Học sinh dự thi vào lớp 10 tại Hà Nội năm học 2024 - 2025. Ảnh: Lam Nhi.
Nỗi lo khi nhập học sớm
Mỗi mùa tuyển sinh, sau khi Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Hà Nội công bố điểm chuẩn vào các trường THPT công lập, những học sinh thiếu một ít điểm thường đứng trước lựa chọn khó khăn là tìm kiếm cơ hội ở trường tư thục hay chờ đợi với hy vọng sẽ hạ điểm chuẩn? Đây là một bài toán khó nếu quyết định không chính xác thì sẽ bỏ lỡ cơ hội nhập học trường phù hợp khi kiên quyết chờ hạ điểm. Ngược lại, nếu nhập học ngay ở những lựa chọn khác, trong trường hợp Sở GDĐT công bố hạ điểm chuẩn thì sẽ rất tiếc nuối. Chưa nói đến việc sẽ mất hàng loạt phí đã đóng cho trường đã ghi danh, chỉ riêng việc muốn rút hồ sơ từ trường đó ra cũng là một vấn đề.
Giám đốc Sở GDĐT Hà Nội Trần Thế Cương cho rằng, việc một số trường tư thục thu phí giữ chỗ, đặt cọc với phụ huynh khi tuyển sinh đầu cấp là thiếu nhân văn và mất đi tính mô phạm trong nhà trường. Các trường không nên thu phí giữ chỗ và tạo điều kiện tối đa cho phụ huynh nếu muốn rút hồ sơ của học sinh.
Mùa tuyển sinh năm 2025 rất nhiều trường THPT tư thục đã công khai thông tin về khoản đóng phí ghi danh; cũng như lưu ý phụ huynh về thủ tục rút hồ sơ nếu có thay đổi nguyện vọng. Điều nhiều phụ huynh băn khoăn lo lắng là khi đã nộp hồ sơ gốc như học bạ THCS (kèm giấy chứng nhận tốt nghiệp THCS tạm thời và giấy khai sinh…) cho nhà trường (từ trước khi có kết quả thi vào lớp 10), sau đó con đỗ trường THPT công lập thì gia đình muốn rút hồ sơ có thuận lợi hay không? Bởi nội dung cụ thể này không phải trường nào cũng thông tin rõ tới phụ huynh. Đơn cử như các Trường THCS và THPT M.V. Lômônôxốp, Trường THCS và THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội)…
Trong khi đó, trong thông báo tuyển sinh vào lớp 10 của Trường THPT Tạ Quang Bửu (Hà Nội) năm học 2025 - 2026 có đề cập cụ thể: Phụ huynh học sinh được hủy đăng ký nhập học nếu có nhu cầu và đăng ký hủy nhập học trên cổng thông tin trực tuyến. Trường hợp phụ huynh học sinh đã nộp hồ sơ nhập học, nhà trường sẽ trả lại bộ hồ sơ đã nộp. Phụ huynh học sinh cần làm thủ tục rút hồ sơ đúng quy định và khi nhận hồ sơ cần mang theo giấy biên nhận nộp hồ sơ và điền đầy đủ các thông tin trong đơn xin rút hồ sơ. Khi đó, tất cả các trường hợp hủy đăng ký nhập học không được hoàn phí mở hồ sơ và phí nhập học trước đó nhà trường đã thu và không được tặng một bộ sách giáo khoa.
Như vậy, cùng là các trường ngoài công lập nhưng quy định về việc hủy đăng ký nhập học và rút hồ sơ mỗi nơi mỗi khác, khiến phụ huynh học sinh băn khoăn khi ghi danh. Nhất là khi thời hạn đăng ký vào các trường này đều sớm hơn rất nhiều, thông thường là trước khi có điểm chuẩn vào lớp 10 trường THPT công lập được công bố.
Cân nhắc kỹ lưỡng
Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Quang Tùng - Hiệu trưởng Trường THCS và THPT M.V. Lômônôxốp (Hà Nội) cho biết, năm nay nhà trường cũng sẽ cho phụ huynh học sinh rút hồ sơ khi có nguyện vọng. Tuy nhiên, nhà trường đề nghị phụ huynh phải cân nhắc kỹ trước khi nộp hồ sơ, nhà trường không khuyến khích việc đã nộp hồ sơ cho con sau đó lại rút ra.
Trước đó, trong giấy báo ghi danh vào Trường THCS và THPT M.V. Lômônôxốp cũng nêu rõ: Cha mẹ học sinh cần cân nhắc kỹ khi ghi danh nhập học cho con, chỉ khi chắc chắn con sẽ học tại trường thì mới làm thủ tục nhập học, tránh việc giữ chỗ khiến cho mất cơ hội vào học của học sinh khác cũng như làm cho công tác tuyển sinh bị sĩ số ảo.
