Những ngày tháng 7/2025, đến làm việc tại xã, phường mới, ai cũng nhận thấy sự vận hành chính quyền số: cán bộ sử dụng máy tính, máy tính bảng thay việc xử lý văn bản truyền thống; các văn bản nội bộ đều ký số, hồ sơ, thủ tục tiếp nhận qua Trung tâm Phục vụ hành chính công (PVHCC) vận hành trên nền tảng số trở thành công cụ quen thuộc. Người dân tra cứu tiến độ giải quyết thủ tục qua điện thoại thông minh, máy tính bảng… Vận hành chính quyền số trở thành nền tảng cốt lõi của chính quyền 2 cấp, tinh gọn và hiện đại, gần dân, phục vụ dân nhanh, gọn, minh bạch và hiệu quả.
Hạ tầng nền tảng số - “Đường cao tốc” của bộ máy mới hiện đại
Có thể hình dung: nếu bộ máy chính quyền 2 cấp là chiếc xe hiện đại, thì hạ tầng nền tảng số chính là tuyến đường cao tốc giúp phương tiện đó vận hành trơn tru, chính xác, tiết kiệm thời gian và nhân lực. Nhờ có “đường cao tốc số” này, bộ máy mới không chỉ tinh gọn về tổ chức, mà còn minh bạch hơn trong xử lý hành chính; phục vụ người dân hiệu quả hơn; tăng tốc thực hiện cải cách hành chính, đặc biệt là các dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 - 4; tiết kiệm chi phí vận hành lâu dài cho ngân sách nhà nước. Cốt lõi đổi mới chính quyền 2 cấp chính là vận hành theo mô hình chính quyền số, xây dựng chính quyền thông minh, liên thông - Bí thư Tỉnh ủy Quản Minh Cường nhận định.
Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Nông Thị Thanh Huyền: Từ những bước đi thử nghiệm thiết bị, đào tạo cán bộ, điều chỉnh phần mềm đến vận hành chính thức mô hình chính quyền số cấp xã, phường là sự kết hợp giữa đầu tư chiến lược, đồng hành của doanh nghiệp công nghệ và nỗ lực không ngừng của đội ngũ cán bộ cơ sở. Cao Bằng với những xã, phường miền núi còn nhiều khó khăn đang nỗ lực kiến tạo hình mẫu về chính quyền số từ gốc rễ. Và khi mô hình này được củng cố, vận hành thông suốt sẽ là bệ phóng cho một nền hành chính hiện đại, minh bạch, vì dân.
Để vận hành chính quyền 2 cấp, UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tăng cường đầu tư hạ tầng nền tảng công nghệ số để vận hành chính quyền số. Theo Sở Khoa học và Công nghệ, đến tháng 6/2025, 100% đơn vị hành chính cấp xã, phường mới đã được đầu tư đầy đủ hệ thống mạng LAN, máy chủ, thiết bị bảo mật, đường truyền chuyên dùng tốc độ cao và phần mềm phục vụ vận hành hành chính điện tử, trang bị thêm hàng trăm máy tính cấu hình cao, máy chủ được lắp đặt mới. 56/56 xã, phường được triển khai phần mềm một cửa điện tử, hệ thống ký số cá nhân; xã, phường có cán bộ sử dụng thành thạo phần mềm tác nghiệp; hệ thống VNPT-iOffice, Viettel-CSC, LGSP, dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 - 4 được tích hợp đồng bộ với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Phó Chủ tịch UBND xã Bế Văn Đàn Đàm Thị Phượng cho biết: Nhờ tích hợp hạ tầng số đồng bộ, xã có thể đồng bộ dữ liệu liên thông giữa các cấp chính quyền: Truy cập dữ liệu dân cư từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để xác minh nhân thân, hộ khẩu, tình trạng hôn nhân, bảo hiểm… trực tiếp từ máy trạm xã, phường; gửi báo cáo, văn bản hành chính qua hệ thống iOffice, không còn tình trạng “chạy giấy” giữa xã và huyện như trước; ký số văn bản chỉ đạo từ Chủ tịch UBND xã, phường gửi lên cấp tỉnh đảm bảo kịp thời, bảo mật và lưu trữ thuận tiện.
