Giữ màu xanh của rừng giữa nhịp phát triển công nghiệp hóa nhanh chóng không chỉ là bài toán môi trường mà còn là yêu cầu chiến lược đối với sự phát triển bền vững của Bắc Ninh. Với gần 158 nghìn ha rừng và đất lâm nghiệp, tỉnh đang nỗ lực xây dựng một “vành đai xanh” kết nối từ vùng trung du, miền núi đến đô thị, khu công nghiệp, tạo nền tảng sinh thái cho phát triển kinh tế - xã hội hài hòa, lâu dài.
Bắc Ninh không chỉ là trung tâm công nghiệp và đô thị sôi động mà còn là vùng đất có hệ sinh thái rừng đa dạng, đóng vai trò quan trọng trong cân bằng môi trường và bảo vệ tài nguyên nước. Rừng sản xuất, phòng hộ và đặc dụng phân bố chủ yếu ở khu vực miền núi phía Bắc, còn vùng đồng bằng và đô thị phía Nam có hệ thống cây xanh, rừng phân tán, rừng ven sông hồ. Chính hệ thống rừng này đã và đang trở thành “lá phổi xanh” của toàn tỉnh, góp phần giảm bụi, điều hòa khí hậu, bảo vệ môi trường sống.
Kinh tế rừng những năm qua trở thành một bộ phận quan trọng trong nền kinh tế của tỉnh. Mỗi năm, hàng triệu mét khối gỗ rừng trồng được khai thác, cung cấp nguyên liệu cho chế biến, xuất khẩu, mang lại nguồn thu đáng kể. Đây là nguồn lực quan trọng giúp bảo tồn, khoán quản lý và trồng mới rừng, tạo sinh kế ổn định cho hàng chục nghìn hộ dân miền núi, trung du.
Tuy nhiên, công tác phát triển và bảo vệ rừng vẫn còn nhiều thách thức. Diện tích đất rừng bị chia cắt, thu hẹp do mở rộng khu công nghiệp, đô thị, hạ tầng; phần lớn rừng trồng là gỗ nhỏ, chu kỳ ngắn, giá trị thấp; nguy cơ cháy rừng, sâu bệnh, suy thoái đất vẫn tiềm ẩn. Ở khu vực đô thị, cây xanh chịu tác động của ô nhiễm, biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan. Bài toán đặt ra là làm sao dung hòa giữa tốc độ tăng trưởng kinh tế - công nghiệp hóa nhanh với yêu cầu bảo vệ môi trường sinh thái.
Có thể thấy, việc hợp nhất địa giới hành chính mở ra cơ hội mới để Bắc Ninh phát triển rừng theo hướng tổng thể, liên kết vùng. Tỉnh định hướng quy hoạch ba loại rừng gắn với quy hoạch sử dụng đất công nghiệp và đô thị, đó là: Phát triển rừng sản xuất, rừng phòng hộ ở vùng trung du, miền núi; mở rộng cây xanh và không gian sinh thái ở khu vực đô thị, đồng bằng. Khi được quy hoạch đồng bộ, hệ thống rừng và cây xanh toàn tỉnh sẽ tạo nên vành đai sinh thái liên kết từ miền núi phía Bắc tới các khu công nghiệp phía Nam, vừa bảo vệ môi trường, vừa tạo cảnh quan và giá trị sinh thái.
Để phát huy tốt vai trò của rừng, Bắc Ninh đang tập trung nhiều giải pháp đồng bộ như nâng cao chất lượng rừng trồng, chuyển sang trồng gỗ lớn, cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư chế biến lâm sản, phát triển du lịch sinh thái; tăng cường trồng cây phân tán, cây xanh đô thị; ứng dụng công nghệ GIS, viễn thám trong giám sát, cảnh báo cháy rừng. Cùng với đó, xây dựng Quỹ Môi trường và Phát triển rừng để thống nhất quản lý nguồn chi trả dịch vụ môi trường rừng, bảo đảm nguồn lực ổn định, lâu dài.
Bảo vệ rừng không chỉ là nhiệm vụ của ngành Nông nghiệp hay Môi trường mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và mỗi người dân. Khi rừng được coi là một phần của hạ tầng sinh thái, là nguồn lực kinh tế xanh, Bắc Ninh sẽ phát triển mạnh mẽ, hình thành những không gian đáng sống.
Thành Nam