Văn học nghệ thuật TPHCM: 50 năm tỏa sáng cùng thành phố trẻ

8 giờ trướcBài gốc

Nửa thế kỷ sau ngày đất nước thống nhất, dòng chảy sáng tạo ấy không chỉ phản ánh sức sống mạnh mẽ của một đô thị trẻ, năng động mà còn nuôi dưỡng khát vọng vươn xa, góp phần đưa TPHCM trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa sáng tạo, lan tỏa bản sắc và tầm vóc Việt trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Chương trình nghệ thuật đặc biệt Dưới ánh sáng quang vinh chào mừng thành công của Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Ảnh: DŨNG PHƯƠNG

“Mùa hoa sau lửa đỏ”

Sau ngày đất nước thống nhất, TPHCM bước vào thời kỳ kiến thiết trong khí thế hừng hực của một đô thị trẻ vừa đi qua chiến tranh. Cùng với lực lượng văn nghệ sĩ tại chỗ, thành phố đón nhận nguồn nhân lực sáng tạo hùng hậu từ miền Bắc và các chiến khu trở về, tạo nên một đội ngũ sáng tác phong phú, sung sức chưa từng có. Hàng trăm tác phẩm âm nhạc, văn học, mỹ thuật, sân khấu, múa, kiến trúc ra đời, vẽ nên bức tranh sinh động của một thời “trăm hoa đua nở”. Trong bối cảnh ấy, VHNT không chỉ phản ánh hiện thực cuộc sống mà còn khơi dậy lý tưởng, bồi đắp nhân cách và hun đúc tinh thần cống hiến của thế hệ trẻ. Nhiều tác phẩm trong thời kỳ này đã trở thành ngọn lửa tinh thần, khơi dậy lòng yêu nước, ý chí vượt khó và khát vọng dựng xây cuộc sống mới.

Nổi bật trong giai đoạn này là các sáng tác gắn với sự ra đời của lực lượng thanh niên xung phong, tạo nên khí thế sục sôi trên các công trường, nông trường và vùng biên giới Tây Nam.

TS Vũ Thị Mai Oanh (nguyên Trưởng khoa Lý luận chính trị - Học viện Cán bộ TPHCM) phân tích: “Thông qua hình tượng VHNT cách mạng, nhiều giá trị tinh thần mới được khơi dậy: hình mẫu con người giàu lý tưởng, bản lĩnh, hoài bão và tinh thần cống hiến. Đội ngũ văn nghệ sĩ hòa mình vào cuộc sống mới, sáng tạo như những chiến sĩ trên mặt trận văn hóa, góp phần vun đắp nhân cách, lý tưởng cho thế hệ trẻ. Trong những năm hậu chiến, cùng với phong trào thanh niên xung phong và thi đua lao động, VHNT đã góp phần tôn vinh giá trị nhân văn, xây dựng hình mẫu con người Việt Nam mới”.

Bước vào thời kỳ đổi mới, VHNT TPHCM tiếp tục phát huy vai trò phản ánh đời sống, giáo dục giá trị chân - thiện - mỹ, cổ vũ truyền thống yêu nước và tinh thần tự lực, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc - nền tảng tinh thần vững chắc cho sự phát triển xã hội. Với hệ thống gồm 7 trường đào tạo, 1 trung tâm, 1 viện nghiên cứu, cùng nhiều khoa chuyên ngành thuộc khối xã hội - nhân văn, TPHCM nhanh chóng trở thành trung tâm đào tạo nhân lực văn hóa - nghệ thuật quy mô lớn, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực phía Nam.

Thị trường VHNT năng động, dân số đông và thị phần lớn tạo sức hút mạnh mẽ, thu hút văn nghệ sĩ và nhà đầu tư từ khắp nơi tìm đến lập nghiệp. Đến năm 2022, TPHCM có gần 6.000 văn nghệ sĩ là hội viên của 9 hội chuyên ngành, hoạt động trên nhiều lĩnh vực sáng tác, biểu diễn, nghiên cứu, lý luận - phê bình. Đội ngũ này không ngừng lớn mạnh, góp phần hình thành môi trường sáng tạo phong phú, đa dạng thể loại và xu hướng nghệ thuật.

Khơi mở dòng chảy sáng tạo

Trong bối cảnh khoa học - công nghệ và kinh tế số phát triển nhanh, VHNT TPHCM đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa mang thương hiệu quốc gia, có sức cạnh tranh khu vực và quốc tế. Nguồn nhân lực sáng tạo vừa là niềm tự hào tiếp nối, vừa là lực lượng tiên phong viết tiếp những giá trị nghệ thuật xứng tầm thời đại.

PGS-TS Trần Luân Kim, Ủy viên Hội đồng Lý luận VHNT TPHCM, chia sẻ: “Sau thời gian thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị, bộ mặt hoạt động VHNT của thành phố đã có nhiều thay đổi tích cực, khoác lên mình diện mạo mới sôi động và hiệu quả hơn. Từ nội đô đến các phường, xã, nhiều khó khăn từng bước được tháo gỡ; sáng tác khởi sắc, quảng bá tác phẩm được mở rộng, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu đời sống tinh thần của nhân dân”. PGS-TS Trần Luân Kim phân tích thêm, định hướng đổi mới đã được hoàn thiện với trọng tâm phát triển toàn diện VHNT: phát huy giá trị truyền thống, khuyến khích sáng tạo giá trị mới, đẩy mạnh giao lưu - hội nhập quốc tế. Thành phố quan tâm đào tạo đội ngũ văn nghệ sĩ, những người trực tiếp sáng tạo và quản lý chuyên ngành; đồng thời mở rộng biên độ sáng tạo, phát huy quyền tự do sáng tác cá nhân, tăng cường đầu tư có trọng điểm cho các công trình văn hóa.

