Video được công bố ngày 8/8 cho thấy một máy bay nông nghiệp Zlin Z-137 bay thấp qua cánh đồng ngô của Ukraine, thân phi cơ được sơn màu xám với hai vạch trắng ở đuôi để giảm nguy cơ bị bắn nhầm.
Phía dưới mỗi cánh chiếc Z-137 được lắp một giá treo gắn tên lửa đối không R-73.
Zlin Z-137, còn gọi là Zlin Z-37, được Tiệp Khắc chế tạo từ năm 1965-1987 với hơn 710 chiếc đã xuất xưởng.
Mẫu máy bay nông nghiệp này chủ yếu được sử dụng để phun thuốc sâu, rải phân bón hoặc gieo hạt, có thể đạt tốc độ tối đa 210 km/h.
"Máy bay nông nghiệp gắn tên lửa đối không là một trong những phương án chống UAV ấn tượng nhất của Ukraine từ trước đến nay", biên tập viên Thomas Newdick của chuyên trang quân sự War Zone nhận định.
"Cải tiến này cho thấy cách Ukraine liên tục phát triển các hệ thống phòng không tùy biến và tận dụng kho tên lửa cũ", ông Thomas Newdick nói thêm.
Chưa rõ phi công trên máy bay Z-137 sẽ nhắm mục tiêu thế nào. Phi cơ trong video dường như không được trang bị hệ thống cảm biến để phát hiện mục tiêu và ngắm bắn cho tên lửa.
"Nếu không có cảm biến, máy bay Z-137 gắn tên lửa đối không R-73 sẽ chủ yếu tác chiến vào ban ngày", Newdick cho biết. "Kính nhìn đêm có thể là một giải pháp thay thế khả thi".
R-73 là loại tên lửa không-đối-không tầm ngắn tiêu chuẩn được phát triển bởi cục thiết kế Vympel Liên Xô, bắt đầu đưa vào biên chế từ năm 1984.
R-73 nằm trong kho vũ khí của tiêm kích MiG-23MLD, MiG-29, MiG-31 và Su-27, Su-30, Su-35 cũng như các loại trực thăng Mi-24, Mi-28, Ka-50, Ka-52...
Tên lửa R-73 cũng có thể sử dụng trên các máy bay vốn không có hệ thống ngắm bắn phức tạp.
Hiện tại, R-73 vẫn là loại tên lửa đối không tầm ngắn hiện đại nhất của các quốc gia thành viên Liên Xô cũ, cũng như một số quốc gia khác.
Ngoài khả năng linh hoạt tuyệt vời, R-73 còn có thể kết nối trực tiếp với mũ bay của phi công, cho phép công kích các mục tiêu ở cạnh sườn máy bay, điều vốn không thể thực hiện được với các loại tên lửa có phương cách nhắm bắn và điều hướng thông thường.
Thời điểm ra đời, tiêm kích MiG-29 với tên lửa R-73 được điều khiển qua mũ phi công đã thể hiện khả năng không chiến tầm gần vượt trội so với máy bay phương Tây.
Phiên bản đời cũ R-73A có tầm bắn 30 km trong khi phiên bản R-73M mới nhất có thể tiêu diệt mục tiêu ở khoảng cách tới 40 km.
Nhìn bề ngoài có vẻ như R-73 chỉ là phiên bản phóng to của R-60 để chứa đầu dò hiệu quả hơn, đầu nổ lớn hơn và động cơ mạnh mẽ hơn.
Thiết kế của tên lửa R-73 có các cánh khí động học ở phía đầu, thân tên lửa bao gồm các thành phần như đầu dò tín hiệu nhiệt, hệ thống lái khí động bề mặt, thiết bị điều khiển bay, ngòi nổ, đầu nổ sát thương.
Động cơ tên lửa, hệ thống kiểm soát khí động và thiết bị lái các cánh phụ. Sự kết hợp các yếu tố hàng không-khí động học giúp cho R-73 có khả năng cơ động nhanh và cực kỳ linh hoạt.
Đầu dò tín hiệu nhiệt thụ động có vai trò hỗ trợ khóa mục tiêu trước khi phóng tên lửa, việc điều hướng tới vị trí dự đoán được lập trình bởi thuật toán đặc biệt, đúng nghĩa vũ khí bắn-và-quên khi tên lửa sẽ đuổi theo mục tiêu mà không cần sự tác động của phi công.
Thành phần chiến đấu của tên lửa bao gồm ngòi nổ chủ động kích hoạt bằng radar hoặc laser và ngòi nổ chạm đích, tiếp theo là đầu nổ nặng 8 kg.
Tầm bắn tối đa của R-73 vào khoảng 30-40 km với phiên bản mới nhất, trong khi đó tầm bắn tối thiểu là 300 m giúp loại tên lửa này cực kỳ hữu dụng trong các trận không chiến quần vòng (dogfight).
Hiện nay bên cạnh các mẫu máy bay đời mới như Su-27, Su-30, Su-34 hay Su-35 thì các máy bay đời cũ nâng cấp cũng có thể sử dụng tên lửa R-73 như MiG-21, MiG-23, Su-25.
Việt Hùng
Theo War Zone, AFP, AP