Văn hóa học đường - nền tảng vững chắc cho giáo dục toàn diện

2 ngày trướcBài gốc

Trong bối cảnh giáo dục chuyển mình mạnh mẽ theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực, VHHĐ ngày càng được nhìn nhận như một nền tảng không thể thiếu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, vẫn còn không ít thách thức đặt ra khi một bộ phận nhỏ học sinh và cả giáo viên có biểu hiện lệch chuẩn trong ứng xử.

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc xây dựng một hệ giá trị VHHĐ rõ ràng, thống nhất, nhằm định hướng hành vi và lan tỏa những phẩm chất tốt đẹp trong cộng đồng giáo dục.

Một lời động viên đúng lúc, một ánh mắt cảm thông, hay sự kiên nhẫn lắng nghe của thầy cô đôi khi chính là sợi dây giúp học sinh vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống. Ảnh: DUY NHỰT

VHHĐ không chỉ đơn thuần là những quy tắc ứng xử hay khẩu hiệu treo trên tường lớp học, mà VHHĐ chính là môi trường sống động, nơi các em học sinh được định hình nhân cách, rèn luyện kỹ năng sống, từ đó hình thành bản lĩnh vững vàng trong hành trình trưởng thành. Khi văn hóa tôn trọng, sẻ chia, yêu thương được gieo trồng đều đặn trong từng tiết học, giờ chơi, những giá trị sống sẽ lan tỏa một cách tự nhiên, nhẹ nhàng và bền vững.

Một trường học không chỉ là nơi truyền thụ kiến thức, mà còn là không gian kết nối giữa con người với con người. Trong không gian đó, VHHĐ đóng vai trò như “chất keo” liên kết các mối quan hệ: Giữa thầy và trò, giữa học sinh với nhau, giữa nhà trường và phụ huynh.

Những lời chào hỏi buổi sáng, thái độ ứng xử văn minh, tinh thần hợp tác trong học tập hay sự sẻ chia trong lúc khó khăn đều là biểu hiện sống động của VHHĐ. Những kết nối ấy dù nhỏ nhưng lại tạo nên một môi trường giàu tính nhân văn, giúp mỗi cá nhân cảm thấy được tôn trọng và có giá trị.

Nhằm xây dựng môi trường học đường lành mạnh, ngành Giáo dục Tiền Giang đã tích cực triển khai nhiều chương trình, đề án quy mô lớn như: Chương trình “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và khơi dậy khát vọng cống hiến” giai đoạn 2021 - 2030; Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học” đến năm 2025; tăng cường giáo dục trên không gian mạng...

Song song đó, các trường học cũng đẩy mạnh hoạt động đối thoại giữa học sinh và nhà trường, tư vấn tâm lý học đường, giáo dục kỹ năng sống, phổ biến pháp luật, phối hợp chặt chẽ với Công an và chính quyền địa phương nhằm kịp thời nắm bắt và xử lý các vấn đề tư tưởng, đạo đức, hành vi lệch chuẩn trong học sinh.

Các hoạt động như: “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp”, “Xây dựng tình bạn đẹp - Nói không với bạo lực học đường”, “Thanh niên sống đẹp”, “Ngày hội văn hóa đọc”... đã góp phần lan tỏa các giá trị sống tích cực, giúp VHHĐ từng bước trở thành nền tảng bền vững của giáo dục toàn diện.

Theo phân tích của thầy Nguyễn Phúc Viễn, Hiệu trưởng Trường THPT Chợ Gạo (huyện Chợ Gạo), người giáo viên không chỉ là người truyền đạt tri thức, mà còn là người dẫn dắt, khơi gợi những giá trị nhân văn trong học sinh.

Một lời động viên đúng lúc, một ánh mắt cảm thông, hay sự kiên nhẫn lắng nghe của thầy cô đôi khi chính là sợi dây giúp học sinh vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống. Để làm được điều đó, người giáo viên cũng cần được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên về kỹ năng ứng xử, đạo đức nghề nghiệp và tâm lý học đường. VHHĐ sẽ không thể bền vững nếu thiếu đi sự đồng hành gương mẫu và chân thành từ đội ngũ thầy cô giáo.

ĐẨY MẠNH CÁC GIẢI PHÁP

Thời gian qua, ngành Giáo dục tỉnh Tiền Giang đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng môi trường học đường văn minh, thân thiện. Tuy nhiên, thời gian gần đây, tại một số địa phương trong tỉnh Tiền Giang liên tục ghi nhận các vụ học sinh đánh nhau, quay clip tung lên mạng.

