Văn hóa đọc ở nông thôn: Nền tảng tri thức bền vững

10 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh chuyển đổi số và toàn cầu hóa mạnh mẽ, việc xây dựng và phát triển văn hóa đọc ở khu vực nông thôn đang được Chính phủ, các địa phương và cộng đồng đặc biệt quan tâm. Không chỉ góp phần nâng cao dân trí, văn hóa đọc còn trở thành nền tảng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững ở các vùng nông thôn.

Những mô hình lan tỏa văn hóa đọc hiệu quả ở nông thôn

Năm 2024, theo số liệu của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, số lượng thư viện, tủ sách cộng đồng tại nông thôn đã tăng thêm 20% so với năm 2020. Từ mô hình truyền thống đến sáng tạo, nhiều địa phương đã có những cách làm hiệu quả để đưa sách đến gần hơn với người dân.

Bên cạnh đó, Chương trình “Phát triển văn hóa đọc đến năm 2030” (Quyết định số 329/QĐ-TTg ngày 15/4/2024 của Thủ tướng Chính phủ) đã đẩy mạnh triển khai hệ thống thư viện cơ sở, tủ sách cộng đồng và mô hình xe thư viện lưu động về vùng sâu, vùng xa.

Tại xã Đông Phú (huyện Lục Nam, Bắc Giang), câu lạc bộ “Mỗi tuần một cuốn sách” được thành lập từ năm 2023 đã thu hút hơn 200 thành viên đủ mọi lứa tuổi. Cứ chiều thứ Bảy hằng tuần, tại sân đình, người dân lại tụ họp để cùng đọc sách, chia sẻ những điều tâm đắc.

Bà Nguyễn Thị Sâm, thành viên câu lạc bộ, chia sẻ: "Trước đây rảnh rỗi tôi chỉ xem tivi, bây giờ có sách đọc, có bạn trò chuyện, đầu óc minh mẫn hơn, cuộc sống cũng vui vẻ hơn".

Không chỉ có người cao tuổi, các em nhỏ ở nông thôn cũng dần hình thành thói quen đọc sách nhờ những sáng kiến gần gũi. Ở xã Hòa Bình (Vĩnh Bảo, Hải Phòng), “Tủ sách thân thiện” được đặt tại trường học và nhà văn hóa thôn. Các em học sinh có thể mượn sách bất cứ lúc nào, không cần đăng ký phức tạp.

Việc phát triển văn hóa đọc tới trẻ em có ý nghĩa rất lớn. Ảnh tư liệu

Em Nguyễn Hoàng Mai (lớp 5, Trường Tiểu học Hòa Bình) hào hứng kể: "Cháu thích nhất sách về động vật. Mỗi lần đọc xong, cháu ghi ra sổ nhỏ những điều mới biết, vui lắm!"

Đặc biệt, mô hình xe thư viện lưu động được Thư viện Quốc gia triển khai mạnh từ năm 2024 đã thực sự tạo sức lan tỏa. Những chuyến xe chất đầy sách, truyện, thiết bị đọc đã đến với hơn 50 xã vùng sâu, vùng xa, tổ chức các buổi đọc sách, vẽ tranh, kể chuyện miễn phí cho trẻ em.

Chị Lê Thị Thắm, giáo viên tiểu học ở xã Tân Lập (Tuyên Quang) xúc động: "Lần đầu tiên học sinh vùng cao được tận tay cầm những quyển sách đẹp như vậy. Ánh mắt các em háo hức, say mê, làm chúng tôi thấy công việc của mình thêm nhiều ý nghĩa."

Văn hóa đọc – thay đổi nhận thức, mở đường phát triển

Thực tế cho thấy, văn hóa đọc ở nông thôn trước đây gặp không ít rào cản: Điều kiện kinh tế còn khó khăn, hạ tầng thư viện hạn chế, tâm lý chuộng lao động tay chân hơn đọc sách… Tuy nhiên, những thay đổi đang dần xuất hiện từ sự kiên trì và những cách làm phù hợp.

Anh Nguyễn Văn Lực, một nông dân trẻ ở xã Đức Hợp (Kim Động, Hưng Yên), cho biết: "Trước kia tôi chỉ biết làm nông theo kinh nghiệm cha ông. Từ ngày đọc được các sách hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt, tôi học cách canh tác hữu cơ, bán sản phẩm sạch qua mạng, thu nhập tăng gấp đôi".

Tủ sách cộng đồng tại các thôn, xã mở cửa hàng ngày. Ảnh: Hoàng Lân

Tại một số địa phương, việc lồng ghép văn hóa đọc vào sinh hoạt cộng đồng cũng mang lại kết quả tích cực. Điển hình, ở xã Phú Mỹ (Phù Cát, Bình Định), các buổi họp thôn đều dành 10 phút đầu giờ để đọc một đoạn sách hay, sau đó cùng thảo luận ngắn gọn.

Ông Phạm Xuân Dũng, trưởng thôn Phú Mỹ 2 kể: "Ban đầu nhiều người ngại, nhưng dần thấy đọc sách giúp mình hiểu thêm chuyện làm ăn, ứng xử, nên ai cũng hưởng ứng".

Bên cạnh đó, sự bùng nổ của công nghệ số cũng tạo thêm cơ hội tiếp cận tri thức mới. Theo thống kê năm 2025 của Cục Xuất bản, In và Phát hành, số người dân nông thôn sử dụng các ứng dụng đọc sách điện tử như Waka, Alezaa, SachWeb tăng 30% trong hai năm gần đây.

Điển hình như chị Lương Thị Hoa, người làm nội trợ (xã Ea Toh, Krông Năng, Đắk Lắk) cho biết: "Tôi tranh thủ lúc rảnh đọc sách điện tử trên điện thoại. Nhờ đó, tôi học thêm kỹ năng làm đồ thủ công, bán online, có thêm thu nhập nuôi con ăn học".

Văn hóa đọc không chỉ đơn thuần là hoạt động giải trí, mà còn là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa tri thức, giúp người dân nông thôn chủ động tiếp cận tri thức mới, nâng cao năng lực phát triển bản thân và cộng đồng. Khi văn hóa đọc thực sự thấm sâu vào đời sống, nó sẽ trở thành nguồn năng lượng nội sinh mạnh mẽ, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững cho nông thôn Việt Nam trong thời đại mới. Xây dựng nông thôn tri thức không phải là giấc mơ xa vời, mà bắt đầu từ mỗi cuốn sách giản dị hôm nay.

Nguyễn Thanh

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/van-hoa-doc-o-nong-thon-nen-tang-tri-thuc-ben-vung-385103.html