Ukraine trước nguy cơ mất 'bản quyền' công nghệ quốc phòng

5 giờ trướcBài gốc

Tại mặt trận phía nam, UAV do chính Ukraine chế tạo đem lại cho quân đội nước này khả năng trinh sát thời gian thực trong không phận chiến trường.

Tất cả không phải nguyên mẫu chưa phát triển hoàn thiện mà đều là công nghệ trải qua thực chiến, cứu sống hàng nghìn binh lính và định hình tương lai của chiến tranh.

Nhưng một rủi ro chiến lược đang nổi lên. Nếu không bảo vệ tốt sở hữu trí tuệ, Ukraine có thể mất quyền kiểm soát chính những công nghệ đang giúp họ bảo vệ đất nước. Nước này đối mặt với nguy cơ giữ được chủ quyền lãnh thổ mà lại đánh mất nền kinh tế đổi mới sáng tạo vốn là nền tảng cho nỗ lực phục hồi hậu chiến.

Ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine phát triển giữa chiến tranh - Ảnh: The Atlantic Council

Hậu quả khi chảy máu công nghệ

Thời chiến tạo ra áp lực phải hy sinh chủ quyền sở hữu trí tuệ. Các công ty khởi nghiệp hiện rất khát vốn, khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu lẫn năng lực sản xuất – điều kiện mà nhà đầu tư và đối tác quốc tế đủ sức cung cấp. Tuy nhiên thỏa thuận hợp tác thường đòi hỏi chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ. Mối quan hệ tưởng như cứu cánh trên thực tế lại là tổn thất chiến lược.

Ngoài ra, tình trạng thiếu khuôn khổ sở hữu trí tuệ nội địa vững chắc có thể thúc đẩy doanh nghiệp Ukraine đăng ký bằng sáng chế và thương mại hóa công nghệ ở nước ngoài - nơi có biện pháp bảo vệ mạnh mẽ hơn cùng nguồn vốn dễ tiếp cận hơn. Hậu quả là chảy máu cả chất xám lẫn công nghệ làm suy yếu ngành công nghiệp quốc phòng. Thay vì trở thành trung tâm quốc tế, Ukraine sẽ bị đẩy xuống làm điểm trung chuyển cho đơn vị quốc phòng nước ngoài.

Với Ukraine, giữ lại sở hữu trí tuệ đồng nghĩa thu về tiền bản quyền, doanh thu cấp phép và nguồn tài chính ổn định cho tái thiết. Điều này gửi đi thông điệp đến giới đầu tư rằng Ukraine không chỉ là “vườn ươm” thời chiến mà còn là một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nghiêm túc. Quan trọng nhất họ có thể bảo vệ chủ quyền quốc gia, không phụ thuộc vĩnh viễn vào nhà cung cấp nước ngoài về an ninh.

Với các đồng minh, sở hữu trí tuệ Ukraine cũng là tài sản quan trọng. Mỹ đang xem xét một thỏa thuận sản xuất máy bay không người lái chung trị giá hàng tỉ USD. Nếu Ukraine không giữ được quyền sở hữu trí tuệ, đối tác có nguy cơ phải dựa vào chuỗi cung ứng rời rạc thậm chí mất khả năng tiếp cận công nghệ.

Năm nay, châu Âu đặt ra chiến lược công nghiệp quốc phòng kêu gọi xây dựng nền tảng tại chỗ vững chắc. Mục tiêu sẽ không thành hiện thực nếu Ukraine mất quyền kiểm soát công nghệ của chính mình.

Cách bảo vệ

Bảo vệ sở hữu trí tuệ cần chính sách, pháp luật, thể chế. Bất cứ gói viện trợ nước ngoài hay thỏa thuận cấp phép nào đều phải quy định rõ ràng biện pháp bảo vệ. Giải pháp công nghệ được hợp tác phát triển với đối tác quốc tế cũng không được dẫn đến tình cảnh chuyển nhượng toàn bộ quyền sở hữu.

Hiện tại Ukraine đã lên kế hoạch nới lỏng hạn chế với một số loại hình xuất khẩu vũ khí. Làm vậy giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào hình thức liên doanh dễ dẫn đến chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ.

Sắp tới nước này còn cần đảm bảo hợp tác sản xuất và đầu tư có điều khoản bảo vệ tài sản trí tuệ. Một giải pháp nữa là tăng cường hợp tác liên chính phủ, ngăn doanh nghiệp tìm cách thành lập công ty bên ngoài Ukraine; đồng thời cho phép Ukraine tiếp cận nguồn vốn lẫn chuyên môn từ bên ngoài.

Các công viên công nghệ cùng “vườn ươm” nên ra sức tập trung nhân tài trong nước, cung cấp cơ hội tiếp cận nguồn tài trợ, nơi thử nghiệm, khóa đào tạo. Ukraine cũng cần một văn phòng sở hữu trí tuệ quốc phòng chuyên trách để đẩy nhanh quá trình cấp phép, giải quyết loạt vấn đề phức tạp liên quan đến tính lưỡng dụng hay hành vi đánh cắp.

Cẩm Bình

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ukraine-truoc-nguy-co-mat-ban-quyen-cong-nghe-quoc-phong-238712.html