Bộ Ngoại giao Kazakhstan ngày 30/11 gửi công hàm phản đối chính thức tới Ukraine, yêu cầu Kiev lập tức chấm dứt các cuộc tấn công nhằm vào bến cảng thuộc Liên minh Đường ống Caspian (CPC) tại Novorossiysk bên Biển Đen, sau khi một vụ tấn công bằng xuồng không người lái của Ukraine một ngày trước đó đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở hạ tầng bốc dỡ dầu.
Theo thông báo của CPC, vụ tấn công đã "làm hư hại đáng kể" thiết bị neo đậu đơn điểm SPM-2 – một phao nổi quan trọng để kết nối tàu chở dầu.
"Việc tiếp tục vận hành SPM-2 là không thể", CPC tuyên bố, cho biết rằng họ buộc phải tạm ngừng toàn bộ hoạt động bốc dỡ, rút các tàu chở dầu ra khỏi khu vực và đóng một số đường ống. "Chúng tôi tin rằng cuộc tấn công vào CPC là một cuộc tấn công vào lợi ích của các nước thành viên CPC", liên minh này cho biết.
Đường ống CPC dài 1.500 km (930 dặm) là tuyến xuất khẩu dầu lớn nhất của Kazakhstan, chiếm khoảng 80% tổng lượng dầu xuất khẩu của nước này, với khoảng 68,6 triệu tấn vào năm 2024. Đường ống dài 1.500 km đưa dầu thô từ các mỏ lớn Tengiz, Karachaganak và Kashagan của Kazakhstan (cùng một phần dầu Nga) đến cảng Yuzhnaya Ozereevka tại Novorossiysk.
Các cổ đông chính bao gồm công ty nhà nước KazMunayGas của Kazakhstan, Chevron và ExxonMobil của Mỹ, Lukoil của Nga cùng một số công ty châu Âu khác. Do đó, CPC vận chuyển hơn 1% sản lượng dầu toàn cầu.
Cảng Novorossiysk bên Biển Đen. Ảnh: Lloyd's List
Bộ Ngoại giao Kazakhstan gọi đây là "lần thứ 3" diễn ra các cuộc tấn công có chủ đích vào "một cơ sở hạ tầng dân sự thuần túy được bảo vệ bởi các chuẩn mực của luật pháp quốc tế".
"Chúng tôi bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ đối với hành động cố ý tiếp theo nhằm vào cơ sở hạ tầng quan trọng của CPC. Chúng tôi coi những gì đã xảy ra là một hành động gây tổn hại đến quan hệ song phương giữa Cộng hòa Kazakhstan và Ukraine, và chúng tôi hy vọng phía Ukraine sẽ thực hiện các biện pháp hiệu quả để ngăn chặn những sự cố tương tự trong tương lai", Bộ này cho biết trong công hàm hôm 30/11.
Phía Ukraine khẳng định các cuộc tấn công chỉ nhằm vào Nga, không hướng tới Kazakhstan hay bất kỳ bên thứ ba nào. Bộ Ngoại giao Ukraine nhấn mạnh đây là một phần của chiến dịch rộng lớn hơn nhằm làm suy yếu nguồn thu từ dầu mỏ – một trong những nguồn tài trợ chính cho các hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine.
Tuy nhiên, lập trường trung lập mà Kazakhstan duy trì từ đầu cuộc xung đột đến nay đã bị thử thách nghiêm trọng. Dù vẫn giữ quan hệ kinh tế và ngoại giao chặt chẽ với Nga, Astana đôi khi cũng lên tiếng ủng hộ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine.
Vụ việc lần này khiến Kazakhstan phải lên tiếng gay gắt chưa từng có. "Là một bên tham gia có trách nhiệm trên thị trường năng lượng toàn cầu, Kazakhstan luôn ủng hộ việc duy trì sự ổn định và nguồn cung cấp năng lượng không bị gián đoạn", Bộ Ngoại giao Kazakhstan cho biết.
Hiện chưa có dấu hiệu dầu tràn ra Biển Đen, nhưng hoạt động xuất khẩu chỉ có thể nối lại khi "mối đe dọa từ xuồng không người lái mặt nước và drone" được dỡ bỏ.
Minh Đức (Theo gCaptain, Times of Central Asia)