VHHĐ không thể tự nhiên hình thành nếu thiếu đi một “hệ chuẩn”, tức là những quy tắc ứng xử rõ ràng, nhất quán và có hiệu lực thực thi. Mỗi thành viên trong trường học, từ học sinh đến giáo viên, cần soi rọi hành vi của mình qua “hệ chuẩn” đó để biết tự điều chỉnh, hoàn thiện bản thân từng ngày.

Khi tất cả cùng ý thức và đồng lòng hành động vì một môi trường học tập lành mạnh, nhân văn, VHHĐ sẽ không còn là một khẩu hiệu suông, mà thực sự trở thành giá trị sống lan tỏa trong từng hành động nhỏ nhất.

Dưới lớp vỏ hào nhoáng của mạng xã hội và các trò chơi điện tử, một bộ phận học sinh đang dần sống xa rời thực tế, thu mình vào thế giới ảo, thờ ơ với học tập, thiếu kỹ năng sống, dễ bị kích động và giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực.

Tình trạng này đặt ra yêu cầu cấp bách trong việc nhìn nhận lại công tác giáo dục VHHĐ, không chỉ dừng lại ở các khẩu hiệu và phong trào, mà cần đi sâu vào hành vi, thái độ của từng cá nhân, từ thầy cô đến học sinh.

Triển khai Quyết định 1895 ngày 11-11-2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và khơi dậy khát vọng cống hiến cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng giai đoạn 2021 - 2030”, Sở GD-ĐT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch 04 nhằm cụ thể hóa chương trình này trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, toàn bộ các trường học từ bậc mầm non đến trung học phổ thông đều xây dựng kế hoạch tuyên truyền và tổ chức các diễn đàn giáo dục kỹ năng sống phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh. Nhiều phong trào thiết thực đã được triển khai sâu rộng như: “Nói lời hay - Làm việc tốt”, “Gương người tốt, việc tốt”, “Gương sáng tuổi hồng”… tạo môi trường học tập tích cực, góp phần bồi đắp nhân cách và khơi dậy tinh thần sống đẹp, sống có trách nhiệm trong học sinh.

Theo Sở GD-ĐT, bên cạnh những chương trình mang tính chiến lược, việc củng cố và nâng cao chất lượng công tác tư vấn tâm lý học đường cần được xem là một giải pháp trọng tâm và lâu dài. Mỗi trường học cần xây dựng đội ngũ chuyên viên tư vấn có năng lực chuyên môn vững vàng, có kỹ năng lắng nghe và đồng hành cùng học sinh trong các vấn đề tâm lý học đường.

Đặc biệt, việc phát huy vai trò tự quản của học sinh trong việc phát hiện, ngăn chặn và phản ánh kịp thời các hành vi lệch chuẩn trong nhà trường không chỉ giúp hình thành tinh thần trách nhiệm với cộng đồng, mà còn góp phần xây dựng một môi trường học tập an toàn, nhân văn. Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và lực lượng chức năng địa phương cũng là yếu tố then chốt nhằm theo dõi, nắm bắt sớm các nguy cơ phát sinh, từ đó có giải pháp xử lý kịp thời, hiệu quả.

Mặt khác, để VHHĐ lan tỏa sâu rộng, cần đặt học sinh vào vị trí trung tâm của quá trình giáo dục thông qua đối thoại và trải nghiệm. Việc tổ chức thường xuyên các buổi gặp gỡ, trao đổi giữa học sinh với giáo viên, lãnh đạo nhà trường là cơ hội để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng; đồng thời, kịp thời tháo gỡ những vướng mắc về tâm lý và định hướng hành vi phù hợp.

Song song đó, các hoạt động ngoại khóa nên được tổ chức đa dạng, sáng tạo, gắn với các tình huống thực tiễn để học sinh được rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử và khả năng làm việc nhóm. Việc tuyên dương gương sáng trong học tập, rèn luyện và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm cũng cần được thực hiện công khai, minh bạch, tạo thành “hệ chuẩn” hành vi rõ ràng để mỗi học sinh soi rọi và điều chỉnh bản thân.

V. PHƯƠNG

Nguồn Ấp Bắc : http://baoapbac.vn/giao-duc/202506/van-hoa-hoc-duong-nen-tang-vung-chac-cho-giao-duc-toan-dien-1044270/