Tỷ lệ chôn lấp rác thải sinh hoạt giảm mạnh sau hơn một thập kỷ

4 giờ trướcBài gốc

Thông tin được ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường chia sẻ tại buổi họp thường kỳ tháng 9/2025 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức sáng 4/9.

Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh dẫn đầu mô hình phân loại rác tại nguồn

Ông Hồ Kiên Trung cho hay, về tình hình thực tế, tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên cả nước hiện khoảng 69.400 tấn/ngày, trong đó, khu vực đô thị phát sinh 37.250 tấn/ngày, tỷ lệ thu gom và xử lý đạt 97,28%; khu vực nông thôn phát sinh 32.150 tấn/ngày, tỷ lệ xử lý đạt 80,5%.

Họp báo thường kỳ Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Đáng chú ý, tỷ lệ chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt đã giảm xuống 59,32%, tức giảm hơn 30% so với năm 2012 (82%). Đây là bước tiến tích cực trong chuyển đổi phương thức xử lý rác thải, từng bước hạn chế phụ thuộc vào chôn lấp.

Riêng tại hai đô thị lớn, Hà Nội phát sinh khoảng 7.300 tấn/ngày; TP. Hồ Chí Minh khoảng 14.000 tấn/ngày. Tổng lượng rác thải từ Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh chiếm tới 23% lượng chất thải rắn sinh hoạt toàn quốc. Hiện, hầu hết các địa phương, trong đó có hai thành phố này, đều đã triển khai các mô hình thí điểm phân loại rác tại nguồn, tạo tiền đề để nhân rộng trên phạm vi cả nước.

Hiện nay, nhiều địa phương đã ban hành hướng dẫn tạm thời về giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa trên khối lượng hoặc thể tích. Một số địa phương đã áp dụng giá dịch vụ cụ thể, tạo cơ sở minh bạch và công bằng cho người dân, doanh nghiệp.

Tại Hà Nội, từ tháng 6/2024, thành phố đã triển khai thí điểm phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại một số địa bàn, từng bước xây dựng nền tảng cho việc nhân rộng toàn thành phố.

Tại TP. Hồ Chí Minh, công tác phân loại rác tại nguồn đã được triển khai đồng bộ, kết hợp xử lý bằng công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh và các mô hình đốt rác phát điện, tận dụng năng lượng. Thành phố đặt mục tiêu đến cuối năm 2025, 80% chất thải rắn sinh hoạt sẽ được xử lý bằng công nghệ hiện đại kết hợp tái chế. Xa hơn, đến năm 2030, TP. Hồ Chí Minh phấn đấu không còn chôn lấp rác thải sinh hoạt, 100% được xử lý bằng công nghệ tiên tiến, tái chế và thu hồi năng lượng.

Chất thải rắn sinh hoạt gây áp lực lớn cho công tác bảo vệ môi trường

Bên cạnh kết quả đạt được, theo ông Hồ Kiên Trung, trong quá trình triển khai, nhiều địa phương vẫn gặp khó khăn và vướng mắc, đặc biệt liên quan đến hạ tầng, công nghệ, nguồn vốn và sự đồng thuận của người dân. Đây là những thách thức cần được tháo gỡ kịp thời để đảm bảo mục tiêu giảm chôn lấp, nâng cao hiệu quả quản lý chất thải và bảo vệ môi trường đô thị.

Thứ nhất, hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, từ phân loại, thu gom, vận chuyển đến xử lý chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại. Điều này dẫn đến thiếu hụt cơ sở vật chất và công nghệ để xử lý, tái chế chất thải, đặc biệt là chất thải thực phẩm và chất thải hữu cơ chiếm khoảng 50–60% tổng khối lượng chất thải. Việc này ảnh hưởng đến khả năng biến chất thải hữu cơ thành năng lượng sinh khối hoặc chế biến thành thức ăn cho gia súc, gia cầm.

Thứ hai, cơ chế huy động nguồn lực xã hội vẫn còn nhiều bất cập. Dù nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả chi phí xử lý” đã được quy định, việc thu phí dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chưa đầy đủ, khiến quá trình xã hội hóa vốn còn chậm và hạn chế sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực thu gom và xử lý rác.

Thứ ba, nhận thức và ý thức trách nhiệm của một bộ phận cấp ủy, chính quyền, đoàn thể và người dân vẫn chưa đầy đủ. Công tác tuyên truyền, vận động chưa đủ chiều sâu và sức lan tỏa để biến phân loại rác thành thói quen và nếp sống văn minh đô thị.

Những yếu tố này đều mang tính then chốt, quyết định sự thành bại của công tác phân loại rác tại nguồn, đồng thời đặt ra trách nhiệm lớn cho UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong giai đoạn hiện nay.

Bãi chôn lấp cũ và thách thức công nghệ xử lý

Trên cơ sở nhận diện các vấn đề then chốt, ông Hồ Kiên Trung cho biết, trong ngắn hạn, Bộ Tài nguyên và Môi trường xác định một số giải pháp trọng tâm cần triển khai. Trước mắt, Bộ sẽ rà soát các bất cập trong Luật Bảo vệ môi trường và các nghị định liên quan để đề xuất sửa đổi, bổ sung; ban hành quy chuẩn quốc gia về bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt; hướng dẫn đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) trong lĩnh vực xử lý rác; đồng thời yêu cầu địa phương xây dựng quy trình kỹ thuật và ban hành giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý dựa trên khối lượng hoặc thể tích.

Ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Bộ cũng tham mưu để Quốc hội ban hành nghị quyết nâng cao hiệu lực, hiệu quả chính sách bảo vệ môi trường, trong đó cơ cấu lại chi ngân sách theo hướng trọng tâm, ưu tiên đầu tư hạ tầng thu gom, phân loại và xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Các địa phương được yêu cầu xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn 2026–2030, huy động toàn bộ nguồn lực xã hội để phát triển hạ tầng và công nghệ xử lý rác hiện đại, thân thiện với môi trường.

Liên quan đến vấn đề chất thải rắn sinh hoạt, tại họp báo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết, trong quá trình quản lý môi trường, Việt Nam phải đối mặt với nhiều loại chất thải khác nhau: rắn, lỏng, nguy hại, đô thị, làng nghề… Mỗi loại chất thải đặt ra những thách thức riêng, đòi hỏi giải pháp đồng bộ và toàn diện.

Các số liệu gần đây cho thấy đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được vẫn còn nhiều thách thức lớn, trước hết là hạ tầng kỹ thuật. Nhiều địa phương chưa có đầy đủ cơ sở xử lý và công nghệ phù hợp. Thực tế, không ít tỉnh, thành phố dù có kinh phí nhưng vẫn gặp khó khăn trong lựa chọn công nghệ và mua sắm thiết bị, cho thấy cần sự kết nối và hỗ trợ mạnh mẽ từ trung ương để triển khai hiệu quả.

“Câu chuyện về bãi chôn lấp cũng đặt ra nhiều bài toán phức tạp. Không chỉ quản lý lượng rác thải phát sinh, các địa phương còn phải xử lý những bãi rác chôn lấp trước đây, đôi khi phải “đào lên” để xử lý lại. Đây là nhiệm vụ không hề đơn giản, đòi hỏi công nghệ tiên tiến và nguồn lực lớn”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Mới đây, TP. Hà Nội lấy ý kiến người dân và các tổ chức về dự thảo điều chỉnh giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Theo kế hoạch, mức giá sẽ tăng dần trong hai năm tới, cao nhất 43.000 đồng/người/tháng từ năm 2026. Hiện nay, giá dịch vụ áp dụng theo Quyết định 54/2016 là 6.000 đồng/người/tháng tại phường và 3.000 đồng/người/tháng tại xã. Về tính hợp pháp của việc tăng phí, ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường cho biết có nhiều phương pháp tính giá: Theo túi, theo khối lượng, theo thể tích, hoặc gắn với đơn giá nước, điện… Nguyên tắc là tính đúng, tính đủ chi phí xử lý.Hiện công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt chủ yếu ở quy mô nhỏ, thí điểm, trong khi cơ chế huy động nguồn lực xã hội chưa được triển khai đầy đủ. Nguyên tắc “Người gây ô nhiễm phải trả chi phí xử lý” chưa thực hiện triệt để, khiến nguồn lực tư nhân chưa tham gia mạnh mẽ vào thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải.Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các địa phương khẩn trương xây dựng và ban hành quy trình kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật, xác định giá tối đa và giá cụ thể, cũng như hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng hoặc thể tích từng loại, phù hợp với Luật Bảo vệ môi trường 2020.

Nguyễn Hạnh

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/ty-le-chon-lap-rac-thai-sinh-hoat-giam-manh-sau-hon-mot-thap-ky-419051.html