Vai trò của WHO trong đánh giá của Mỹ

một ngày trướcBài gốc

Điều này cho thấy mối quan hệ ngày càng căng thẳng giữa một số quốc gia và WHO, đồng thời đặt tổ chức này trước hàng loạt thách thức mới – đặc biệt khi Mỹ quyết định dừng đóng góp ngân sách.

Ngân sách đóng góp cho WHO đang được phân bổ chủ yếu vào việc mở rộng bộ máy

Tại hội nghị WHA, ông Kennedy cho rằng WHO nên điều chỉnh lại phương thức hoạt động để phù hợp hơn với kỳ vọng của cộng đồng quốc tế.

Không chỉ rút, mà đại diện của Mỹ còn kêu gọi các bộ trưởng y tế trên toàn thế giới cân nhắc lại mối quan hệ hiện tại với tổ chức này. "Tôi kêu gọi các bộ trưởng y tế trên thế giới và WHO coi việc Mỹ rút khỏi tổ chức này như lời cảnh tỉnh", ông nhấn mạnh.

Bộ trưởng Y tế Mỹ Robert F. Kennedy Jr. phát biểu qua video tại Đại hội đồng Y tế Thế giới ngày 20/5/2025. (Ảnh: healthpolicy-watch.news)

WHO đã được thông qua ngân sách 4,2 tỷ USD cho giai đoạn 2026-2027, giảm 1 tỷ USD so với mức dự kiến. Các quốc gia thành viên sẽ phải đóng góp với mức tăng 20% phí bắt buộc. Đây là lần tăng thứ hai liên tiếp kể từ giai đoạn 2024–2025, nhằm bù đắp khoản thiếu hụt sau khi Mỹ tuyên bố rút khỏi tổ chức.

Tuy nhiên, thay vì sử dụng toàn bộ ngân sách phục vụ cho các vấn đề y tế toàn cầu và tiết giảm chi phí không cần thiết, WHO dự kiến sử dụng một phần ngân sách mới cho việc mở rộng trụ sở chính tại Geneva (Thụy Sĩ) – thành phố có chi phí xây dựng đắt đỏ bậc nhất thế giới.

WHO cho rằng cần phải đầu tư xây dựng "văn phòng linh hoạt và không gian họp" để "ứng phó với những thách thức ngày càng phức tạp trong y tế công cộng". Tuy nhiên, việc tăng ngân sách thành viên có thể được xem là khó khăn cho nhiều quốc gia, khi thế giới đang trong tình trạng bất ổn về kinh tế, dịch bệnh, bệnh tật gia tăng. Do vậy, sau lời "cảnh tỉnh" của Mỹ, nhiều chuyên gia cho rằng thay vì các nước thành viên phải nộp thêm phí niên liễm để nuôi bộ máy của WHO, thì chính người bệnh của họ mới xứng đáng được thụ hưởng phần ngân sách này.

Trước đó, ngày 15/04/2020 báo Wall Street Journal (Mỹ) đã từng có bài bình luận đề cập đến vấn đề này: "Thế giới cần một tổ chức quốc tế có năng lực đưa ra các khuyến nghị minh bạch về sức khỏe cộng đồng và phối hợp ứng phó với những dịch bệnh bùng phát trên quy mô toàn cầu. Thế nhưng, WHO đã trở nên ngày càng ít tập trung hơn vào nhiệm vụ trọng tâm nhất của mình trong những thập kỷ gần đây, thay vào đó, lại chỉ lãng phí nguồn ngân quỹ vào những chiến dịch quảng bá cho chương trình chăm sóc sức khỏe do các chính phủ điều hành, và tấn công các công ty thuốc lá".

Quyết định rút khỏi WHO của Mỹ là hàng loạt bất mãn trước cách tổ chức này xử lý các vấn đề y tế toàn cầu, đỉnh điểm là Mỹ đã cáo buộc WHO không minh bạch thông tin về dịch COVID-19. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã cho rằng WHO chậm trễ trong phản ứng, góp phần khiến đại dịch lây lan và gây thiệt hại nghiêm trọng trên toàn thế giới.

