Viện trợ mới: Tín hiệu chính trị và quân sự
Trong buổi họp báo chung ngày 17-9 với Chủ tịch Nghị viện châu Âu Roberta Metsola, Tổng thống Volodymyr Zelensky xác nhận Kiev sẽ nhận hai gói viện trợ trị giá 500 triệu USD/gói từ phương Tây, nằm trong khuôn khổ Danh sách yêu cầu ưu tiên (PURL). Bên cạnh tài chính bổ sung khoảng 3-3,5 tỷ USD vào tháng 10, điểm đáng chú ý là các gói này bao gồm tên lửa cho hệ thống phòng không Patriot và đạn pháo phản lực HIMARS.
Chủ tịch Nghị viện châu Âu Roberta Metsola (trái) và ông Zelensky. Ảnh: President.gov.ua
Patriot vốn được coi là “lá chắn” hiếm hoi có khả năng đánh chặn tên lửa siêu thanh Kinzhal của Nga, trong khi HIMARS từng làm thay đổi cục diện chiến trường năm 2022 nhờ khả năng đánh sâu vào kho hậu cần đối phương. Việc chúng tiếp tục được bổ sung cho thấy phương Tây muốn đảm bảo Ukraine duy trì năng lực phòng thủ lẫn tấn công chính xác trong bối cảnh Nga đẩy mạnh ba mũi tiến công mùa hè 2025.
Giới quan sát cho rằng tuy con số viện trợ chưa lớn so với giai đoạn đầu xung đột, nhưng yếu tố chính trị lại nổi bật hơn: Kiev muốn chứng minh phương Tây vẫn cam kết “không bỏ rơi Ukraine”, đồng thời gửi thông điệp răn đe tới Moscow trước các bước leo thang.
Gerasimov thị sát Pokrovsk: Nga đặt cược lớn
Cũng trong ngày 17-9, truyền thông Nga công bố hình ảnh Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov trực tiếp xuất hiện tại mặt trận Pokrovsk thuộc tỉnh Donetsk. Theo Bộ Quốc phòng Nga, ông Gerasimov kiểm tra tiến độ tác chiến của Cụm quân Trung tâm, trao huân chương cho binh sĩ và nghe báo cáo tại chỗ.
Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Nga Valery Gerasimov. Ảnh: Reuters
Đây là động thái hiếm hoi, bởi Tướng Gerasimov vốn ít khi xuất hiện công khai ở tiền tuyến. Giới phân tích cho rằng chuyến thị sát thể hiện mức độ quan trọng của Pokrovsk-một trong những “pháo đài” then chốt của phòng tuyến miền Đông Ukraine. Nếu nơi này thất thủ, Nga có thể mở ra hành lang tiến sâu về Kostiantynivka, tạo áp lực trực tiếp lên tuyến hậu phương của Kiev.
Việc một tướng cấp cao trực tiếp ra tiền tuyến có thể mang hai thông điệp: thứ nhất, khích lệ tinh thần binh sĩ trong giai đoạn chiến dịch then chốt; thứ hai, phản ánh khó khăn trên thực địa buộc Moscow phải tăng cường chỉ huy trực tiếp để thúc đẩy đột phá.
Cán cân mong manh trên chiến trường Donbass
Những động thái song song khi Ukraine nhận thêm vũ khí chiến lược, Nga đưa Gerasimov ra tiền tuyến cho thấy chiến sự đang bước vào giai đoạn “đấu trí-đấu lực” căng thẳng. Tại Pokrovsk, Nga đang triển khai nhiều đơn vị với mục tiêu bào mòn phòng thủ Ukraine, trong khi Kiev kỳ vọng Patriot và HIMARS sẽ tạo lại ưu thế phòng thủ và phản công.
Một binh lính Ukraine chiến đấu ở Donetsk. Ảnh: Reuters
Dù vậy, cả hai bên đều đối mặt với thách thức. Ukraine phụ thuộc ngày càng nhiều vào viện trợ phương Tây, trong khi tiến độ cấp phát đôi khi chậm so với nhịp độ chiến trường. Nga tuy có ưu thế về quân số và hỏa lực, nhưng việc Gerasimov phải xuất hiện ở tiền tuyến có thể phản ánh những khó khăn trong phối hợp tác chiến.
Cán cân chiến sự vì thế vẫn mong manh. Một khi Pokrovsk rơi vào tay Nga, cục diện miền Đông có thể thay đổi đáng kể. Ngược lại, nếu Ukraine trụ vững và tận dụng hiệu quả Patriot cùng HIMARS, họ sẽ làm chậm đà tiến công của Moscow và kéo dài cuộc đối đầu tiêu hao.
Phản ứng phương Tây: Bài toán chính trị và cam kết lâu dài
Việc Ukraine nhận thêm Patriot và HIMARS không chỉ là quyết định kỹ thuật quân sự mà còn gắn liền với bối cảnh chính trị của cả Mỹ và châu Âu.
Tại Washington, chính quyền Mỹ đang chịu áp lực từ Quốc hội trong việc giải trình về các gói viện trợ ngày càng tốn kém. Một bộ phận nghị sĩ Cộng hòa tiếp tục đặt câu hỏi: liệu khoản chi hàng tỷ USD cho Kiev có thực sự hiệu quả khi chiến sự vẫn giằng co? Tuy nhiên, chính quyền Nhà Trắng khẳng định nếu giảm hỗ trợ, Nga sẽ có thêm lợi thế và điều đó đồng nghĩa an ninh châu Âu bị đe dọa trực tiếp.
Cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, cùng với đại diện từ NATO và EU, ngày 18-8. Ảnh: AP
Ở châu Âu, tâm lý “mệt mỏi chiến tranh” cũng dần xuất hiện trong dư luận, đặc biệt là tại những quốc gia phải gánh chi phí năng lượng và lạm phát cao. Song, chuyến thăm Kiev của Chủ tịch EP Roberta Metsola và tuyên bố ủng hộ viện trợ mới cho thấy Liên minh châu Âu (EU) vẫn coi Ukraine là “tuyến đầu bảo vệ châu Âu”. Thực tế, việc Zelensky công khai thông tin gói viện trợ ngay trong khuôn khổ cuộc gặp này chính là cách củng cố hình ảnh về một mặt trận thống nhất, bất chấp những rạn nứt nội bộ.
Đáng chú ý, NATO thời gian qua cũng tăng cường diễn tập quân sự và triển khai thêm lực lượng tại Ba Lan, Romania và vùng Baltic. Các chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược London (IISS) nhận định rằng những bước đi này nhằm phát tín hiệu kép: vừa răn đe Nga, vừa trấn an các đồng minh rằng khối sẽ không để Kiev đơn độc.
Như vậy, viện trợ Patriot và HIMARS mang ý nghĩa nhiều tầng nấc: vừa giúp Ukraine tăng cường sức chiến đấu, vừa là công cụ chính trị để Mỹ- EU khẳng định sự đoàn kết trong bối cảnh căng thẳng nội bộ. Câu hỏi còn lại là mức độ kiên nhẫn của phương Tây sẽ kéo dài bao lâu nếu chiến sự tiếp tục bế tắc trong năm tới.
PHẠM NGỌC