Ngày qua xuất hiện thêm nhiều diễn biến mới quanh đề xuất 28 điểm của Mỹ cho hòa bình Ukraine.
Mỹ hoan nghênh tiến triển
Sáng 23-11, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio chủ trì cuộc thảo luận tại Geneva với phái đoàn cấp cao Ukraine sau khi Kiev và các đồng minh bày tỏ quan ngại rằng kế hoạch do Washington hậu thuẫn bao gồm nhiều nhượng bộ lớn cho Nga, và yêu cầu sửa đổi.
Theo hãng tin Reuters, phía Mỹ cho biết đã đạt tiến triển đáng kể trong việc xây dựng một kế hoạch chấm dứt chiến sự tại Ukraine, song hai bên vẫn chưa thống nhất về các biện pháp đảm bảo an ninh cho Kiev giữa lúc lo ngại trước mối đe dọa từ Nga.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Ông Rubio nói vẫn còn nhiều việc phải làm, bao gồm vai trò của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và các bảo đảm an ninh cho Ukraine, nhưng nhóm của ông đã thu hẹp được những điểm còn bất đồng trong bản kế hoạch hòa bình 28 điểm do Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy.
“Và hôm nay, chúng tôi đã đạt được điều đó ở mức rất đáng kể” - ông phát biểu tại trụ sở phái bộ Mỹ ở Geneva.
Hôm 22-11, ông Trump tuyên bố Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky có thời hạn đến ngày 27-11 để chấp thuận kế hoạch, vốn kêu gọi Ukraine nhượng lãnh thổ, chấp nhận giới hạn quân sự và từ bỏ tham vọng gia nhập NATO.
Đến ngày 23-11, ông Trump nói đề xuất hiện tại “không phải là đề nghị cuối cùng”.
Ông Rubio cho biết Mỹ vẫn cần thêm thời gian để xử lý các vấn đề còn tồn đọng. Ông hy vọng thỏa thuận có thể đạt được trước ngày 27-11 nhưng cũng để ngỏ khả năng kéo dài hơn.
Theo hai nguồn thạo tin, quan chức Mỹ và Ukraine đang thảo luận khả năng Tổng thống Zelensky sang Mỹ, có thể ngay trong tuần này, để trao đổi trực tiếp với ông Trump về kế hoạch hòa bình.
Một nguồn tin nói ý chính của cuộc gặp là thảo luận các vấn đề nhạy cảm nhất, như lãnh thổ. Hiện chưa có ngày cụ thể.
Châu Âu đề xuất sửa đổi kế hoạch hòa bình của Mỹ
Các quan chức châu Âu đã tham gia cùng phái đoàn Mỹ và Ukraine vào cuối ngày 23-11. Các quan chức châu Âu đã xây dựng một phiên bản điều chỉnh của kế hoạch Mỹ, trong đó bác bỏ các đề xuất hạn chế năng lực vũ trang của Ukraine và phản đối những nhượng bộ lãnh thổ.
Theo tài liệu Reuters tiếp cận ngày 23-11, phiên bản điều chỉnh của châu Âu đề xuất cho phép Ukraine duy trì lực lượng quân sự lớn hơn so với phương án của Mỹ, đồng thời cho rằng mọi thảo luận về trao đổi lãnh thổ phải dựa trên đường ranh hiện tại ở tiền tuyến.
Cụ thể, tài liệu đề xuất áp trần quân số của Ukraine trong “thời bình” là 800.000 quân, thay vì mức 600.000 quân theo kế hoạch của Mỹ.
Tài liệu cũng nêu rằng “đàm phán về trao đổi lãnh thổ sẽ bắt đầu từ Đường Liên lạc (LOC)”, thay vì xác định trước rằng một số khu vực nên được công nhận là “thực tế thuộc Nga” như gợi ý của Mỹ.
Nguồn thạo tin cho biết bản đối đề xuất này do nhóm E3 châu Âu (Anh, Pháp và Đức) soạn thảo.
Tài liệu lấy đề xuất của Mỹ làm nền tảng, nhưng rà soát từng điểm và đưa ra những phần cần xóa hoặc điều chỉnh.
Một điểm quan trọng là đề xuất Ukraine nhận được bảo đảm an ninh từ Mỹ tương tự Điều 5 của NATO.
Tài liệu cũng phản đối đề xuất của Mỹ về việc sử dụng tài sản Nga bị đóng băng tại phương Tây, chủ yếu ở Liên minh châu Âu.
“Ukraine sẽ được tái thiết hoàn toàn và được bồi thường tài chính, gồm cả thông qua tài sản nhà nước Nga, những tài sản này sẽ tiếp tục bị đóng băng cho đến khi Nga bồi thường thiệt hại cho Ukraine” - văn bản viết.
Trước đó, kế hoạch của Mỹ đề xuất dùng 100 tỉ USD trong số tài sản Nga bị đóng băng để đầu tư vào “nỗ lực do Mỹ dẫn dắt nhằm tái thiết và đầu tư tại Ukraine”, và Mỹ sẽ nhận 50% lợi nhuận từ hoạt động này.
Phần còn lại được Mỹ đề xuất rót vào một “quỹ đầu tư riêng giữa Mỹ và Nga”.
Ông Zelensky cảm ơn Mỹ
Tổng thống Zelensky ngày 23-11 khẳng định Ukraine biết ơn Mỹ và Tổng thống Trump vì mọi nỗ lực hỗ trợ dành cho Kiev, theo Reuters.
Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky. Ảnh: TELEGRAM
“Ukraine trân trọng sự giúp đỡ của Mỹ, của từng người dân Mỹ và đặc biệt là của Tổng thống Trump - sự hỗ trợ bắt đầu từ các tổ hợp tên lửa Javelin đã cứu sống nhiều người Ukraine” - ông Zelensky viết trên Telegram, sau khi ông Trump nói giới lãnh đạo Ukraine đã thể hiện “không một chút biết ơn” trước hỗ trợ của Washington.
Ông Zelensky cũng gửi lời cảm ơn đến châu Âu cùng các nhóm G7 và G20 vì sự hỗ trợ dành cho Ukraine, nhấn mạnh việc duy trì nguồn hỗ trợ này là rất quan trọng.
“Đó là lý do chúng tôi đang làm việc hết sức cẩn trọng trên từng điểm, từng bước đi hướng tới hòa bình. Mọi thứ phải được tính toán đúng đắn để chúng tôi có thể thực sự chấm dứt cuộc chiến này và ngăn chiến sự tái diễn” - ông Zelensky nói.
Trước đó, ông Trump nói Ukraine “chưa đủ biết ơn” trước những nỗ lực của Mỹ trong cuộc chiến, buộc các quan chức Ukraine phải nhấn mạnh sự cảm kích đối với sự ủng hộ của tổng thống Mỹ.
DƯƠNG KHANG