Vị ngọt tình quê Bảy Núi

4 giờ trướcBài gốc

Làng cốm dẹp ở sóc Tà Păng S’leng, ấp Phước Lộc (xã Ô Lâm, tỉnh An Giang) rộn rã tiếng chày giã nếp

Hạt cốm thơm gắn kết bao thế hệ

Những ngày này, khi gió bấc tràn về, các phum, sóc vùng Bảy Núi lại rộn ràng vào mùa làm cốm dẹp. Từ sớm tinh mơ, những âm thanh quen thuộc của tiếng chày quết nếp đã rộn rã hòa cùng tiếng cười nói giòn tan bên bếp lửa hồng. Dưới mái nhà sàn đơn sơ, các mẹ, các chị quây quần bên nhau giã nếp, sàng cốm, vừa trò chuyện vừa gìn giữ hương vị văn hóa truyền thống đã gắn bó với bao thế hệ nơi miền đất đầy nắng và gió này.

Ông Chau Tích, ngụ ấp Tà On, xã Ô Lâm - người đã gần nửa thế kỷ gắn bó với nghề làm cốm dẹp kể lại: “Ngày xưa, làm cốm dẹp không phải là nghề, vì nhà nào cũng làm. Cứ đến mùa trăng tròn tháng mười, khắp phum sóc lại tưng bừng chuẩn bị Lễ hội Oóc Om Bóc, nhà nhà giã nếp để dâng cúng tổ tiên, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Đĩa cốm dẹp giản dị đã trở thành lễ vật thiêng liêng, biểu tượng của tình thân và văn hóa Khmer”.

Ở xóm nhỏ ấp Vĩnh Thượng, xã An Cư, mùa làm cốm cũng là mùa của tiếng chày gõ nhịp. Tờ mờ sáng, các mẹ, các chị đã thức dậy giã nếp cho đến khi mặt trời đứng bóng, đôi tay thoăn thoắt sàng sẩy, tách vỏ, hong khô. Mùi nếp rang bằng nồi đất tỏa hương thơm ngào ngạt. “Chỉ cần ngửi qua là đã biết nhà ai đang làm cốm”, ông Chau Nhung, người dân xã An Cư cho biết. Để có được những mẻ cốm thơm dẻo, bà con chỉ chọn giống nếp Chhon hô, loại nếp trứ danh vùng Bảy Núi, hạt mẩy và dẻo quánh - thứ nguyên liệu mang hồn đất, hồn người miền biên viễn.

Giữa sân phum, ông Chau Sóc Sane, Tổ trưởng Tổ sản xuất cốm dẹp xã Ô Lâm thuộc dự án “Du lịch nông dân An Giang”, vẫn ngày ngày cầm chày nện “huỳnh huỵch” bên chiếc cối gỗ cũ. Hơn 60 tuổi, ông sống còn giữ nghề với niềm tự hào xen lẫn trăn trở. “Trước kia, cả khu này có hàng mấy chục hộ làm cốm quanh năm, nay chỉ còn khoảng 20 hộ theo nghề. Nhưng nhờ du lịch phát triển, khách trong và ngoài tỉnh, thậm chí từ Campuchia, cũng tìm đến mua cốm, xem giã nếp. Nhờ đó, xóm cốm dẹp lại rộn ràng tiếng cười, phum sóc ai nấy đều vui”, ông Sane tâm sự.

Đàn ông Khmer giữ nghề, còn phụ nữ là những người “giữ lửa” cho hương cốm truyền thống. Bà Neáng Sa Rết, ở sóc Tà Păng S’lêng, ấp Phước Lộc, thật tình: “Mỗi năm, tui chỉ làm cốm được 4 tháng, từ tháng 10 đến tháng giêng, nên thu nhập bấp bênh. Nhưng vì đây là nghề của cha ông để lại, nên phải cố mà giữ. Nhờ tham gia làm du lịch tại nhà, du khách đến xem, mua cốm, tụi tui có thêm thu nhập, vui lắm”.

Cũng từ những ngôi nhà sàn giản dị trong phum sóc Ô Lâm, nghề làm cốm dẹp đang dần được thổi sức sống mới. Khi tiếng chày giã cốm không chỉ gắn liền với mùa lễ hội mà còn vang lên đón bước chân du khách, cốm dẹp đã trở thành cầu nối văn hóa - là nhịp tim của cộng đồng Khmer vùng Bảy Núi trong hành trình gìn giữ và quảng bá bản sắc quê hương mình.

Giữ lửa cốm dẹp giữa lòng phum sóc

Hiện nay, những hộ dân làm cốm dẹp ở xã Ô Lâm vẫn một lòng mong muốn thức quà dân dã của quê hương được hiện diện nhiều hơn trên bản đồ du lịch An Giang. Với họ, hạt cốm vừa là sản phẩm của nếp và lửa, vừa là kết tinh của tình thân, của phum sóc đoàn kết, là đặc sản tâm hồn” mà người Khmer Bảy Núi muốn giới thiệu với bạn bè gần xa. “Cốm dẹp chỉ thật sự sống bền khi gắn với du lịch, khi du khách được tận mắt xem, tận tay giã và cùng chung vui trong không khí hội làng”, ông Sane chia sẻ. Bởi thế, bà con nơi đây luôn mong các cấp, ngành tiếp tục hỗ trợ, để tiếng chày giã cốm vang vọng giữa phum sóc, để ngọn lửa nghề truyền thống không tắt giữa đời sống hiện đại.

Ông Phan Thanh Lương, Chủ tịch UBND xã Ô Lâm cho biết, những năm gần đây, An Giang đã triển khai nhiều đề án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của đồng bào Khmer, hướng tới mô hình du lịch cộng đồng gắn với văn hóa gia đình - phum sóc. “Chúng tôi đang tìm cách đảm bảo nguồn nếp nguyên liệu quanh năm, chứ không chỉ làm cốm theo mùa vụ như hiện nay. Hạt cốm dẹp vừa là món ăn truyền thống, vừa là đặc sản văn hóa, nên việc duy trì và phát triển mô hình sản xuất - du lịch là rất cần thiết,” ông Lương nhấn mạnh.

Mỗi năm, vào rằm tháng mười âm lịch, xã Ô Lâm lại rộn ràng tổ chức “Đêm hội cúng trăng” mừng Lễ hội Oóc Om Bóc tại sân chùa Woach Theap. Đêm hội là dịp cả phum sóc cùng sum vầy, từ già đến trẻ, cùng nhau tham gia các trò chơi dân gian như đẩy gậy, kéo co, múa hát ngoài trời, đặc biệt là thi giã cốm dẹp - nghi lễ biểu tượng của sự gắn kết gia đình, cộng đồng và tín ngưỡng Khmer.

Trăng tròn cuối thu dịu dàng trải khắp miền Bảy Núi, trên bàn thờ mỗi gia đình Khmer đều có dĩa cốm dẹp và nải chuối tươi, thành kính dâng lên tiên tổ, gửi gắm ước vọng mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, con cháu sum vầy. Với du khách phương xa, đó là dịp được hòa mình vào không gian văn hóa đặc sắc - nơi mỗi hạt cốm mang theo hơi ấm của mái nhà, hương vị của đất trời và tấm lòng hiếu khách của người Khmer Bảy Núi, để khi rời miền sông nước Tây Nam Bộ, ai cũng nhớ mãi hương cốm thơm nơi phum sóc.

PHƯƠNG NGHI

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/dan-toc-ton-giao/vi-ngot-tinh-que-bay-nui-179254.html