Vai trò không thể thay thế của cô đỡ thôn bản trong chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em vùng khó khăn

10 giờ trướcBài gốc

Vai trò đặc biệt của cô đỡ thôn bản

Ba mươi năm trước, tỷ lệ tử vong mẹ ở Việt Nam lên tới 233/100.000 trẻ đẻ sống, cao gấp nhiều lần so với hiện nay. Ở vùng sâu, vùng xa, con số này thậm chí còn nghiêm trọng hơn bởi tập quán sinh con tại nhà, thiếu kiến thức chăm sóc thai sản và sự cách trở trong tiếp cận dịch vụ y tế. Tỷ suất tử vong sơ sinh thời điểm đó cũng cao gấp hơn bốn lần hiện nay.

Trong bối cảnh nguồn nhân lực y tế ở miền núi luôn thiếu hụt, cán bộ y tế xã khó có thể "phủ sóng" đến từng bản làng, mô hình đào tạo cô đỡ thôn bản – những phụ nữ dân tộc thiểu số am hiểu phong tục, ngôn ngữ, văn hóa – ra đời đã tạo bước ngoặt quan trọng. Họ trở thành lực lượng tại chỗ, góp phần giảm mạnh tỷ lệ tử vong mẹ và sơ sinh, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Thực tế, đến nay cả nước đã có hơn 3.000 cô đỡ thôn bản được đào tạo. Nhiều năm qua, chưa ghi nhận trường hợp tai biến nào do họ gây ra cho mẹ và trẻ sơ sinh, đây là minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của mô hình này.

Một cô đỡ thôn bản đang tư vấn kiến thức về sức khỏe sinh sản cho chị em ở bản Ón, xã Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa.

Nỗi niềm cô đỡ thôn bản

Mùa Xuân là một trong 2 bản Mông khó khăn nhất của xã Quan Sơn (tỉnh Thanh Hóa) cùng với bản Xía Nọi. Do giao thông cách trở, mọi giao thương của người dân với bên ngoài đều hạn chế, cộng thêm điều kiện canh tác lạc hậu, chủ yếu tự cung tự cấp, trình độ dân trí thấp nên cả bản 100% là hộ nghèo.

Nơi đây hầu hết phụ nữ đều sinh con tại nhà, một số thiếu kiến thức về chăm sóc thai kỳ, chăm sóc trẻ sơ sinh, trong khi đường đến trạm y tế lại xa xôi, cả bản chỉ có một cô đỡ thôn bản. Bởi vậy, công việc của chị Thao Thị Sua (sinh năm 1996, dân tộc Mông) càng trở nên vất vả hơn bao giờ hết.

Chia sẻ về công việc đặc biệt này, chị Sua cho biết, ở đây địa bàn rộng, các hộ gia đình không sống tập trung mà rải rác ở các sườn núi. Riêng việc đến từng nhà thực hiện công tác tuyên truyền, vận động cho chị em cũng hết sức gian nan.

Bằng tấm lòng, sự tận tâm với nghề, dù chế độ phụ cấp ít ỏi, cô đỡ thôn bản Thao Thị Sua vẫn không quản ngày đêm, nắng mưa làm tốt việc quản lý phụ nữ mang thai, đỡ đẻ tại nhà, thầm lặng với công việc chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ, trẻ em.

Thách thức đặt ra: Duy trì lực lượng "thầm lặng"

Tuy đóng góp to lớn, nhiều cô đỡ thôn bản vẫn phải đối mặt với khó khăn về đời sống. Chế độ phụ cấp ít ỏi, điều kiện làm việc khắc nghiệt khiến không ít người buộc phải bỏ nghề để mưu sinh. Hiện nay, trong số 5.111 thôn bản đặc biệt khó khăn, chỉ còn khoảng 1.549 cô đỡ thôn bản đang hoạt động, một con số quá ít so với nhu cầu thực tế.

Việc mất đi lực lượng đã được đào tạo bài bản này là một sự lãng phí nhân lực nghiêm trọng, đặc biệt tại những nơi mà hệ thống y tế vẫn chưa thể vươn tới. Khi các cô đỡ nghỉ việc, đồng nghĩa với việc nhiều phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh ở vùng khó khăn sẽ tiếp tục phải đối diện với nguy cơ thiếu chăm sóc y tế an toàn.

Cần chính sách lâu dài và bền vững

Để phát huy vai trò của cô đỡ thôn bản, không thể chỉ dừng ở việc đào tạo mà cần một chiến lược tổng thể. Bộ Y tế đã đề xuất Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan bổ sung chính sách hỗ trợ phù hợp, đồng thời yêu cầu các địa phương bố trí nguồn lực, giám sát thực hiện đầy đủ chế độ cho đội ngũ này.

Song song, cần huy động sự tham gia của doanh nghiệp, tổ chức xã hội trong việc đào tạo, duy trì mạng lưới cô đỡ thôn bản; đồng thời đẩy mạnh công tác biểu dương, quảng bá hình ảnh của họ để nâng cao vị thế trong cộng đồng.

Cô đỡ thôn bản chính là minh chứng cho thấy: khi chính sách được thiết kế sát thực tiễn, trao quyền cho cộng đồng, hiệu quả mang lại có thể thay đổi cả một thế hệ.

Không thể để "cánh tay nối dài" bị mai một

Cô đỡ thôn bản không chỉ là nhân viên y tế, họ còn là "người chị, người mẹ" trong cộng đồng, giúp thay đổi nhận thức về sinh đẻ an toàn, chăm sóc trẻ sơ sinh khoa học. Sự tồn tại của họ đã góp phần thu hẹp khoảng cách tiếp cận dịch vụ y tế giữa miền xuôi và miền ngược.

Việc duy trì và phát triển lực lượng này không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế, mà còn là bài toán chính sách xã hội. Nếu không có giải pháp kịp thời, những thành quả giảm tử vong mẹ và sơ sinh ở vùng khó khăn có nguy cơ bị kéo lùi.

Cô đỡ thôn bản chính là minh chứng cho thấy: khi chính sách được thiết kế sát thực tiễn, trao quyền cho cộng đồng, hiệu quả mang lại có thể thay đổi cả một thế hệ. Đã đến lúc cần một cơ chế đãi ngộ xứng đáng, để những "người đỡ đẻ nơi lưng chừng núi" tiếp tục gắn bó với nghề, mang lại sự sống và hy vọng cho hàng nghìn bà mẹ, trẻ em ở vùng khó khăn.

Tường Vy

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/vai-tro-khong-the-thay-the-cua-co-do-thon-ban-trong-cham-soc-suc-khoe-ba-me-tre-em-vung-kho-khan-169250730204129303.htm