Trên cơ sở tổng hợp ý kiến từ hơn 300 đại biểu tại Hội thảo trực tiếp và trực tuyến do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức, VCCI đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ, trong đó phản ánh những khó khăn lớn đang tồn tại với cộng đồng doanh nghiệp (DN) sau hơn 3 tháng triển khai Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) số 48/2024/QH15 như: Áp dụng thuế suất 5% đối với sản phẩm nông, lâm, thủy sản sơ chế - chưa phản ánh đúng bản chất GTGT; thiếu thống nhất trong áp dụng thuế đối với nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi; thủ tục hoàn thuế GTGT phức tạp, kéo dài và chứa đựng nhiều rủi ro pháp lý; thiếu hướng dẫn và công cụ pháp lý phù hợp với quy mô sản xuất hộ cá thể; rủi ro pháp lý, xử phạt nặng và bất bình đẳng trong hệ thống thuế.
Để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Luật, đồng thời bảo đảm chính sách thuế phát huy đúng tinh thần hỗ trợ sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu nông sản và ổn định chuỗi cung ứng trong nước, VCCI đề xuất Thủ tướng Chính phủ:
Thứ nhất, khẩn trương rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến phạm vi chịu thuế GTGT đối với các sản phẩm nông, lâm, thủy sản chưa qua chế biến hoặc chỉ sơ chế thông thường. VCCI đề nghị xem xét khôi phục (hoặc khôi phục có thời hạn) quy định “không phải kê khai, tính thuế” đối với các sản phẩm nông nghiệp sơ chế như đã từng được áp dụng tại Nghị định 209/2013/NĐ-CP. Đồng thời, kiến nghị Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành liên quan ban hành danh mục cụ thể các loại “sản phẩm sơ chế thông thường” cho từng ngành hàng, nhằm bảo đảm tính thống nhất trong cách hiểu và áp dụng giữa các địa phương.
Thứ hai, có giải pháp đồng bộ nhằm cải cách mạnh mẽ thủ tục hoàn thuế GTGT, hướng tới đơn giản hóa quy trình, tăng cường tính minh bạch và giảm thiểu rủi ro cho DN. VCCI kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính xây dựng cơ chế hoàn thuế tự động đối với các hồ sơ hợp lệ, không có dấu hiệu gian lận, tương tự như mô hình đã được triển khai tại một số quốc gia như Ấn Độ. Mặt khác, cần phát triển hệ thống dữ liệu điện tử liên thông giữa cơ quan thuế, hải quan và DN để hỗ trợ quá trình xác thực, đối chiếu nhanh chóng và chính xác.
Thứ ba, điều chỉnh quy định liên quan đến điều kiện hoàn thuế theo hướng loại bỏ yêu cầu DN chỉ được hoàn thuế khi nhà cung cấp đã kê khai, nộp thuế. Quy định này hiện không chỉ gây bức xúc trong cộng đồng DN mà còn tiềm ẩn nguy cơ làm suy giảm niềm tin vào hệ thống pháp luật thuế.
Thứ tư, sớm ban hành các hướng dẫn pháp lý đặc thù nhằm tháo gỡ vướng mắc trong giao dịch giữa DN và hộ nông dân - lực lượng sản xuất chủ lực nhưng chưa có cơ chế phù hợp để tham gia chính thức vào chuỗi cung ứng hiện đại. Cụ thể, VCCI đề nghị cho phép DN sử dụng bảng kê mua hàng không hóa đơn (theo mẫu quy định tại Thông tư 78/2021/TT-BTC) như một loại chứng từ thay thế để làm căn cứ khấu trừ và hoàn thuế. Có hướng dẫn rõ ràng về các trường hợp miễn thuế GTGT đối với hộ nông dân nhỏ lẻ, bảo đảm không tạo ra các rào cản hành chính gây khó khăn cho quá trình thu mua nguyên liệu trong nước.
Thứ năm, trong bối cảnh kinh tế số và thương mại điện tử phát triển, đặc biệt là xu hướng xuất khẩu hàng hóa qua các nền tảng trực tuyến như Amazon, Alibaba... cần sớm xây dựng cơ chế pháp lý phù hợp để hỗ trợ DN thực hiện thủ tục hoàn thuế. VCCI kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu và ban hành quy định cho phép sử dụng chứng từ điện tử, dữ liệu giao dịch số làm căn cứ xác minh trong hoàn thuế xuất khẩu.
Thứ sáu, cần rà soát lại toàn bộ hệ thống xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế theo hướng phân loại mức độ vi phạm và áp dụng hình thức xử lý hợp lý, nhân văn, đặc biệt với DN nhỏ và siêu nhỏ, hộ kinh doanh mới chuyển đổi.
Đoan Trang