Ứng phó xâm nhập mặn tiến sâu vào Đồng bằng sông Cửu Long

7 giờ trướcBài gốc

Tình trạng xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long đang diễn biến phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống người dân. Trước nguy cơ này, các chuyên gia khuyến nghị các địa phương cần chủ động ứng phó để giảm thiểu thiệt hại.

Tình trạng xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long đang ngày càng nghiêm trọng khi mùa khô năm 2025 ghi nhận dòng chảy về đồng bằng ở mức thấp. Dự báo cho thấy nước mặn sẽ tiếp tục lấn sâu vào nội đồng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sản xuất của người dân. Các chuyên gia khí tượng thủy văn và tài nguyên nước cảnh báo: nếu không có giải pháp ứng phó quyết liệt và kịp thời, khu vực trọng điểm nông nghiệp của cả nước sẽ đối mặt với nhiều nguy cơ lớn.

Tình trạng đáng lo ngại của Đồng bằng sông Cửu Long dưới góc nhìn chuyên gia

Theo thông tin từ Ủy ban sông Mekong Việt Nam (VNMC), dòng chảy mùa khô năm 2025 tiếp tục duy trì ở mức thấp. Điều này đồng nghĩa với việc nước mặn có cơ hội lấn sâu vào các vùng nội đồng – một thực trạng đã được cảnh báo từ nhiều năm qua nhưng vẫn chưa có giải pháp căn cơ lâu dài.

Ông Phùng Tiến Dũng, Trưởng phòng Dự báo thủy văn, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, cho biết: “Trong mùa khô năm nay, xâm nhập mặn ở mức cao hơn trung bình nhiều năm. Mặc dù không gay gắt như các năm 2015-2016 hay 2019-2020, nhưng nước mặn năm nay dự kiến sẽ vào sâu hơn từ 1 đến 3km so với năm ngoái. Điều này gây ảnh hưởng trực tiếp đến vùng canh tác lúa và nguồn nước sinh hoạt của hàng triệu người dân."

Hiện nay, ranh mặn 4‰ – ngưỡng nước mặn không còn thích hợp cho sản xuất nông nghiệp – đã xâm nhập từ 40 đến 55km ở các cửa sông lớn như Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây, Cửa Đại, Hàm Luông, Cổ Chiên, sông Hậu. Tại sông Cái Lớn, con số này dao động từ 30 đến 40km. Ở nhiều nơi, các công trình thủy lợi nằm cách biển từ 30-40km đã bắt đầu gặp khó trong việc lấy nước ngọt, đặc biệt vào các kỳ triều cường.

Các chuyên gia cũng cảnh báo đỉnh điểm xâm nhập mặn sẽ rơi vào các khoảng thời gian: từ 10 đến 16/2, 27/2 đến 4/3 tại khu vực sông Cửu Long; từ 10 đến 15/3, 29/3 đến 2/4 và 27/4 đến 1/5 tại các sông Vàm Cỏ, Cái Lớn.

TS. Nguyễn Văn Hồng, chuyên gia nghiên cứu biến đổi khí hậu và quản lý tài nguyên nước (Đại học Cần Thơ), đánh giá tình hình xâm nhập mặn năm nay là một lời cảnh tỉnh rõ ràng về sự bất ổn của hệ sinh thái sông Mekong. Nếu không sớm có chiến lược thích ứng linh hoạt và lâu dài, chúng ta không chỉ đối mặt với thiệt hại về mùa màng mà còn là bài toán sống còn của cả vùng Đồng bằng.

Các giải pháp ứng phó

Trước diễn biến phức tạp và mức độ xâm nhập mặn có xu hướng ngày càng sâu, các chuyên gia khẳng định việc theo dõi sát sao các bản tin khí tượng thủy văn và giám sát mặn là yếu tố then chốt để chủ động vận hành các công trình ngăn mặn đúng thời điểm.

Ông Trần Văn Tấn, Phó Cục trưởng Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), nhấn mạnh: “Việc tranh thủ tích trữ nước ngọt vào thời điểm triều thấp cần được coi là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu. Nông dân và chính quyền cơ sở cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng phương án trữ nước tại chỗ, giảm phụ thuộc vào nguồn nước từ xa.”

Tại huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang, nhiều hộ dân đã chủ động đắp đê nhỏ bao quanh ruộng, đào ao trữ nước ngọt – những mô hình đơn giản nhưng phát huy hiệu quả lớn trong bối cảnh hiện nay. Đây là minh chứng cho thấy sự chủ động ở cấp cơ sở có thể giúp giảm đáng kể thiệt hại do mặn xâm nhập.

Về phía Nhà nước, giữa tháng 2/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 15/CĐ-TTg, yêu cầu các bộ ngành liên quan và chính quyền các tỉnh thành Đồng bằng sông Cửu Long – TP.HCM chủ động triển khai các biện pháp ứng phó. Nội dung công điện nhấn mạnh việc cập nhật thông tin dự báo, huy động lực lượng tại chỗ, bảo đảm cấp nước sinh hoạt và sản xuất, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong quản lý, điều tiết nguồn nước.

Trong bối cảnh xâm nhập mặn đang ngày càng ăn sâu, Đồng bằng sông Cửu Long cần sự vào cuộc quyết liệt từ cả trung ương lẫn địa phương, từ người dân đến các nhà khoa học. Không chỉ là cuộc chiến với nước mặn, đây còn là thách thức về quản trị tài nguyên, quy hoạch phát triển và thích ứng với biến đổi khí hậu – để một trong những vựa lúa lớn nhất Việt Nam không trở thành "vùng đất khát" trong tương lai.

Duy Tuấn

Nguồn SaoStar : https://www.saostar.vn/sac-mau-cuoc-song/ung-pho-xam-nhap-man-tien-sau-vao-dong-bang-song-cuu-long-202504201322442288.html