Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp lý giải việc không giữ lại thành phố, thị xã thuộc tỉnh

21 giờ trướcBài gốc

Chiều nay (13-6), Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (Ủy ban) đã có bản giải trình, tiếp thu ý kiến của nhân dân, các ngành, các cấp và đại biểu Quốc hội gửi tới các đại biểu Quốc hội.

Theo báo cáo của Chính phủ, tính đến ngày 5-6, đã có hơn 280 triệu lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết. Chính phủ đã tập hợp, tổng hợp đầy đủ, kịp thời, khách quan, trung thực ý kiến của Nhân dân (gồm tổng cộng khoảng 3.400 trang báo cáo và phụ lục).

Phân tách rành mạch giữa đô thị và nông thôn

Về việc tổ chức đơn vị hành chính (ĐVHC) (Điều 110, Hiến pháp năm 2013), Ủy ban cho biết có ý kiến cho rằng cần đa dạng hóa các loại hình ĐVHC dưới tỉnh, TP trực thuộc trung ương. Đồng thời, có thể cân nhắc giữ lại các TP, thị xã hiện nay và xác định đây cũng là ĐVHC cơ sở mà không nhất thiết phân chia thành các phường trực thuộc để bảo đảm yêu cầu quản lý, phát triển đô thị và bố trí nguồn lực hợp lý.

Lý giải vấn đề này, Ủy ban cho biết việc xác định cụ thể các ĐVHC dưới tỉnh, TP trực thuộc trung ương sẽ do Quốc hội quy định trong các luật để phù hợp với tình hình thực tiễn theo từng thời kỳ.

Trong giai đoạn hiện nay, việc xác định xã là ĐVHC ở nông thôn, phường là ĐVHC ở đô thị, đặc khu là ĐVHC ở một số hải đảo có vị trí quan trọng được thành lập phù hợp với quy mô dân số, diện tích tự nhiên, điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh… đã bám sát theo các nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Đảng.

Việc xác định cụ thể các đơn vị hành chính dưới tỉnh, TP trực thuộc trung ương sẽ do Quốc hội quy định trong các luật để phù hợp với tình hình thực tiễn từng thời kỳ.

Chính quyền địa phương 2 cấp được tổ chức gắn với các ĐVHC theo mô hình này sẽ bảo đảm tốt yêu cầu về tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm chi phí, ngân sách nhà nước, đưa chính quyền đến gần dân, sát dân, kịp thời đáp ứng và giải quyết trực tiếp các vấn đề dân sinh, các vấn đề của quản lý đô thị, nông thôn, hải đảo theo hướng thực chất, hiệu quả, rõ trách nhiệm.

“Đây cũng là một bước sắp xếp lại các ĐVHC để bảo đảm đúng tính chất, phân tách rành mạch giữa đô thị và nông thôn, tạo cơ sở cho việc áp dụng các cơ chế, chính sách phù hợp với từng loại hình và yêu cầu quản lý, phát triển bền vững đô thị” – theo Ủy ban.

Ủy ban cũng nhấn mạnh việc tổ chức đồng loạt ĐVHC đô thị là các phường sẽ góp phần thống nhất mô hình quản lý, thuận lợi trong công tác quy hoạch, tăng khả năng liên kết vùng. Đồng thời, tổ chức theo mô hình này cũng sẽ bảo đảm quyền làm chủ của người dân tốt hơn; bảo đảm tiếng nói, quyền lợi của cư dân ở các đô thị nhỏ cũng được quan tâm và không bị lấn áp bởi các đô thị lớn trong cùng một ĐVHC cấp tỉnh.

Cân nhắc trong từng trường hợp cụ thể

Cũng theo Ủy ban, có ý kiến đề nghị làm rõ địa vị pháp lý của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, đơn vị này trực thuộc trung ương, cấp tỉnh hay cấp xã và tổ chức chính quyền địa phương ở ĐVHC - kinh tế đặc biệt có áp dụng theo quy định tại Điều 111 của Hiến pháp không?

Liên quan nội dung này, Ủy ban cho hay việc thành lập ĐVHC - kinh tế đặc biệt bắt đầu được ghi nhận từ Hiến pháp năm 1992. Khi đó, Hiến pháp cũng không xác định đây có phải là một loại ĐVHC hay không và tương đương với cấp hành chính nào.

Kế thừa quy định của Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp năm 2013 tiếp tục quy định về ĐVHC - kinh tế đặc biệt theo hướng giao Quốc hội quyền quyết định việc thành lập và các vấn đề liên quan đến ĐVHC - kinh tế đặc biệt.

Tuy cũng đã có lúc Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, ban hành Luật về ĐVHC - kinh tế đặc biệt cũng như thành lập một số ĐVHC - kinh tế đặc biệt nhưng đến nay vẫn chưa có đơn vị nào thuộc loại này được hình thành trên thực tế.

“Điều này chứng tỏ tính chất hết sức đặc biệt trong việc xác định mô hình tổ chức đơn vị lãnh thổ cũng như tổ chức chính quyền và cách thức vận hành của các đơn vị loại này” - Ủy ban nêu rõ và cho biết khi đề xuất sửa đổi, bổ sung Điều 110 của Hiến pháp lần này đã đề nghị tiếp tục giữ quy định của Hiến pháp năm 2013 chỉ kết cấu thành một khoản riêng để thể hiện tính chất đặc biệt, không giống các ĐVHC thông thường, của ĐVHC - kinh tế đặc biệt.

Lý giải, Ủy ban cho hay đây có thể không phải là một loại đơn vị lãnh thổ có tính đồng nhất mà ĐVHC - kinh tế đặc biệt này cũng có thể khác với ĐVHC - kinh tế đặc biệt khác về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và các ưu tiên, định hướng phát triển của từng nơi.

“Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng đóng khung vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn” - Ủy ban nêu.

Cạnh đó, trên cơ sở tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và khi hội tụ đủ các yếu tố, điều kiện cần thiết, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, quyết định cụ thể về các nội dung này khi quyết định thành lập từng ĐVHC - kinh tế đặc biệt.

Hiện, dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đã bổ sung nội dung làm rõ hơn quy định của Hiến pháp theo hướng ĐVHC - kinh tế đặc biệt là địa bàn có vị trí chiến lược, được tổ chức theo mô hình đặc thù, được áp dụng các cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội nhằm thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, của vùng và của cả nước.

Khi Quốc hội xem xét, quyết định thành lập ĐVHC - kinh tế đặc biệt sẽ xem xét, cân nhắc các yếu tố đặc biệt, đặc thù của ĐVHC - kinh tế đặc biệt được đề xuất thành lập để quyết định mô hình tổ chức chính quyền, các cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội được cho phép áp dụng nhằm tạo khả năng hình thành các động lực tăng trưởng, trung tâm phát triển kinh tế - xã hội, đổi mới sáng tạo có tính đột phá của quốc gia.

Để làm rõ hơn về tính chất đặc biệt, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, hiệu quả cho việc quy định mô hình tổ chức chính quyền địa phương đặc thù ở ĐVHC - kinh tế đặc biệt, Ủy ban đề nghị bổ sung khoản 3 vào Điều 111 với nội dung: “Chính quyền địa phương ở ĐVHC - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập ĐVHC - kinh tế đặc biệt đó”.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn PLO : https://plo.vn/uy-ban-du-thao-sua-doi-hien-phap-ly-giai-viec-khong-giu-lai-thanh-pho-thi-xa-thuoc-tinh-post854927.html