Theo báo cáo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia hiện tượng ENSO đang trong trạng thái trung tính và tiếp tục duy trì trong 6 tháng đầu năm 2025. Trên thực tế hiện nay, mực nước trên hệ thống các sông, suối, ao hồ đang ở mức rất thấp. Theo báo cáo liên ngành Môi trường và Nông nghiệp lượng nước tích trữ trung bình hiện tại trong các hồ chứa hiện nay chỉ đạt khoảng 60 - 70% tổng dung tích trữ; mực nước sông Lô cũng đang ở mức rất thấp 11,51 m, thấp hơn cùng kỳ năm 2024 là 14 cm. Mực nước mặt bị thu hẹp, cạn kiệt kéo theo mực nước ngầm cũng bị hạ thấp.
Theo phản ánh của người dân xã Vĩnh Lợi, Cấp Tiến (Sơn Dương); An Khang, Thái Long (TP Tuyên Quang) thời điểm này rất nhiều giếng khoan của các hộ gia đình đã bị cạn, lượng nước bơm tằn tiện mới đủ để sinh hoạt hàng ngày.
Công trình cấp nước sinh hoạt xã Tứ Quận (Yên Sơn) được đầu tư nâng cấp đáp ứng đủ nhu cầu của người dân.
Trước thực trạng khó khăn về nguồn nước, UBND tỉnh đã yêu cầu ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường triển khai các giải pháp đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh; phòng, chống hạn hán cho sản xuất vụ xuân 2025.
Đồng chí Trần Văn Bắc, Phó Giám đốc Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường tỉnh cho biết: Đảm bảo đủ lượng nước cấp phục vụ nhu cầu của người dân, từ năm 2021 đơn vị đã tiến hành cải tạo nâng cấp sửa chữa, mở rộng quy mô cấp nước cho 10 công trình.
Năm 2010, công trình nước sạch xã Thái Sơn (Hàm Yên) được đầu tư xây dựng và đưa vào hoạt động. Tuy nhiên, quá trình vận hành, khai thác công trình đã xuống cấp, công suất cấp nước không đáp ứng đủ nhu cầu của người dân trong xã. Mới đây, từ nguồn vốn Chương trình mở rộng quy mô vệ sinh nước sạch nông thôn dựa trên kết quả, công trình được nâng cấp mở rộng với công suất khai thác khác cung cấp 200 m3/ngày, đêm.
Ông Triệu Minh Hường, cán bộ vận hành công trình nước sạch xã Thái Sơn cho biết: Trước đây, người dân thường đào, khoan giếng hoặc dẫn nước từ các mạch suối đầu nguồn về để nấu ăn uống, về mùa khô nguồn nước khan hiếm, chất lượng nước không bảo đảm. Công trình cấp nước sinh hoạt tập trung được nâng cấp và đi vào hoạt động đã góp phần giải tỏa “cơn khát” nước sạch, mang lại niềm vui cho người dân. Theo ông Hường, hiện ngoài 131 hộ đang sử dụng, công trình sẽ thực hiện đấu nối mới cho 71 hộ, ngoài ra sẽ lắp đặt đường ống chờ để sẵn sàng đấu nối khi có hộ phát sinh có nhu cầu sử dụng nước.
Bên cạnh việc đảm bảo đáp ứng đủ nguồn nước sinh hoạt, ngành chức năng cũng đã có giải pháp để khắc phục khó khăn đảm bảo nước phục vụ sản xuất. Trong đó, các địa phương tăng cường quản lý chặt chẽ nguồn nước: kiểm tra và tổ chức giữ nước, sử dụng nước tiết kiệm, trữ nước ở tất cả các công trình thủy lợi, đặc biệt trong các hồ, ao… để có nguồn nước tưới chủ động chống hạn cho cả quá trình sản xuất. Đồng thời sửa chữa rò rỉ các đập đầu mối; xử lý rò rỉ ở các van cống lấy nước, cống điều tiết…
Đối với các trạm bơm: Tổ chức kiểm tra, sửa chữa hư hỏng, chuẩn bị đầy đủ vật tư, nhiên liệu để phòng, chống khi có hạn xảy ra; nạo vét bể hút, bể xả và vận hành theo đúng quy trình kỹ thuật để đảm bảo các trạm bơm làm việc an toàn, đúng năng lực thiết kế. Riêng với các trạm bơm ven sông Lô, sông Gâm các Ban quản lý khai thác công trình thủy lợi cơ sở cần thường xuyên theo dõi và bám sát lịch xả nước trên các phương tiện thông tin đại chúng để tập trung lấy đủ nước phục vụ sản xuất nông nghiệp.
Theo đánh giá của cơ quan chức năng, mùa khô còn kéo dài đến tháng 4-5, đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt mỗi người dân cần nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc bảo vệ nguồn sinh thủy, sử dụng tiết kiệm hiệu quả nguồn nước. Đây là giải pháp bền vững và hiệu quả nhất nhằm chia sẻ cơ hội cho nhiều người dân vùng khó khăn được sử dụng nước, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cộng đồng.
Bài, ảnh: Đoàn Thư