Song song với nguồn nhân lực sáng tạo, ngành công nghiệp văn hóa của thành phố cũng định hình những bước đi đầu tiên. Trong đó, điện ảnh là một lĩnh vực mũi nhọn, góp phần hoàn thiện hồ sơ gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO. Hiện TPHCM đang giữ vai trò trung tâm điện ảnh của cả nước, chiếm khoảng 40% thị phần phim ảnh (đứng thứ hai là Hà Nội với 30%), với hàng chục hãng phim và cơ sở sản xuất tư nhân đầy năng động, góp phần tạo việc làm cho hàng ngàn lao động.

Bà Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VH-TT TPHCM, cho biết: “Thành phố hiện có khoảng 17.670 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, chiếm 7,74% tổng số doanh nghiệp trên địa bàn. Giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp văn hóa liên tục tăng qua các năm. TPHCM đặt mục tiêu đến năm 2030, đóng góp của ngành công nghiệp văn hóa vào tăng trưởng kinh tế thành phố đạt hơn 7%. Một yếu tố quan trọng, bên cạnh các sự kiện mang tính thương hiệu, thành phố vừa là không gian, vừa là thị trường thu hút các hoạt động VHNT. Với vị thế là trung tâm lớn về nhiều mặt và là một trong những địa phương đi đầu trong cả nước về sáng tạo và công nghiệp văn hóa tại Việt Nam, TPHCM đã và đang có nhiều mô hình sáng tạo văn hóa mới phát triển trong lòng đô thị, mở ra nhiều xu hướng và cơ hội quảng bá bản sắc con người thành phố”.

Để khơi mở dòng chảy sáng tạo, để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, thành phố xác định đầu tư đồng bộ hệ thống thiết chế văn hóa và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là hai nhiệm vụ trọng tâm. Một loạt công trình quy mô lớn đang được triển khai như: Nhà hát Giao hưởng - Nhạc - Vũ kịch TPHCM (hơn 1.700 chỗ ngồi) tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm; Rạp xiếc và biểu diễn đa năng Phú Thọ (phường Phú Thọ) rộng 10.000m2, tổng vốn đầu tư 1.395 tỷ đồng; Thư viện Khoa học tổng hợp TPHCM được nâng cấp theo hướng thư viện số với khoảng 6 triệu trang tài liệu đã số hóa; Cung Thiếu nhi TPHCM khởi công xây dựng tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm với vốn đầu tư hơn 1.124 tỷ đồng… Đây sẽ là những công trình văn hóa - kiến trúc tiêu biểu, góp phần tạo bản sắc riêng cho TPHCM trong kỷ nguyên hội nhập.

50 năm sau ngày thống nhất đất nước, VHNT TPHCM tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong trong dòng chảy văn hóa dân tộc. Từ những “mùa hoa sau lửa đỏ” đến những công trình văn hóa tầm vóc, từ đội ngũ văn nghệ sĩ tiên phong đến thế hệ sáng tạo trẻ năng động, TPHCM đang viết tiếp hành trình kiến tạo “thành phố sáng tạo” - nơi văn hóa trở thành sức mạnh nội sinh, bền vững và lan tỏa.

Bà Phạm Phương Thảo, nguyên Phó Bí thư Thành ủy TPHCM, nguyên Chủ tịch HĐND TPHCM:

Người nghệ sĩ - chiến sĩ: Biểu tượng đẹp của thời đại Hồ Chí Minh

VHNT TPHCM đã nêu cao khát vọng độc lập, thống nhất non sông, trở thành tiếng gọi yêu nước, lời hiệu triệu “lên đàng”, “dậy mà đi”, “tự nguyện”, là tiếng nói đạo lý, thức tỉnh lương tri, bảo vệ văn hóa dân tộc và hướng tới những giá trị chân - thiện - mỹ. Trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, hoạt động VHNT ở thành phố được xem là một mặt trận; những tác phẩm VHNT xuất sắc chính là vũ khí sắc bén cổ vũ ý chí chiến đấu, khơi dậy tinh thần yêu nước. Lý tưởng cách mạng và giá trị nhân văn sâu sắc của các tác phẩm đã góp phần tập hợp lực lượng, tạo nên sức mạnh đoàn kết toàn dân. Đội ngũ văn nghệ sĩ thành phố quy tụ từ nhiều nguồn, là những người tâm huyết, tài năng, gắn bó máu thịt với thành phố, phần lớn được rèn luyện trong thực tiễn cách mạng. Có người đã xuống đường, cầm súng, hy sinh xương máu để sáng tạo nên những tác phẩm để đời, khắc họa hình tượng người nghệ sĩ - chiến sĩ thời đại Hồ Chí Minh.

THIÊN THANH

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/van-hoc-nghe-thuat-tphcm-50-nam-toa-sang-cung-thanh-pho-tre-post818648.html