Thực tế, sau khi biết điểm chuẩn vào trường THPT công lập, đa phần những em chưa đỗ đều đã tìm cho mình một con đường khác, học tại trung tâm giáo dục thường xuyên, học tư thục hoặc học nghề. Tuy nhiên, khi Sở GDĐT Hà Nội thông báo hạ điểm chuẩn của một số trường, nhiều phụ huynh có mong muốn rút hồ sơ cho con tại các cơ sở GDĐT đã nộp trước đó để nộp bổ sung vào các trường kia. Nắm bắt được tâm lý này, trong mùa tuyển sinh 2024 - 2025, Hội đồng thi Sở GDĐT Hà Nội đã có lưu ý, các nhà trường tạo mọi điều kiện thuận lợi với học sinh hủy xác nhận và rút hồ sơ để xác nhận vào trường trúng tuyển sau hạ chuẩn. Theo đó, những học sinh trúng tuyển sau hạ chuẩn có thể nhập học hoặc không nhập học (nếu học sinh đã trúng tuyển nguyện vọng 2, 3 trước đó tại trường khác) vì đó là quyền quyết định của học sinh, phụ huynh học sinh. Những học sinh không xác nhận nhập học đợt 1 mà chờ kết quả hạ chuẩn vẫn thực hiện xác nhận nhập học bình thường nếu trúng tuyển. Trước khi nhập học sau hạ chuẩn, học sinh phải thực hiện thủ tục hủy xác nhận nhập học ở trường khác (nếu có).
Theo quy định, thủ tục xác nhận nhập học là bắt buộc đối với tất cả học sinh nếu có nguyện vọng học tại trường nơi mình trúng tuyển. Các chuyên gia giáo dục nhìn nhận, việc rút hồ sơ sau khi đã nhập học là quyền của mỗi học sinh nhưng cần cân nhắc cẩn thận (đặc biệt về thời hạn tuyển sinh) vì sau khi rút hồ sơ, nhà trường sẽ xóa tên trong danh sách trúng tuyển và tuyển bổ sung học sinh khác. Học sinh muốn rút hồ sơ phải hoàn thành các thủ tục theo yêu cầu của nhà trường và sau thời gian tuyển sinh trên nhà trường không chịu trách nhiệm đối với những học sinh đủ điểm chuẩn nhưng chưa làm thủ tục xác nhận nhập học. Đối với các trường ngoài công lập, khi học sinh muốn rút hồ sơ, cần cân nhắc kỹ vì hầu hết các trường đều thông báo rõ ngay từ khi tuyển sinh là sẽ không hoàn trả phí ghi danh. Đặc biệt, với trường hợp học sinh rút hồ sơ để xét bổ sung mà không đậu, các em muốn quay lại học tại các trường này là rất khó vì trường đã tuyển đủ chỉ tiêu.
Theo TS Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Việt Nam, trường tư thục muốn ổn định tuyển sinh, hạn chế thí sinh ảo nên đưa ra phí đặt cọc. Phụ huynh cần chia sẻ với nhà trường nhưng ngược lại, nhà trường cần thông cảm với phụ huynh và đưa ra mức thu phù hợp tình hình kinh tế nói chung.
Trên thực tế, khoản phí này chưa có trong quy định, mà do thỏa thuận giữa nhà trường và phụ huynh. Do đó, cần sự vào cuộc có trách nhiệm của Sở GDĐT Hà Nội trong công tác quản lý nhà nước đối với các trường và vì quyền lợi người học.
Năm học 2025 - 2026, toàn TP Hà Nội có hơn 100 trường THPT tư thục, các trường đều áp dụng phương thức xét tuyển để tuyển sinh học sinh vào lớp 10. Sở GDĐT Hà Nội cho biết, học sinh có nguyện vọng xét tuyển vào lớp 10 các trường THPT tư thục đăng ký dự tuyển từ ngày 21/4. Điểm mới năm nay là để dự tuyển vào lớp 10 các trường THPT tư thục, học sinh phải đăng ký theo hình thức trực tuyến trên cổng thông tin tuyển sinh của nhà trường nhằm tránh việc chen lấn, xếp hàng như những năm học trước. Học sinh trúng tuyển xác nhận nhập học và nộp hồ sơ nhập học chậm nhất ngày 22/7.
Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 Hà Nội năm nay được tổ chức vào ngày 7 - 8/6. Hiện nay Hà Nội vẫn chia thành 12 khu vực tuyển sinh như các năm trước và học sinh được đổi khu vực nếu có nhu cầu. Ông Nghiêm Văn Bình - Phó Trưởng phòng phụ trách Quản lý và Kiểm tra chất lượng giáo dục (Sở GDĐT Hà Nội) cho biết, nếu học sinh có nguyện vọng đổi khu vực tuyển sinh, cần làm đơn đề nghị nhà trường xác nhận. Tuy nhiên, nhà trường, thầy cô giáo nên trao đổi để đảm bảo học sinh, phụ huynh đã suy nghĩ kỹ trước khi quyết định, tránh chọn sai. Theo quy định của Sở GDĐT Hà Nội, học sinh nộp đơn đăng ký nguyện vọng trước ngày 18/4 tại trường. Sau thời điểm này, học sinh sẽ không được thay đổi nguyện vọng.
Thu Hương