Ngày 10-9, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đã có Công văn 156 gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, Cục Thủy sản và Kiểm ngư về việc Cục Quản lý Đại dương và khí quyển (NOAA) từ chối công nhận tương đương 12 nghề khai thác hải sản của Việt Nam theo Đạo luật Bảo vệ thú biển (MMPA).
Theo VASEP, ngày 26-8, NOAA, Bộ Thương mại Hoa Kỳ, đã gửi công thư tới Cục Thủy sản và Kiểm ngư thông báo từ chối công nhận tương đương đối với 12 nghề khai thác hải sản của Việt Nam theo như điều kiện của MMPA. Theo đó các loài hải sản khai thác theo các nghề cá này sẽ bị dừng nhập khẩu vào Hoa Kỳ kể từ ngày 1-1-2026. Trong đó có nhiều loài hải sản chủ lực của Việt Nam như: cá ngừ, cá kiếm, cá mú, cá thu, cá đối, ghẹ, mực, cá nục...
Trong thời gian qua, Việt Nam đã nỗ lực bổ sung tài liệu, cập nhật các quy định, và các hoạt động vận động ngoại giao đã được triển khai tích cực. Tuy nhiên, thông báo mới đây của NOAA từ chối tương đương đối với 12 nghề khai thác của Việt Nam đang tạo ra cú sốc, tác động lớn đối với ngành hải sản khai thác, sinh kế của hàng trăm nghìn ngư dân, hoạt động sản xuất của hàng trăm doanh nghiệp.
VASEP cho rằng sự việc này thúc đẩy cần phải các biện pháp phối hợp khẩn cấp trước mắt và dài hạn từ Chính phủ và các bộ ngành hỗ trợ và đồng hành cùng với ngành hải sản khai thác khắc phục; tháo gỡ và khơi thông thị trường Hoa Kỳ cho sản phẩm hải sản khai thác, để hạn chế tối thiểu tác động hoặc tránh nguy cơ bị dừng xuất khẩu từ 1-1-2026.
Theo đánh giá, việc từ chối tương đương đối với 12 nghề cá của Việt Nam chắc chắn sẽ ảnh hưởng nặng nề đến ngành thủy sản với các tác động trực tiếp và gián tiếp như sau: sụt giảm mạnh kim ngạch xuất khẩu; gỉam nguồn nguyên liệu hợp lệ (vì nhiều nước cung cấp cho Việt Nam như Indonesia, Philippines, Hàn Quốc, Đài Loan… cũng bị từ chối tương đương); giảm uy tín và khả năng cạnh tranh của hải sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Chính vì vậy, trước mắt, VASEP đã có báo cáo gởi lên Thủ tướng về việc thuê tư vấn Mỹ (luật sư, cựu cán bộ NOAA) để hỗ trợ kỹ thuật và vận động. Thành lập tổ công tác liên ngành rà soát hồ sơ nghề cá. Làm việc với NOAA để làm rõ thủ tục, quy định, cơ chế chuyển tiếp. Hoàn thiện chính sách quản lý nghề cá, đặc biệt về giám sát và báo cáo đánh bắt ngẫu nhiên thú biển.
Về dài hạn, VASEP đề xuất hợp tác quốc tế, tranh thủ hỗ trợ kỹ thuật từ Mỹ và tổ chức quốc tế; nâng cấp hệ thống quan trắc, thiết bị giảm thiểu đánh bắt ngẫu nhiên; đào tạo, tuyên truyền cho ngư dân.
Trước đó, ngày 9-9, VASEP cũng có công văn gửi các hội viên liên quan đến vấn đề này. Theo đó, trước tình hình nhiều tác động tiêu cực đến sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp, VASEP hết sức chia sẻ với các khó khăn của doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay.
Đức Mạnh