Trong công tác kiểm soát thuốc lá, cơ quan này cũng đang đối mặt với nhiều phản ứng trái chiều do chưa cân nhắc các giải pháp giảm tác hại cho người hút dù đã có nhiều bằng chứng thực tế và nghiên cứu khoa học từ các cơ quan y tế của nhiều quốc gia, trong đó có Mỹ.

Phần lớn các quốc gia kiểm soát thuốc lá mới tương tự như Mỹ

Dựa trên báo cáo mới nhất từ WHO, hiện có 184 trong tổng số 195 quốc gia có quy định quản lý hoặc ngầm quản lý đối với thuốc lá làm nóng theo luật hiện hành, và 19 quốc gia cấm.

Trong khối ASEAN, Malaysia đã hợp pháp hóa TLNN theo luật kiểm soát thuốc lá điếu hiện hành từ năm 2018. Đến tháng 4/2024, Quốc hội Malaysia tiếp tục ban hành Đạo luật Kiểm soát Sản phẩm Thuốc lá vì Sức khỏe Cộng đồng nhằm quản lý toàn diện các loại thuốc lá mới (TLM). Bộ trưởng Bộ Y tế Dzulkefly Ahmad nhấn mạnh: "Không cần phải cấm TLM như một số quốc gia khác, Malaysia tự có luật riêng để quản lý các sản phẩm thuốc lá".

Mỹ phân loại rõ sự khác nhau giữa thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng là sản phẩm thuốc lá không đốt cháy, thuốc lá điếu là sản phẩm thuốc lá đốt cháy. Hiện Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), được yêu cầu đẩy nhanh quy trình thẩm định các sản phẩm mới để được phép thương mại, nhằm giảm buôn lậu, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ngăn chặn việc sử dụng thuốc lá ở giới trẻ.

FDA Mỹ có quy định phân biệt rõ các sản phẩm không khói thuốc khác nhau. (Ảnh: FDA)

Một khảo sát mới đây của Povaddo trên 1.565 chuyên gia y tế tại Mỹ cho thấy, gần 70% chuyên gia y tế mong muốn FDA công bố rộng rãi bằng chứng lâm sàng chứng minh tiềm năng giảm tác hại của các sản phẩm thuốc lá không đốt cháy, và có hướng dẫn tư vấn rõ ràng cho bệnh nhân hút thuốc lá để chuyển đổi sang các sản phẩm thay thế không khói thuốc này như là một phần của chiến lược giảm tác hại thuốc lá. Hầu hết (95%) chuyên gia y tế khẳng định sẽ cung cấp cho bệnh nhân thông tin về các sản phẩm không khói từ công bố của FDA.

Trở lại vấn đề liên quan đến WHO, ngoài Mỹ, nhiều quốc gia khác như Argentina, Hungary, Ý, Nga... cũng bày tỏ quan ngại và cân nhắc rút khỏi WHO. Ở khu vực châu Á, Bộ trưởng Ngoại giao New Zealeand - ông Winston Peters nhấn mạnh, nước này sẽ thực hiện đánh giá toàn diện trước khi quyết định tham gia Hiệp ước Quốc tế về ứng phó đại dịch của WHO. Đây cũng là quốc gia công nhận tiềm năng giảm hại của thuốc lá làm nóng khi áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt chỉ bằng một nửa so với thuốc lá điếu.

Trên thực tế, điều lo ngại lớn nhất của WHO khi Mỹ rút khỏi tổ chức ngoài chi phí, quan trọng nhất là dữ liệu, chuyên gia, trình độ kỹ thuật. Theo báo cáo của WHO, lực lượng chuyên gia y tế của Mỹ chiếm gần 50% tổng nhân lực trong đoàn Đánh giá Độc lập Chung (Joint External Evaluation - JEE) trong thập kỷ qua, góp phần nâng cao năng lực ứng phó y tế công cộng theo quy định quốc tế12. "Việc chia sẻ dữ liệu, trao đổi các phương pháp và khả năng phản ứng nhanh là những lĩnh vực có thể bị ảnh hưởng do sự rời đi của Mỹ", ông Neil Maniar - Giáo sư Thực hành và Giám đốc chương trình Thạc sĩ Y tế Công cộng tại Đại học Northeastern - nhận định.

Thu Hà

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/vai-tro-cua-who-trong-danh-gia-cua-my-204250605123208049.htm