Ưu đãi thuế – 'đòn bẩy vô hình' kiến tạo hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ

2 ngày trướcBài gốc

Thuế – từ gánh nặng thành động lực

Từ ngày 1/10/2025, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (số 93/2025/QH15) chính thức có hiệu lực, trong đó đáng chú ý là quy định bổ sung thêm 3 khoản thu nhập vào diện miễn thuế thu nhập cá nhân đội ngũ trí thức, chuyên gia, nhà khoa học và cá nhân tham gia hoạt động đổi mới sáng tạo. Đây được coi là bước tiến quan trọng trong việc cụ thể hóa chủ trương khuyến khích, bảo hộ và phát huy vai trò của trí thức trong công cuộc kiến tạo nền kinh tế số, kinh tế tri thức.

Trước đó, Nhà nước cũng đã ban hành nhiều chính sách thuế ưu đãi nhằm khuyến khích hoạt động đổi mới sáng tạo. Cụ thể, DN khoa học, công nghệ được miễn thuế thu nhập DN trong 4 năm đầu, giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo; những dự án công nghệ cao, quy mô lớn có thể được áp dụng mức thuế suất ưu đãi 10% trong vòng 15 năm.

Sản phẩm tự động hóa phục vụ sản xuất công nghiệp của Công ty TNHH Phát triển thương mại Minh Vũ. Ảnh: Duy Minh

Ở lĩnh vực thuế giá trị gia tăng, sản phẩm phần mềm và một số dịch vụ công nghệ thông tin được hưởng mức thuế 0% hoặc không chịu thuế, góp phần giảm chi phí và tạo điều kiện cho DN mở rộng thị trường.

Đáng chú ý, các khoản đầu tư cho hoạt động nghiên cứu - phát triển (R&D) được hạch toán là chi phí hợp lý, giúp DN giảm nghĩa vụ thuế. Bên cạnh đó, chính sách gia hạn nộp thuế và tiền thuê đất cũng được triển khai, hỗ trợ thanh khoản cho DN nhỏ và vừa, trong đó có nhiều startup công nghệ.

Những chính sách này đã góp phần tạo “khung đỡ” cho cộng đồng khởi nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh thị trường vốn mạo hiểm còn hạn chế và cạnh tranh khu vực ngày càng gay gắt.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, chính sách miễn thuế là một trong những yếu tố then chốt thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Ở Singapore, DN mới thành lập được miễn 75% thuế thu nhập cho 100.000 SGD lợi nhuận đầu tiên trong 3 năm, đồng thời được khấu trừ tới 250% chi phí R&D. Nhờ vậy, quốc gia này trở thành trung tâm khởi nghiệp của Đông Nam Á với hơn 4.000 startup, thu hút trên 10 tỷ USD vốn mỗi năm.

Hay tại Israel – đất nước được mệnh danh là “quốc gia khởi nghiệp” cũng triển khai hàng loạt ưu đãi thuế, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ quốc phòng, nông nghiệp. Các khoản đầu tư cho R&D tại đây gần như được khấu trừ toàn bộ, tạo nền tảng cho sự bứt phá về công nghệ.

Giám đốc Công ty CP Công nghệ Checkee Phạm Văn Quân chia sẻ: “chính sách ưu đãi thuế TNDN có ý nghĩa rất lớn với DN trong những năm đầu thành lập. Khoản chi phí tiết kiệm được giúp công ty tái đầu tư cho sản phẩm, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế”.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty TNHH TGS, trong hệ sinh thái khởi nghiệp, thuế không chỉ là công cụ điều tiết ngân sách, mà còn là đòn bẩy để nuôi dưỡng DN. Miễn thuế cho startup công nghệ không phải là “mất thu”, mà là đầu tư gián tiếp vào tương lai. Lợi ích xã hội và kinh tế lâu dài sẽ lớn hơn rất nhiều.

Trong bối cảnh hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ Việt Nam đang phát triển nhanh chóng nhưng còn đối mặt nhiều thách thức, chính sách thuế mới không chỉ mang ý nghĩa giảm gánh nặng tài chính cho DN và cá nhân, mà còn trở thành một “đòn bẩy vô hình” để nuôi dưỡng sáng tạo, thúc đẩy khởi nghiệp công nghệ bứt phá.

Đơn giản hóa thủ tục, minh bạch chính sách

Theo số liệu của Bộ KH&CN, đến năm 2024 đã có hơn 600 DN được chứng nhận là DN khoa học, công nghệ, trong đó nhiều DN khởi nghiệp đã hưởng lợi từ ưu đãi thuế. Tỷ lệ DN khởi nghiệp công nghệ duy trì hoạt động sau 5 năm cao hơn so với giai đoạn chưa áp dụng cơ chế ưu đãi.

Tuy nhiên thực tế, không phải tất cả DN đều dễ dàng tiếp cận chính sách. Thủ tục chứng nhận còn phức tạp, yêu cầu hồ sơ chứng minh chi phí R&D cao, khiến nhiều startup non trẻ “nản lòng”.

Giám đốc Công ty CP Công nghệ Checkee Phạm Văn Quân nêu ý kiến: “Chính sách ưu đãi thuế rất quý, nhưng với DN nhỏ, điều khó nhất là thủ tục phức tạp. Chúng tôi mong muốn có cơ chế một cửa dành riêng cho startup, để giảm bớt thời gian và chi phí hành chính”.

Ý kiến này cũng phản ánh thực trạng chung: chính sách đã có, nhưng để phát huy tối đa hiệu quả, cần đặt DN vào trung tâm và thiết kế cơ chế theo hướng thực tiễn, dễ tiếp cận.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Tuấn, để chính sách miễn thuế thực sự trở thành “đòn bẩy vô hình” cho hệ sinh thái khởi nghiệp, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, cần mở rộng đối tượng thụ hưởng, không chỉ giới hạn ở DN đã có chứng nhận khoa học, công nghệ mà áp dụng cả cho startup trong giai đoạn ươm tạo, thử nghiệm.

Song song, thủ tục hành chính cần được đơn giản hóa, rút ngắn thời gian xét duyệt, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Một yếu tố quan trọng khác là ổn định chính sách, tạo môi trường pháp lý dự báo được, giúp DN và nhà đầu tư yên tâm hoạch định dài hạn.

Ngoài ưu đãi thuế, Nhà nước cần kết hợp các công cụ hỗ trợ tài chính như quỹ đầu tư mạo hiểm, cơ chế bảo lãnh tín dụng, hỗ trợ lãi suất, đồng thời khuyến khích DN tái đầu tư lợi nhuận cho hoạt động R&D bằng mức miễn thuế cao hơn.

Chính sách miễn thuế cho startup công nghệ cũng là bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số Quốc gia. Nghị quyết nhấn mạnh yêu cầu tạo dựng môi trường thuận lợi để trí thức và DN đổi mới sáng tạo phát huy tối đa năng lực, đóng góp vào sự phát triển bền vững đất nước.

Miễn, giảm thuế chính là cách Nhà nước chuyển tải thông điệp đồng hành cùng trí thức và doanh nhân công nghệ, khuyến khích họ cống hiến, sáng tạo. Đây là sự cụ thể hóa quan điểm “khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo là quốc sách hàng đầu” mà Đảng đã khẳng định.

Phương Nga

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/uu-dai-thue-don-bay-vo-hinh-kien-tao-he-sinh-thai-khoi-nghiep-cong-nghe.832176.html