Nhảy sạp - nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Thái ở xã Vạn Xuân.
Xã Vạn Xuân xưa kia gọi là đất Trịnh Vạn, đây là mảnh đất địa linh, nhân kiệt có nhiều danh nhân người dân tộc Thái tiêu biểu trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, như Cầm Bá Hiển, Cầm Bá Thước. Đây cũng là vùng đất có nhiều lễ hội truyền thống mang đậm sắc thái văn hóa dân tộc Thái, như lễ hội Nàng Han; lễ hội thờ trời... và nhiều sinh hoạt văn hóa truyền thống đặc sắc khác. Để bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Thái theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc”; phong trào “Xây dựng làng văn hóa, cơ quan văn hóa”, những năm qua Đảng ủy, UBND xã Vạn Xuân đã có nhiều giải pháp vận động Nhân dân giữ gìn nếp sống văn hóa truyền thống, phát huy cái hay, cái đẹp trong phong tục, tập quán của dân tộc. Đến nay, người dân trong xã vẫn còn giữ được nếp nhà sàn, nghề dệt thổ cẩm, nghề đan lát và các làn điệu, trò chơi, trò diễn truyền thống. Đặc biệt, vào ngày 5 tháng Giêng hàng năm, đồng bào Thái ở đây lại tổ chức lễ hội Nàng Han, nhằm tỏ lòng biết ơn đối với Nàng Han - người con gái dân tộc Thái trên bản Lùm Nưa với lòng dũng cảm, sự mưu trí đứng lên bảo vệ quê hương và người dân vùng tổng Trịnh Vạn. Năm 2024, Lễ hội Nàng Han được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Xã Vạn Xuân đã xây dựng và duy trì các đội văn nghệ quần chúng tại các thôn, bản. Các loại hình nghệ thuật đặc trưng như khua luống, hát khặp, múa xòe, thổi khèn, và các trò chơi dân gian như ném còn, đẩy gậy thường xuyên được tổ chức trong các dịp lễ, tết, tạo nên không khí sinh hoạt văn hóa sôi nổi. Bên cạnh đó, đảng bộ, chính quyền xã còn quan tâm bảo tồn và phát huy tiếng nói, chữ viết, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào dân tộc Thái; đầu tư nâng cấp nhà văn hóa thôn, bản gắn với các thiết chế bảo tồn văn hóa Thái, tạo không gian trưng bày các nông cụ và vật dụng truyền thống. Cùng với đó, xã đã đầu tư xây dựng Khu lưu niệm danh nhân Cầm Bá Hiển tại thôn Lùm Nưa nhằm tôn vinh, ghi nhớ công lao của ông trong lịch sử và là địa điểm giáo dục truyền thống văn hóa, yêu nước cho các thế hệ sau, đồng thời phục vụ du lịch tâm linh tại địa phương.
Ông Cầm Bá Huyến, Phó Chủ tịch UBND xã Vạn Xuân, cho biết: Thông qua việc bảo tồn, duy trì các nét văn hóa truyền thống đã thúc đẩy phong trào xây dựng làng văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư. Phong trào văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao được hình thành, thu hút đông đảo quần chúng Nhân dân tham gia. Công tác bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa dân ca, dân nhạc được chú trọng. Hiện nay, phần lớn ở các thôn, bản đã có hương ước, quy ước. Việc hiếu, hỷ được người dân tổ chức theo nếp sống mới, đơn giản, tiết kiệm, lành mạnh. Đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào được nâng lên, an ninh - quốc phòng được giữ vững.
Bài và ảnh: Khánh Linh