Vai trò của VNPT trong vận hành chính quyền số
Nói đến vận hành chính quyền số gắn với vai trò nền tảng quan trọng của VNPT Cao Bằng - đơn vị doanh nghiệp được coi là “người kiến tạo” nền móng công nghệ cho chính quyền số của tỉnh. Phục vụ cho vận hành chính quyền 2 cấp, trọng tâm là chính quyền số, đến tháng 6/2025, VNPT Cao Bằng đã nâng cấp, mở rộng năng lực hạ tầng Server, hạ tầng Internet, nâng cấp băng thông kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng, hạ tầng mạng điện thoại di động toàn tỉnh, đặc biệt tại trụ sở chính tại 56 xã, phường. Đầu tư phát triển, xây dựng trên 10.000 km cáp quang đến 100% các xã, phường. 1514 trạm BTS 2G/3G/4G/5G, phủ sóng trên 95% diện tích toàn tỉnh.
Bên cạnh đó, VNPT Cao Bằng tổ chức tập huấn cho trên 150 cán bộ, công chức là quản trị viên của các đảng ủy, UBND xã, phường. Tại mỗi xã, phường cử 2 kỹ sư thường trực hỗ trợ khai thác nhiều nền tảng ứng dụng chính quyền số để điều hành trên môi trường mạng, bao gồm: Các đường truyền số liệu chuyên dùng; hệ thống giải quyết thủ tục hành chính công VNPT-iGate; hệ thống quản lý văn bản điều hành văn bản điện tử VNPT- iOffice; hệ thống kết nối, chia sẻ dữ liệu LGSP; hệ thống báo cáo của tỉnh; hệ thống hội nghị truyền hình trực tuyến; hệ thống quản lý cán bộ, công chức, viên chức…
Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, VNPT Cao Bằng Vũ Tiến Dũng cho biết: Để vận hành chính quyền số, VNPT Cao Bằng tăng cường mở các lớp tập huấn cho cán bộ xã, phường sử dụng các phần mềm ứng dụng cho từng lĩnh vực; mở đường dây nóng nội bộ để hướng dẫn cho cán bộ xã khi cần hỏi, hướng dẫn kỹ thuật từ cách mở phần mềm, ký số, lưu trữ đến xử lý phản ánh từ người dân… Vì thế cán bộ, công chức xã, phường tuy trình độ, năng lực vận hành chuyển đổi số chưa đồng đều nhưng qua tập huấn, được hỗ trợ đã bắt nhịp với vận hành chính quyền số.
Đoàn viên thanh niên xã Quảng Uyên ra quân tình nguyện đến từng nhà dân hướng dẫn bà con ứng dụng phần mềm trên điện thoại thông minh thực hiện thủ tục hành chính tại nhà.
Chuyển đổi tư duy cán bộ - Từ quản lý hành chính sang phục vụ
Công nghệ chỉ là công cụ, để chính quyền số vận hành hiệu quả, điều quan trọng chính là đội ngũ cán bộ chuyển đổi từ tư duy quản lý sang tư duy phục vụ. Tại phường Tân Giang, cán bộ hành chính không còn sử dụng giấy tờ trong xử lý văn bản. Mọi thủ tục, chứng từ báo cáo, kế hoạch đến tiếp nhận hồ sơ, đều thực hiện qua phần mềm VNPT-iOffice và ký số.
Đồng chí Nguyễn Thị Hà, cán bộ tư pháp phường Tân Giang cho biết: Trước đây xử lý văn bản là cả một quy trình: in - ký - scan - gửi. Nay chỉ mất vài phút ký số. Dân đến làm giấy tờ, tôi chỉ cần tra mã hồ sơ là biết tiến độ ngay. Nhẹ hơn, nhanh hơn, dân cũng hài lòng hơn, vì thế chúng tôi phục vụ nhân dân tận tình hơn.
Chủ tịch UBND xã Trường Hà Lưu Trọng Hính cho biết: Xã tổ chức họp giao ban trên phòng họp trực tuyến, sử dụng màn hình trình chiếu thay tài liệu in giấy. Các cuộc họp Trung ương, tỉnh đến xã được kết nối họp trực tuyến nên đội ngũ cán bộ xã trực tiếp được lĩnh hội mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, của Nhà nước. Cán bộ chuyên môn xử lý văn bản trên phần mềm riêng, liên thông, hoàn thành lãnh đạo có chữ ký số cá nhân để ký... Những thao tác xử lý công việc trên nền tảng số minh chứng cho một chính quyền số đang vận hành theo tư duy mới: phục vụ dân nhanh, gọn, hiệu quả, minh bạch.
