Vén màn chiêu trò 'thổi phồng' doanh số của ngành ô tô Trung Quốc

5 giờ trướcBài gốc

Theo Reuters, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đang đối mặt với cáo buộc thổi phồng doanh số bán xe bằng một chiêu trò lách luật. Cụ thể, các doanh nghiệp sẽ đăng ký biển số trong nước cho xe mới rồi xuất khẩu dưới dạng xe cũ đến các thị trường nước ngoài.

Những chiếc xe này được gọi là “xe cũ ODO 0 km”, tức chưa từng vận hành nhưng lại được thống kê như xe đã qua sử dụng.

Quy trình vận hành mô hình này diễn ra như sau: khi một chiếc xe rời dây chuyền sản xuất, doanh nghiệp xuất khẩu sẽ mua lại trực tiếp từ nhà sản xuất hoặc đại lý, đăng ký biển số tại Trung Quốc, sau đó lập tức chuyển trạng thái xe sang “đã qua sử dụng” để được phép xuất khẩu.

Doanh nghiệp sản xuất khi đó vừa ghi nhận doanh số tăng trưởng, vừa xả được hàng tồn, còn xe thì được chuyển ra nước ngoài dưới mác “xe cũ” để tránh một số rào cản về thuế quan.

Hàng trăm nghìn chiếc xe cũ xuất khẩu từ Trung Quốc được cho là chưa từng lăn bánh.

Điều đó nghĩa là một chiếc xe sẽ được bán tới hai lần, tức ghi nhận doanh số gấp đôi dù chỉ là ảo. Cách làm này sẽ khiến các con số thống kê trông cao hơn thực tế, qua đó đó giúp thổi phồng số liệu tăng trưởng kinh tế (GDP) của địa phương.

Theo Reuters, dù mô hình này chỉ đem lại tăng trưởng ảo vốn chỉ có trên giấy tờ nhưng nó lại được một số chính quyền địa phương ủng hộ. Các cơ quan quản lý này vốn dĩ cũng gặp những áp lực về chỉ tiêu kinh tế do chính quyền trung ương đề ra.

Một số tỉnh như Quảng Đông, Tứ Xuyên... thậm chí đã cấp hạn ngạch đặc biệt, đơn giản hóa thủ tục thuế, xây dựng kho bãi và tổ chức sự kiện kết nối thương mại nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu “xe cũ ODO 0 km”.

Về phía doanh nghiệp, bên cạnh việc có thể sở hữu báo cáo doanh số đẹp, hoạt động xuất khẩu “xe cũ ODO 0 km” còn đem lại lợi nhuận lớn khó có thể chối từ.

Công ty Huanyu Auto tại Trùng Khánh, tiết lộ đã kiếm được lợi nhuận 10.000 nhân dân tệ (khoảng 35 triệu đồng) trên mỗi chiếc sedan điện mua với giá 40.000 tệ (142 triệu) tại Trung Quốc rồi bán lại sang Trung Á vào các năm 2022–2023.

Tình trạng hiện tại được cho là hệ quả của cuộc chiến về giá kéo dài gần 4 năm tại Trung Quốc khiến các hãng xe buộc phải tìm mọi cách để bán được xe. Tính đến tháng 4/2025, lượng xe tồn kho tại nước này đã lên tới 3,5 triệu chiếc, trong khi nhiều nhà máy chỉ hoạt động dưới 50% công suất thiết kế.

Ngành ô tô Trung Quốc đang trong tình trạng dư thừa nguồn cung nghiêm trọng, buộc phải đẩy mạnh xuất khẩu để xả hàng tồn.

Reuters cho biết hoạt động bán xe mới dưới mác xe cũ bắt đầu từ năm 2019 khi Trung Quốc chính thức cho phép xuất khẩu xe đã qua sử dụng. Theo Hiệp hội đại lý ô tô Trung Quốc, đến năm 2024, 90% trong số 436.000 xe cũ được xuất khẩu thực chất là xe chưa từng sử dụng.

Trong năm 2023, Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản trở thành quốc gia xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới với 6,41 triệu xe. Tuy nhiên, trong số này ước tính có khoảng 6% là “xe cũ ODO 0 km”.

Phần lớn các ô tô thuộc diện này là xe động cơ xăng, vốn không còn được người Trung Quốc ưa chuộng. Tuy nhiên, xe điện dù có trợ cấp từ chính phủ Trung Quốc cũng được báo cáo chiếm tỷ lệ đáng kể trong nhóm “xuất khẩu trá hình” này.

Vấn đề chỉ thực sự gây chú ý sau khi CEO của hãng GWM lên tiếng chỉ trích hoạt động kinh doanh loại xe này tại thị trường nội địa hồi tháng 5. Đến đầu tháng 6, tờ Nhân Dân Nhật Báo đã kêu gọi các cơ quan chức năng cần chấn chỉnh mạnh tay, đồng thời chỉ đích danh hoạt động “xuất khẩu trá hình” này là nguyên nhân khiến cuộc đua giá xe tại Trung Quốc ngày càng leo thang.

Trong khi đó, chủ tịch của Changan Auto cảnh báo rằng hoạt động này có thể “làm tổn hại nghiêm trọng” đến hình ảnh thương hiệu ô tô Trung Quốc trên trường quốc tế.

Giới chuyên gia thì cho rằng hoạt động “xuất khẩu trá hình” sẽ khiến nhà đầu tư nước ngoài hoài nghi độ trung thực trong báo cáo doanh số của các hãng xe Trung Quốc. Không ai biết rõ bao nhiêu % là doanh số thật, bao nhiêu là số liệu ảo.

Một cửa hàng xe ô tô cũ tại Trung Quốc.

Để giải quyết tình trạng trên, Bộ Thương mại Trung Quốc vừa tuyên bố hôm 3/7 rằng sẽ tăng cường hướng dẫn và giám sát hoạt động xuất khẩu xe đã qua sử dụng, nhằm thúc đẩy mở rộng quy mô toàn quốc và đảm bảo phát triển có trật tự ở lĩnh vực này.

Theo chính sách mới, Trung Quốc sẽ yêu cầu kiểm định kỹ thuật trước khi xuất khẩu và khuyến khích kiểm chứng lịch sử bảo trì xe, nhằm nâng cao minh bạch trong hoạt động tái bán, đồng thời khôi phục niềm tin của người tiêu dùng vào thị trường xe cũ.

Một số chuyên gia trong ngành cho rằng việc mở rộng xuất khẩu xe cũ một cách hợp pháp và minh bạch có thể là giải pháp tạm thời để giải phóng hàng tồn, nhưng hiệu quả phụ thuộc vào mức độ thực thi và tuân thủ chính sách.

Ngoài ra, Bộ Thương mại Trung Quốc cũng đã họp với các nhà sản xuất ô tô và nền tảng giao dịch xe cũ hồi tháng 5 nhằm bàn thảo giải pháp tăng cường giám sát giao dịch và xây dựng khung pháp lý để ngăn chặn tình trạng thổi phồng doanh số.

Lê Tuấn

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/ven-man-chieu-tro-thoi-phong-doanh-so-cua-nganh-o-to-trung-quoc-post1758777.tpo