Vi phạm trái phiếu tại loạt doanh nghiệp: Có phần trách nhiệm của cơ quan Nhà nước

4 giờ trướcBài gốc

Nhức nhối vi phạm trái phiếu, vì sao?

Thanh tra Chính phủ vừa công khai kết luận việc chấp hành chính sách pháp luật về phát hành TPDN riêng lẻ và sử dụng nguồn tiền từ TPDN riêng lẻ, giai đoạn 1.1.2015 đến 30.6.2023.

Các tổ chức phát hành (TCPH) trên đã phát hành hơn 462.824 tỉ đồng trái phiếu. Bên cạnh các nguyên nhân khách quan như dịch COVID-19, thị trường BĐS gặp nhiều khó khăn… thì nhiều đơn vị đã sử dụng tiền không đúng mục đích, không quản lý nguồn tiền, vi phạm công bố thông tin...

Nguyên nhân là quy định về xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp trong phát hành TPDN ban hành từ năm 2014 nhưng đến năm 2020 mới được áp dụng (không bắt buộc) và bắt buộc từ ngày 1.1.2024. Trong thời gian này, một số doanh nghiệp yếu kém, không đủ năng lực vẫn tham gia vào thị trường tài chính nói chung và trái phiếu nói riêng tạo nên các hệ lụy, rủi ro, nguy cơ thất thoát cho nhà đầu tư.

“Sự không kịp thời này có phần trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực TPDN và xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp”, kết luận nêu.

Ngoài ra, lĩnh vực bất động sản chiếm tỷ trọng lớn trong giá trị huy động TPDN, cũng là lĩnh vực phức tạp, nhạy cảm, chu kỳ đầu tư dài; việc huy động vốn TPDN cho các mục đích nhận chuyển nhượng vốn điều lệ, mua cổ phần có tính chất đặc thù. Tuy nhiên, chưa có cơ chế giám sát, kiểm tra, thanh tra một cách chủ động, kịp thời.

Nhức nhối vi phạm trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Bên cạnh đó, chưa có quy định giới hạn về khối lượng TPDN phát hành cho từng chương trình, dự án, mục đích để tránh tình trạng huy động TPDN tùy tiện, phục vụ cho nhiều mục đích khác ngoài thực hiện dự án.

Doanh nghiệp phát hành tự chịu trách nhiệm về việc công bố thông tin nhưng thiếu cơ chế kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước; quy định về căn cứ áp dụng lãi suất TPDN đối với các tổ chức tín dụng còn chưa được cụ thể...

Theo kết luận thanh tra, các cơ quan chức năng còn hạn chế, tồn tại trong công tác nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện thể chế đối với lĩnh vực TPDN ảnh hưởng đến việc quản lý, thực hiện.

Một số TCPH vi phạm về huy động TPDN thực hiện dự án BĐS trong khi dự án chưa đủ điều kiện về pháp lý để triển khai thực hiện; sử dụng tiền TPDN sai mục đích hợp đồng, hợp tác kinh doanh, chuyển tiền qua nhiều tổ chức, cá nhân trung gian không rõ mục đích.

Đặc biệt, có đơn vị thông qua các hợp đồng, hợp tác kinh doanh để giao toàn quyền cho các công ty khác sử dụng tiền TPDN với giá trị lớn, thời gian dài, có TCPH gây rủi ro, nguy cơ thất thoát cho nhà đầu tư.

Các doanh nghiệp lợi dụng sơ hở của cơ chế để xây dựng phương án phát hành không chi tiết, cụ thể về mục đích sử dụng vốn từ TPDN làm căn cứ sử dụng linh hoạt, tùy tiện, không đúng quy định.

“Vi phạm của một số TCPH có tính chất phức tạp, thời điểm thanh tra chưa trả được nợ gốc, lãi TPDN cho trái chủ, nhà đầu tư; nguy cơ rủi ro cho nhà đầu tư, trước mắt chưa thể khắc phục được”, TTCP nêu.

Nhà nước cần tăng cường giám sát

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, chuyên gia kinh tế, TS Lê Bá Chí Nhân cho hay giai đoạn trên, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu rất dễ dàng và rất lớn. Bên cạnh trách nhiệm từ các doanh nghiệp thì còn có phần không sát sao trong kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng.

“Nhiều khi doanh nghiệp phát hành trái phiếu để triển khai dự án A nhưng thực chất họ không bỏ tiền vào dự án A mà dùng để triển khai dự án B hoặc trả nợ, hoặc dùng việc khác. Có doanh nghiệp triển khai cả 50 dự án, rồi phát hành trái phiếu sau để trả nợ cho trái phiếu trước, nhưng việc quản trị dòng tiền yếu kém, khi xảy ra biến động họ không thể xoay sở kịp, khủng hoảng là dễ hiểu”, ông Nhân nói.

Chuyên gia kinh tế, TS Lê Bá Chí Nhân

Theo ông Nhân, nhiều doanh nghiệp đã không thể thanh toán lãi và gốc cho trái chủ đúng hạn, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực cho thị trường trái phiếu cũng như niềm tin của nhà đầu tư.

Do đó, ông Nhân cho rằng cần tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp phát hành trái phiếu đối với nhà đầu tư, đặc biệt là đối với trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ trả nợ trái phiếu đến hạn; nghiêm chỉnh công bố thông tin tài chính, xếp hạng tín nhiệm, định giá tài sản và tình hình kinh doanh…

Về phía Nhà nước, cần nâng cao hiệu quả giám sát, nhận diện kịp thời các rủi ro để cảnh báo; kiểm soát chặt chẽ, xử lý nghiêm các trường hợp thao túng, gian lận; giám sát hoạt động cung ứng dịch vụ của các doanh nghiệp kiểm toán, nhằm đảm bảo các thông tin về kiểm toán doanh nghiệp được thực hiện chính xác, minh bạch.

Trong kết luận thanh tra, TTCP cũng kiến nghị sửa đổi, bổ sung trách nhiệm TCPH xây dựng phương án phát hành, trong đó nội dung “kế hoạch bố trí nguồn và phương thức thanh toán lãi, gốc trái phiếu” phải bao gồm: phương thức thanh toán, số tiền thanh toán, thời gian dự kiến thanh toán, dòng tiền dự kiến tương ứng với từng mục đích sử dụng TPDN.

Ngoài ra, sửa đổi, bổ sung quy định về khối lượng, giá trị TPDN phát hành căn cứ vào mục đích sử dụng theo hướng: đối với mục đích đầu tư chương trình/dự án thì việc huy động TPDN phải căn cứ tổng mức đầu tư được cấp có thẩm quyền phê duyệt, có tài liệu chứng minh; đối với mục đích cơ cấu nợ thì căn cứ giá trị khoản nợ kèm tài liệu chứng minh; đánh giá tác động của một số chỉ tiêu cơ bản khi số liệu báo cáo tài chính có dấu hiệu bất thường; tiềm ẩn rủi ro trong việc cân đối dòng tiền để thanh toán gốc, lãi TPDN theo cam kết.

TTCP cũng kiến nghị Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước bổ sung quy định tổ chức tín dụng cần phải có phương pháp theo dõi, quản lý vốn từ TPDN đúng mục đích theo phương án phát hành, tránh tình trạng TPDN hòa lẫn vào các loại vốn khác.

Lam Thanh

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/vi-pham-trai-phieu-tai-loat-doanh-nghiep-co-phan-trach-nhiem-cua-co-quan-nha-nuoc-239049.html