Kiến tạo chính quyền số từ gốc - Vượt khó để tiến bước hành trình mới
Từ công nghệ đến con người, từ thử nghiệm đến vận hành chính thức chính quyền 2 cấp, nhiều nhiệm vụ từ việc xử lý văn bản nội bộ chuyển tiếp qua nhiều tầng nấc trung gian, gửi công văn qua đường bưu điện kéo dài thời gian, họp hành nhiều cấp tốn kém chi phí, mất thời gian… Đến nay, chuyển sang phục vụ người dân tại Trung tâm PVHCC và tại nhà, liên thông từ xã lên tỉnh... Tất cả cho thấy một cuộc cách mạng hành chính - chính quyền số bắt đầu từ cấp xã, phường, nơi gần dân nhất đang trở thành hiện thực, được nhân dân hồ hởi đón nhận, hưởng ứng.
Bên cạnh nhiều xã, phường vận hành chính quyền số đạt kết quả tích cực vẫn còn nhiều xã biên giới, vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn về chuyển đổi số do hạ tầng cơ sở chưa đáp ứng, thiết bị máy móc cũ, thiếu, nằm trong vùng “sóng lõm” nên chưa tạo đồng bộ về vận hành chính quyền số. Tại xã đặc biệt khó khăn Vinh Quý, Phó Chủ tịch UBND, Giám đốc Trung tâm PVHCC Nguyễn Văn Giang cho biết: Trung tâm PVHCC chật hẹp, máy tính cũ, cấu hình thấp, tốc độ xử lý chậm… nên khó khăn kết nối liên thông để giải quyết thủ tục; cán bộ, công chức chưa chuyên nghiệp; thiếu các thiết bị máy móc chuyên dùng như máy scan, máy in màu, máy lấy số tự động, bản thông báo điện tử… Khó hơn nữa, tỷ lệ dân có điện thoại thông minh, sử dụng máy tính kết nối Internet còn thấp nên chưa có điều kiện tiếp cận chuyển đổi số… Do đó, người dân vẫn e ngại, vẫn muốn đến trụ sở UBND trực tiếp làm thủ tục.
Ông Nguyễn Chí Dũng, Giám đốc VNPT Cao Bằng: Chuyển đổi số cấp xã là nền tảng để tiến tới chính quyền số toàn tỉnh, VNPT Cao Bằng đang xây dựng đề án tích hợp toàn bộ dữ liệu ngành: dân cư, đất đai, giáo dục, y tế, xã hội… về một hệ thống dùng chung cấp tỉnh và chia sẻ cho các xã, phường. Giai đoạn 2025 - 2030 sẽ là thời kỳ tăng tốc. Người dân hưởng lợi - Thước đo cuối cùng của chuyển đổi số.
Theo Giám đốc VNPT Cao Bằng Nguyễn Chí Dũng, xã khó khăn chưa được đầu tư đồng bộ về máy tính, thiết bị khác sẽ khó kết nối liên thông chính quyền số, vướng mắc trong làm thủ tục. Xã nào còn dùng chung thiết bị lưu trữ với cấp huyện cũ để lại sẽ gây nguy cơ mất an toàn dữ liệu nếu xảy ra sự cố... VNPT Cao Bằng kiến nghị, tham mưu cho UBND tỉnh, các cấp, ngành tiếp tục đầu tư cho các xã khó khăn về hạ tầng cơ sở, máy tính, thiết bị máy móc khác phải đồng bộ với hạ tầng số mà VNPT Cao Bằng đầu tư để kết nối liên thông, nâng cấp hạ tầng bảo mật, đào tạo cán bộ thường xuyên và sẵn sàng tích hợp dữ liệu liên ngành. Đến quý III - IV/2025, đơn vị sẽ xây dựng thêm 100 trạm BTS Vinaphone 4G-5G, trong đó 60 trạm phục vụ Chương trình “Thôn lõm sóng” của tỉnh. Đội ngũ kỹ sư công nghệ số của VNPT Cao Bằng có chứng chỉ IT quốc tế đáp ứng nâng cấp các phần mềm và hạ tầng nền tảng số. Đây là bước đệm để mở rộng tiếp cận dịch vụ công trực tuyến đến cả vùng sâu, vùng xa, đặc biệt khó khăn chưa được đầu tư đồng bộ, nơi hạ tầng công nghệ số từng bị coi là “điểm mù công nghệ”.
Khi mô hình chính quyền số xã, phường được củng cố, lan tỏa, đó sẽ là nền móng vững chắc để Cao Bằng xây dựng một nền hành chính hiện đại - minh bạch - hiệu quả - phục vụ người dân tốt hơn. Kết quả lớn nhất của việc đầu tư hạ tầng số và chuyển đổi số cấp xã, phường không nằm ở những chỉ tiêu kỹ thuật, mà ở sự hài lòng của người dân - những người thụ hưởng trực tiếp.
Bài 3: Mỗi phản hồi là một ý kiến xây dựng chính quyền mới từ cơ sở
Trường Hà