Vi phạm trên thương mại điện tử ngày càng tinh vi, khó lường

2 ngày trướcBài gốc

Khách hàng khó khăn khi khiếu nại

Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), quy mô thị trường TMĐT năm 2024 vượt mốc 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023, chiếm tỷ trọng khoảng 9% so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Theo khảo sát, trung bình 1 người tiêu dùng Việt Nam mua hàng trực tuyến tới 4 lần/tháng. Với thị trường hơn 100 triệu dân, lại nằm cạnh các thị trường lớn như Trung Quốc, Ấn Độ, ASEAN… cho thấy tiềm năng phát triển TMĐT của Việt Nam còn rất lớn. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của TMĐT, các đối tượng đã lợi dụng để kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Theo đó, các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, khó lường cả về quy mô lẫn địa bàn hoạt động.

Bà Nguyễn Quỳnh Anh, Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho rằng, sự phát triển nhanh chóng của hoạt động TMĐT cũng đặt ra những thách thức đối với công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Trong đó, thách thức lớn nhất hiện nay là giao dịch TMĐT ngày càng trở nên phức tạp. Khi người tiêu dùng tham gia nhiều vào các giao dịch TMĐT, họ trông đợi rất nhiều vào cơ quan quản lý nhà nước.

Cần minh bạch môi trường thương mại điện tử để bảo vệ người tiêu dùng.

"Vi phạm tại Việt Nam không dừng ở việc cung cấp hàng hóa không đảm bảo chất lượng, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ (SHTT) mà cao hơn còn là lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên nền tảng số. Thông tin cá nhân, lịch sử giao dịch của người tiêu dùng dễ bị lộ lọt", bà Nguyễn Quỳnh Anh nói.
Về vi phạm trong lĩnh vực TMĐT, ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, trong năm 2024, riêng trong lĩnh vực TMĐT, lực lượng QLTT đã tiến hành kiểm tra, xử lý trên 3.400 vụ, trong đó riêng lĩnh vực hàng giả, xâm phạm quyền SHTT xử lý 1.256 vụ, xử phạt vi phạm hàng chính trong năm 2024 đạt con số lớn với khoảng 1,9 triệu USD, trị giá hàng hóa tịch thu, xử lý khoảng gần 2 triệu USD.

Từ thực tế kiểm tra, kiểm soát trên thị trường có thể thấy, hầu hết các sản phẩm có thương hiệu, được người tiêu dùng ưa chuộng đều có nguy cơ bị làm giả, xâm phạm quyền SHTT. Theo ông Nguyễn Thanh Bình, xét về góc độ kinh tế, hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT gây ảnh hưởng rất lớn đến lợi nhuận, làm giảm uy tín của những doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính, khiến người tiêu dùng hiểu lầm, dẫn đến việc quay lưng với sản phẩm.

Theo các chuyên gia, nếu không có sự kiểm soát chặt chẽ, người tiêu dùng rất dễ rơi vào bẫy. Mặc dù các sàn TMĐT đã triển khai chính sách đổi trả hàng, nhưng nhiều khách hàng vẫn gặp khó khăn trong quá trình khiếu nại.

Minh bạch môi trường thương mại điện tử

Ông Nguyễn Thanh Bình cũng cho rằng, trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, người tiêu dùng phải thực sự là "mắt xích" quan trọng, phải trở thành người tiêu dùng thông thái. Điều đó không chỉ bảo vệ quyền lợi của chính người tiêu dùng mà còn góp phần làm lành mạnh thị trường hàng hóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng; cần sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về TMĐT, đặc biệt là chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với hành vi gian lận. Các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, công khai danh sách các tổ chức, cá nhân vi phạm để người tiêu dùng cảnh giác.

Bà Nguyễn Quỳnh Anh cũng cho hay, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 đã có những điều chỉnh và có những quy định rất chi tiết về nghĩa vụ của từng chủ thể trong tiêu dùng trên không gian mạng, bao gồm cả chủ sàn thương mại điện tử; tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn; và người có sức ảnh hưởng. Đối với sàn TMĐT hoặc chủ của nền tảng số, nền tảng số trung gian, Luật yêu cầu phải công khai đầu mối để xử lý khiếu nại của người tiêu dùng. Khi người tiêu dùng có bất cứ khiếu nại nào đó có thể tìm đến người chủ shop hoặc yêu cầu sàn TMĐT phải cung cấp đầu mối để cuối cùng giải quyết được khiếu nại của người tiêu dùng. Đồng thời, "phải minh bạch và công khai thông tin về sản phẩm mà họ kinh doanh, phải nói rõ nguồn gốc của sản phẩm, công dụng, chất lượng, thậm chí là cả khối lượng, hay cả những tiêu chuẩn rất cụ thể khác. Để cho người tiêu dùng khi tìm kiếm sẽ có tất cả những thông tin như thể họ nhìn thấy sản phẩm đó trước mặt mình", bà Nguyễn Quỳnh Anh nhấn mạnh.

Ông Bùi Thanh Thủy, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam đề xuất cơ quan quản lý nhà nước tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát, điều tra, xác minh để chỉ đạo sát sao, giải quyết kịp thời thông qua chế tài xử lý nghiêm minh, mang tính răn đe, "nếu như vi phạm pháp luật hình sự thì phải xem xét trách nhiệm hình sự để xử lý về hình sự". Còn đối với doanh nghiệp, ông Thủy cho rằng, cần áp dụng các phương tiện khoa học kỹ thuật, đổi mới sáng tạo để tăng sản phẩm, thu nhập. Tuy nhiên, cũng phải nghĩ đến hoạt động xã hội, nghĩ đến người tiêu dùng. "Như thế giữa nhà nước với doanh nghiệp, người tiêu dùng mới có những lợi ích hài hòa", ông Thủy nhấn mạnh.

Các chuyên gia cũng cho rằng, bản thân mỗi người tiêu dùng cũng cần tự nâng cao kỹ năng, hiểu biết tiêu dùng của mình để tự bảo vệ quyền lợi khi tham gia mua sắm sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, nhất là trên môi trường TMĐT.

Lưu Hiệp

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/thi-truong/vi-pham-tren-thuong-mai-dien-tu-ngay-cang-tinh-vi-kho-luong-i763582/