chuyện cổ ở phần đọc hiểu, hỏi thí sinh suy nghĩ gì về hành động của nhà vua, thể hiện quan điểm về cách con người đối xử với đồ vật, con vật mà họ sở hữu.

Đề thi chuyên Ngữ văn cho 1 chủ đề với 2 câu hỏi. Văn bản được đưa ra là đoạn trích trong truyện ngắn Nụ cười in trong tập Con mèo mắt ngọc do Lai Nguyên Ân sưu tầm, biên soạn, NXB Kim Đồng, 2024…

Các dữ liệu trong đề thi “sạch bong” ngữ liệu trong SGK. Không những thế, đề thi mang hơi thở cuộc sống. Nhận định của giáo viên cho thấy, tuy đề thi không lắt léo, không đánh đố nhưng yêu cầu thí sinh có những trải nghiệm thực tế khi bản thân thuộc “thế hệ cợt nhả”, chịu sự đánh giá, phán xét về thế hệ mình như thế nào… hay chủ đề ứng dụng công nghệ trong cuộc sống gần gũi.

Từng bước đổi mới

Trường THPT Chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn, Trường ĐH KHXH&NV (ĐH Quốc gia Hà Nội) vừa tổ chức kì thi tuyển sinh lớp 10. Tuy đề thi năm nay của trường không sử dụng ngữ liệu trong SGK, nhưng có phần nặng nề khi đề thi không chuyên bàn về người phụ nữ trong thời kì hiện đại từ bài thơ Người mẹ của nhà thơ Nguyễn Bính và về chọn lí tưởng sống của thế hệ trẻ hiện nay trong đề thi chuyên. Cách đặt vấn đề không sai nhưng với nhân sinh quan của học sinh lớp 9, chủ đề đưa ra có phần quá sức. Chắc chắn trong số những thí sinh dự thi, sẽ có những em đáp ứng được yêu cầu của đề thi, nhưng trong đó, chứa đựng bao nhiêu hàm lượng học sinh được trải nghiệm từ thực tế, bao nhiêu hàm lượng là nghe - xem rồi viết lại thì thật khó cân đong đo đếm (khi hình thức thể hiện đều là những ngôn từ sáng bóng, long lanh). Ngoài việc không sử dụng ngữ liệu trong SGK, định dạng đề thi của Trường THPT Chuyên KHXH&NV không thay đổi so với năm 2024.

Theo cô Trần Thị Thu, giáo viên dạy Ngữ văn, tại Nam Định, qua các đề thi môn Ngữ văn vừa được các trường THPT tổ chức tuyển sinh lớp 10, cơ bản đã thấy địa phương/trường THPT chuyên đã đổi mới theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Với đề thi Ngữ văn chuyên của Trường Phổ thông Năng khiếu, cô Thu đánh giá có sự phân hóa cao khi đề thiên về yêu cầu thông hiểu và vận dụng ở mức độ cao. Theo cô Thu, đây là năm đầu tiên tổ chức thi tuyển sinh theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, không chỉ học sinh mà giáo viên cũng áp lực. “Thực tế, giáo viên vừa chạy vừa xếp hàng, dạy theo đề xuất, “nương theo gió” chứ chưa có hướng triển khai cụ thể”, cô Thu nói.

Cô Phùng Thị Thanh Lài, giáo viên Trường Phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TPHCM) chia sẻ, để làm tốt những đề Ngữ văn giống như đề thi vào Trường Phổ thông Năng khiếu, thí sinh cần có kĩ năng tư duy bao gồm tư duy ngôn ngữ, tư duy giải quyết vấn đề và sự phản tư duy. Tư duy ngôn ngữ tốt sẽ giúp các em đọc tốt các văn bản trong thời gian giới hạn, với trình tự đọc lướt và đọc sâu. Đồng thời, tư duy ngôn ngữ tốt còn giúp các em viết tường minh và chặt chẽ, tạo độ sáng và độ sâu cho bài viết, tăng tính thẩm mĩ và thuyết phục. Tư duy giải quyết vấn đề sẽ gợi dẫn thí sinh tránh lối nghĩ và viết sáo mòn, giáo điều cứng nhắc, mà vận dụng và thực hành linh hoạt những trải nghiệm của bản thân nhiều hơn. Sự phản tư duy rất cần thiết trong tinh thần học tự chủ của người học. Những bài viết có sự phản tư duy nhạy bén, hợp lí luôn tạo ra độ mở trong hành trình tiếp nhận và đối thoại, hấp dẫn người đọc và chấm bài.

Ghi nhận của phóng viên cho thấy, với định dạng đề thi mới, một số thí sinh bày tỏ sự choáng váng trước những ngữ liệu hoàn toàn mới ngoài SGK. Tuy nhiên, trước khi bước vào các kì thi chính thức, các trường THCS, Sở GD&ĐT đều tổ chức các đợt kiểm tra, thi khảo sát đề học sinh làm quen với đề thi mới.

Nghiêm Huê

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/tuyen-sinh-lop-10-nam-2025-thi-sinh-hao-huc-voi-mon-ngu-van-post1746383.tpo