Việc Mỹ đình chỉ xuất khẩu vũ khí khiến Ukraine ngay lập tức quay sang châu Âu đề nghị mượn Patriot để lấp khoảng trống phòng không khẩn cấp (trong ảnh: Hệ thống phòng không Patriot của Mỹ tại sân bay Warsaw-Radom ở Radom, Ba Lan). Ảnh: PAP/TTXVN
Tình hình viện trợ quân sự cho Ukraine đang đối mặt với một nút thắt kép: nhu cầu phòng không ngày càng cấp thiết của Kiev và sự đình trệ trong chuỗi cung ứng từ Washington do căng thẳng chính trị nội bộ Mỹ. Trong bối cảnh đó, theo hãng thông tấn độc lập UNIAN (Ukraine) ngày 9/11, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đưa ra một đề xuất chưa từng có: các quốc gia châu Âu nên "cho Ukraine mượn" các hệ thống phòng không Patriot của họ trong khi chờ đợi các đơn hàng mới. Động thái này làm nổi bật sự mong manh của chuỗi cung ứng vũ khí quốc tế khi đối diện với các biến động chính trị.
Nhu cầu về hệ thống phòng không tiên tiến của Ukraine đang ở mức báo động, đặc biệt khi Nga gần đây đã tăng cường sử dụng tên lửa đạn đạo. Theo Tổng thống Zelensky, điều này đòi hỏi Kiev phải có thêm các tổ hợp phòng không có khả năng đánh chặn chính xác loại tên lửa này. Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Guardian (Anh), nhà lãnh đạo Ukraine tiết lộ Kiev đang tìm cách đặt mua 27 hệ thống tên lửa phòng không Patriot mới từ một nhà sản xuất Mỹ.
Tuy nhiên, do tiến trình sản xuất và mua sắm cần thời gian, ông Zelensky đã kêu gọi các nước châu Âu "cho Ukraine mượn" các hệ thống Patriot mà họ đã có sẵn. Trước đó, phát biểu tại cuộc họp của "Liên minh tự nguyện", Tổng thống Zelensky bày tỏ hy vọng Kiev sẽ được ưu tiên trong việc mua sắm ở Mỹ nếu các nước châu Âu tạo điều kiện cho vay mượn. Điều này cho thấy một giải pháp sáng tạo, nhưng cũng là một dấu hiệu của sự thiếu hụt nghiêm trọng trong khả năng bảo vệ không phận Ukraine hiện tại.
Hàng tỷ USD vũ khí Mỹ bị đình trệ
Lời kêu gọi khẩn thiết từ Kiev diễn ra trong bối cảnh các dòng chảy viện trợ quân sự quan trọng từ Mỹ đang bị đình chỉ do tình trạng đóng cửa chính phủ. Hãng Axios đưa tin, trích dẫn Bộ Ngoại giao Mỹ, Washington đã tạm dừng xuất khẩu vũ khí trị giá hơn 5 tỷ USD cho các đồng minh NATO và Ukraine.
Theo một quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao Mỹ, sự đình chỉ này "thực sự gây tổn hại rất lớn cho cả các đồng minh và đối tác của chúng tôi cũng như cho ngành công nghiệp Mỹ". Các thỏa thuận bị ảnh hưởng bao gồm việc cung cấp các hệ thống quan trọng như tên lửa AMRAAM, hệ thống chiến đấu Aegis và HIMARS cho các nước như Đan Mạch, Croatia và Ba Lan.
Việc bán vũ khí cho các đồng minh NATO thường được tái phân loại thành viện trợ cho Ukraine, do đó sự đình trệ này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hỗ trợ quốc phòng cho Kiev. Vấn đề cốt lõi nằm ở chỗ Đạo luật Kiểm soát Xuất khẩu Vũ khí yêu cầu Quốc hội Mỹ xem xét các đề xuất bán vũ khí, nhưng nhiều nhân viên Bộ Ngoại giao phụ trách cung cấp thông tin cho Quốc hội phải nghỉ phép do tình trạng đóng cửa, làm tê liệt quy trình.
Về phía các đối tác châu Âu, Ukraine đã nhận được sự hỗ trợ cụ thể. Vào ngày 2/11, ông Zelensky thông báo rằng Ukraine đã nhận được các hệ thống Patriot từ Đức, quốc gia trước đó đã công bố kế hoạch cung cấp hai hệ thống vào đầu tháng 8/2025. Tuy nhiên, tốc độ viện trợ này dường như chưa đáp ứng được nhu cầu ngay lập tức của Kiev, củng cố thêm tính cấp bách của đề xuất "cho mượn" từ các đồng minh châu Âu khác.
Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc