Những bài học đắt giá
Qua trao đổi với Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 1, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh nắm rõ thông tin: Ngày 21/5/2025, có 6 ngư dân Quảng Bình trên tàu cá NA 92379-TS bị tàu Cảnh sát biển Trung Quốc kiểm tra, bắt giữ tại khu vực nội thủy, đảo Hải Nam (Trung Quốc). Lực lượng chấp pháp Trung Quốc đã tạm giữ tàu và các thuyền viên tại TP. Tam Á (Hải Nam, Trung Quốc).
Sau khi tiếp nhận nguồn tin, Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh chỉ đạo các đồn Biên phòng tuyến biển phối hợp với chính quyền địa phương tiến hành xác minh. Kết quả xác minh ban đầu cho thấy, tất cả 6 thuyền viên trên tàu cá NA 92379-TS trùng khớp với thông tin các thuyền viên của tàu cá QB 92083-TS, công suất 740 CV, hành nghề chụp mực do anh Võ Hồng Hợi (SN 1995) ở thôn Thượng Đức, xã Đức Trạch (Bố Trạch) làm chủ tàu.
BĐBP tỉnh đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chống khai thác IUU cho ngư dân.
Giả thuyết được đặt ra là thuyền trưởng tàu QB 92083-TS lợi dụng đêm tối, sông rộng, cố ý vượt lạch tại cửa Gianh, sau đó cố tình tắt thiết bị giám sát hành trình (GSHT) và sử dụng biển số giả NA 92379-TS, đưa tàu sang vùng biển Trung Quốc khai thác hải sản trái phép. Hậu quả là tàu đã bị lực lượng chấp pháp Trung Quốc bắt giữ vì vi phạm lệnh đơn phương cấm đánh bắt cá do các cơ quan chức năng Trung Quốc thực hiện. Đến nay, chủ tàu cá QB 92083-TS và gia đình vẫn chưa liên lạc được với thuyền trưởng và các thuyền viên. Hoạt động của tàu QB 92083-TS cũng không có thông tin hiển thị trên hệ thống giám sát tàu cá.
Ngày 8/5/2025, Đồn Biên phòng cửa khẩu cảng Gianh phối hợp với Chi cục Thủy sản, biển, hải đảo và kiểm ngư tuần tra, kiểm soát, phát hiện tàu cá QB 98784-TS, do anh Nguyễn Thế Toàn (SN 1988) ở phường Quảng Phúc (TX. Ba Đồn) làm thuyền trưởng đã có hành vi vô hiệu hóa thiết bị GSHT khi hoạt động trên biển. Các lực lượng chức năng đang tiến hành lập hồ sơ xử lý vi phạm đối với tàu cá QB 98784-TS.
Mặc dù đã được tuyên truyền, phổ biến pháp luật liên quan đến hoạt động khai thác IUU, tại Quảng Bình vẫn còn xảy ra tình trạng các tàu cá vi phạm với những hành vi, như: Sử dụng tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15m đến dưới 24m vượt qua vùng biển được phép khai thác thủy sản trên biển; không ghi nhật ký khai thác thủy sản theo đúng quy định; không thực hiện đúng quy định trong trường hợp thiết bị GSHT bị hỏng hoặc không truyền được thông tin, dữ liệu từ tàu cá về trung tâm dữ liệu giám sát tàu cá khi đang hoạt động trên biển; vô hiệu hóa thiết bị GSHT trên tàu cá khi đang hoạt động...
Đẩy mạnh công tác phòng chống khai thác IUU
Đại tá Trịnh Thanh Bình, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh cho biết: Bám sát chức năng, nhiệm vụ, thời gian qua, Đảng ủy, Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh đã chỉ đạo những đồn Biên phòng tuyến biển tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động ngư dân, nhất là các chủ tàu, thuyền trưởng nắm rõ quy định của pháp luật, tự giác chấp hành, không vi phạm vùng biển nước ngoài. Khi hoạt động trên biển, ngư dân nên thành lập tổ, đội khai thác nhằm hỗ trợ nhau và kịp thời cung cấp tình hình cho lực lượng chức năng Việt Nam để được hỗ trợ khi bị lực lượng chức năng nước ngoài kiểm soát, bắt giữ trên vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa, vùng nước lịch sử, vùng biển chồng lấn chưa phân định giữa Việt Nam với các nước. Đồng thời, duy trì “tổ công tác chuyên biệt”, trạm kiểm soát Biên phòng, trạm Biên phòng cửa khẩu thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát tàu cá xuất, nhập cửa sông, cảng cá; quản lý hoạt động của tàu cá trên biển và xử lý vi phạm hành chính về lĩnh vực thủy sản, nâng cao chất lượng công tác đấu tranh chống khai thác IUU.
“Trong công tác phòng chống khai thác IUU, BĐBP tỉnh luôn nắm chắc tình hình, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm đối với nhóm tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không cấp phép); các hành vi đưa tàu cá, ngư dân sang vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép và cố ý làm mất kết nối thiết bị VMS, vượt ranh giới trên biển, theo quy định tại Nghị định số 38/2024/NĐ-CP ngày 5/4/2024 của Chính phủ”, đại tá Trịnh Thanh Bình chia sẻ thêm.
Ngoài công tác tuyên truyền, các đồn Biên phòng tuyến biển và “tổ công tác chuyên biệt” còn chú trọng đến việc quản lý phương tiện lắp thiết bị GSHT; theo dõi số lượng tàu trong diện “nguy cơ cao” vi phạm vùng biển nước ngoài. Hiện tại, tổng số tàu thuộc diện lắp đặt thiết bị GSHT gồm 1.171 chiếc; đã lắp đặt 1.146 tàu; còn 25 tàu chưa lắp đặt và 61 tàu không có giấy phép khai thác thủy sản hoặc giấy phép khai thác thủy sản hết hạn trên 10 ngày.
Lực lượng tuần tra, kiểm soát sẽ giám sát chặt chẽ người, phương tiện ra vào cửa sông, cảng cá; kiên quyết xử lý, không cho ra khơi đối với tàu cá không bảo đảm thủ tục giấy tờ và trang thiết bị theo quy định. Đặc biệt, khi phát hiện tàu cá hoạt động gần ranh giới và mất kết nối gần ranh giới với các nước, khoảng cách từ 15 hải lý thì thông qua các kênh thông tin liên lạc, lực lượng tuần tra, kiểm soát thông báo, cảnh báo, yêu cầu chủ tàu, thuyền trưởng bật thiết bị VMS, không đưa tàu cá vượt ranh giới cho phép. Nếu các chủ tàu, thuyền trưởng không chấp hành, dẫn đến vi phạm vùng biển nước ngoài, vi phạm quy định về VMS thì kiên quyết xử lý nghiêm minh theo quy định pháp luật.
Hồ An