Vẫn chờ thẩm định, phê duyệt

4 giờ trướcBài gốc

Công trình lô cốt (vòng tròn) nằm sát cạnh vọng lâu cửa Tây Nam, hay còn gọi cửa Hữu, vào kinh thành Huế

Câu chuyện về việc tháo dỡ các công trình chiến đấu ở khu vực kinh thành Huế đã được đề cập từ nhiều năm trước. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, TP Huế chưa thực hiện Đề án “Di dời dân cư, giải phóng mặt bằng khu vực I kinh thành Huế” nên mọi ý kiến cũng chỉ mới mang tính chất trao đổi, góp ý, dự kiến…

Nên giữ lại một, hai công trình để làm chứng tích

Từ năm 2019, khi thực hiện Đề án và những năm sau đó, đến nay đã có khoảng 5.000 hộ dân ở khu vực Thượng thành đã được di dời tái định cư. Cùng với thực hiện Đề án này, địa phương cũng rất quan tâm đến việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích Kinh thành, trong đó khu vực Thượng Thành được hoàn trả mặt bằng, đầu tư chỉnh trang và đang từng bước xây dựng đường đi bộ kết nối vòng quanh kinh thành.

Tuy nhiên, ở khu vực kinh thành hiện còn tồn tại 31 công trình chiến đấu do quân đội Mỹ xây dựng từ giai đoạn 1957- 1975. Các công trình này nằm rải rác ở các vị trí, chủ yếu ở Thượng Thành (mặt trên tường thành). Trước đây, một số lô cốt được người dân tận dụng làm công trình phụ nên sau khi dân cư dời thì bị bỏ hoang, nhếch nhác, có điểm trở thành nơi tụ tập của các đối tượng tệ nạn xã hội.

Ngoài ra, một số lô cốt nằm ngay đường dạo bộ trên Thượng Thành hoặc có một phần chồng lấn vào tường thành, vừa gây mất mỹ quan và lâu dài có nguy cơ ảnh hưởng đến tường thành ở vị trí đó. Chủ trương tháo dỡ các công trình lô cốt, hầm ngầm ở bên trong kinh thành Huế được rất nhiều người ủng hộ để trả lại cảnh quan chung cho hệ thống di tích.

Từ đó làm cơ sở cho việc phát huy hệ thống di sản lâu dài và bền vững. Tuy nhiên, trên một số diễn đàn, có nhiều ý kiến cũng cho rằng, cần giữ lại một vài lô cốt vì đó là một phần của lịch sử và có thể là “điểm nhấn” của kinh thành Huế.

Theo PGS.TS Đỗ Bang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, lịch sử luôn mang tính “chồng lấn” lên nhau, liên tục. Các công trình quân sự ở khu vực kinh thành Huế cần phải giữ lại nhưng không phải tất cả, vì nó không phải là đặc trưng của hệ thống di tích Kinh thành thời nhà Nguyễn.

“Bản thân kinh thành cũng mang tính phòng thủ và các lô cốt được xây dựng sau này cũng vậy. Do đó, theo tôi không nên để lại hết các lô cốt này vì sẽ mất giá trị của toàn hệ thống kinh thành Huế, nhưng cũng không nên tháo dỡ hết vì đây cũng là “chứng tích lịch sử”, mà cần chọn một công trình đặc trưng, tiêu biểu nhất để giữ lại. Nếu ở đó có xảy ra sự kiện, trận đánh nào trong lịch sử thì càng tốt, sau này bản thân di tích đó cũng có câu chuyện”, PGS Đỗ Bang nêu ý kiến.

Cùng cách nhìn nhận, TS Phan Tiến Dũng, nguyên Giám đốc Sở VHTT, hiện là Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP Huế cho rằng: Khi xây dựng hồ sơ di sản của Quần thể di tích Cố đô Huế thì thông tin về khu vực kinh thành không đề cập đến các lô cốt này mà chỉ có hệ thống thành lũy dưới thời nhà Nguyễn. Bây giờ chúng ta đang tập trung cho việc bảo tồn nguyên vẹn các giá trị văn hóa của Quần thể di tích Cố đô Huế nên việc tháo dỡ các lô cốt này là hợp lý. Còn nếu được chọn một, hai công trình ở một số vị trí để minh chứng cho một giai đoạn lịch sử chống Mỹ tại đây cũng có thể chấp nhận được.

“Khi triển khai xây dựng lối đi bộ trên Thượng Thành mà có công trình lô cốt án ngữ thì cũng hơi khó cho việc chỉnh trang đô thị, đi lại của người dân và du khách. Cho nên theo tôi, chỉ nên chọn một hoặc hai công trình có ý nghĩa lịch sử, minh chứng cho chiến thắng của ta để giữ lại, còn lại tiến hành tháo dỡ”, TS Phan Tiến Dũng cho hay.

Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho di sản phải đặt lên hàng đầu

Đại diện Sở VHTT TP Huế cũng cho rằng, trên quan điểm tổng thể, để giữ cho kinh thành bền vững thì việc tháo dỡ các công trình lô cốt là phù hợp. Từ đó mới có cơ hội giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị kinh thành Huế nhiều hơn. Ở một số vị trí trên Thượng Thành, các lô cốt chèn vào tường thành, về lâu dài cũng sẽ có ảnh hưởng ở xung quanh khu vực đó; và lâu ngày sẽ lún xuống gây nứt vỡ tường thành, ảnh hưởng thẩm mỹ, cảnh quan.

“Nếu không tháo dỡ, sau này còn xây dựng tuyến đi bộ trên Thượng Thành sẽ ảnh hưởng đến cảnh quan, lối đi lại. Nếu muốn giữ lại thì chỉ nên xem xét các lô cốt ở vị trí bên dưới chứ không nên giữ các lô cốt phía trên Thượng Thành. Khi tháo dỡ cũng cần chụp lại, có hình ảnh tư liệu, phim chiếu để sau này trưng bày hoặc kể câu chuyện lịch sử về các công trình này”, lãnh đạo Sở VHTT chia sẻ.

Nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu và cộng đồng cũng bày tỏ, khi thực hiện tháo dỡ các công trình chiến đấu tại khu vực kinh thành Huế thì cần đảm bảo an toàn, có phương án thi công phù hợp và hạn chế tối đa việc gây ảnh hưởng đến di tích, đặc biệt là hệ thống kết cấu tường thành của kinh thành Huế.

“Cần biết là, hệ thống lô cốt và hầm ngầm ở trong kinh thành Huế được xây dựng rất kiên cố. Tường, móng của những công trình này có độ dày, sâu khác nhau, nguy hiểm hơn, nhiều lô cốt được xây dựng sát tường thành. Bởi vậy, biện pháp tháo dỡ cần được các bên liên quan tính toán kỹ lưỡng, có sự tham gia của nhiều ngành, lĩnh vực và cần được thẩm định, đánh giá của cơ quan Bộ, ngành quản lý về di sản. Trả lại không gian, cảnh quan cho di tích là quan trọng, nhưng đảm bảo an toàn tuyệt đối cho di sản trong quá trình xây dựng tháo dỡ cần được đặt lên hàng đầu”, một nhà nghiên cứu cho biết.

Theo quyết định của UBND TP Huế, việc tháo dỡ 31 công trình chiến đấu ở khu vực kinh thành Huế, gồm 26 lô cốt, 2 hầm ẩn nấp, 2 vọng gác, 1 trận địa phòng không cùng 9 công trình chiến đấu tại các di tích Trấn Hải Thành, Văn Miếu - Võ Miếu sẽ có tổng kinh phí dự kiến 31 tỉ đồng.

Dự án được giao cho Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực 1 TP Huế phối hợp với Bộ Chỉ huy Quân sự thành phố rà soát các thủ tục. Trao đổi với chúng tôi, đại diện Bộ Chỉ huy Quân sự TP Huế cho biết, qua các đợt khảo sát của Quân khu 4, về cơ bản đã đồng ý việc tháo dỡ các lô cốt ở khu vực kinh thành Huế. Tuy nhiên vấn đề này vẫn phải được lãnh đạo Bộ Quốc phòng đồng ý nên các công đoạn cũng đang chờ được phê duyệt.

Đẩy nhanh giai đoạn 2 dự án Bảo tồn, tu bổ và tôn tạo hệ thống kinh thành Huế

TP Huế đang đẩy nhanh dự án Bảo tồn, tu bổ và tôn tạo hệ thống kinh thành Huế (dự án) giai đoạn 2. Đây là dự án nằm trong chương trình trọng điểm phát triển đô thị.

UBND thành phố Huế vừa chỉ đạo các đơn vị, triển khai tổ chức thực hiện phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư các hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án trước ngày 30.9.2025. Dự án giai đoạn 2 (điều chỉnh chủ trương đầu tư tháng 12.2024), thực hiện từ năm 2024-2025, có tổng mức đầu tư trên 367 tỉ đồng, nhằm di dời khoảng 744 hộ dân (264 hộ chính, 480 hộ phụ), giải phóng mặt bằng 44,4 ha thuộc phạm vi các di tích (16 khu vực) gồm: Hổ Quyền, Voi Ré, Chùa Thiên Mụ, Văn Miếu - Võ Miếu, Lăng Minh Mạng, Lăng Thiệu Trị, Lăng Dục Đức, Lăng Đồng Khánh, Lăng Khải Định, Lăng Gia Long, Lăng Trường Cơ, Lăng Cơ Thánh, Trấn Hải Thành, Lăng Vạn Vạn, Đàn Âm Hồn, Quốc Tử Giám. Dự án cũng thực hiện di dời 31 công trình chiến đấu trong khu vực kinh thành Huế và 9 công trình chiến đấu ở khu vực di tích Trấn Hải Thành và Văn Miếu - Võ Miếu.

Đến tháng 8.2025, dự án giai đoạn 2 đã hoàn thành đo đạc các khu vực. Cơ quan chức năng đã ban hành thông báo thu hồi đất và thực hiện công tác kiểm kê tại nhiều khu vực thực hiện dự án. Đối với di dời 31 công trình chiến đấu (phần lớn là lô cốt) trong khu vực kinh thành Huế và 9 công trình chiến đấu ở khu vực di tích Trấn Hải Thành và Văn Miếu - Võ Miếu, Ban quản lý Dự án đầu tư xây dựng khu vực 1 đang phối hợp với Bộ Chỉ huy Quân sự thành phố Huế, thực hiện các thủ tục để triển khai.

Dự án giai đoạn 1 (2019-2023), TP Huế đã triển khai cơ bản việc di dời dân cư, giải phóng mặt bằng phạm vi di tích kinh thành Huế gồm 11 khu vực với hơn 5.000 hộ dân ở Thượng Thành, các Eo Bầu, Hộ Thành Hào và Tuyến Phòng Lộ, Trấn Bình Đài, Hồ Tịnh Tâm, Đàn Xã Tắc, các tuyến đường tiếp giáp Bộ Chỉ huy Quân sự thành phố, Hồ Học Hải, Khâm Thiên Giám, Xiển Võ Từ, Lục Bộ tại Thượng Thư Đường Bộ Công. Thành phố đã hoàn thành xây dựng 10 khu tái định cư với tổng diện tích gần 83 ha để bố trí, sắp xếp chỗ ở mới cho các hộ dân phải di dời theo quy định.

SƠN THÙY

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/van-cho-tham-dinh-phe-duyet-160682.html