Vì sao AI tạo sinh đang thay đổi cách con người thiết kế mọi thứ?

2 ngày trướcBài gốc

Cách con người thiết kế mọi thứ từ vật dụng nhỏ đến công trình kiến trúc đang thay đổi mạnh mẽ bởi một yếu tố mới: trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI). Nếu như trước đây, thiết kế phải bắt đầu bằng một ý tưởng từ con người, sau đó mới triển khai, thì giờ đây, AI có thể “nghĩ thay”, “vẽ trước” và thậm chí đưa ra các phương án chưa từng có trong lịch sử thiết kế. Từ drone bay cho đến ghế ngồi, xe hơi, nhà ở..., AI đang không chỉ hỗ trợ mà dần trở thành bạn đồng hành sáng tạo đắc lực với vai trò ngày càng chủ động.

Ảnh minh họa Al về thiết kế

Những thay đổi này đang diễn ra nhanh chóng, tác động trên diện rộng và làm dấy lên nhiều câu hỏi: Liệu nhà thiết kế có bị thay thế? Con người còn giữ vai trò gì trong quá trình sáng tạo? Và quan trọng hơn: thiết kế thời AI sẽ trông như thế nào?

AI đang thiết kế thay con người - từ sản phẩm nhỏ đến công trình lớn

Nếu trước đây, mỗi bản vẽ sản phẩm là kết quả của hàng tuần, thậm chí hàng tháng nghiên cứu, phác thảo, thử nghiệm, thì nay AI tạo sinh có thể làm điều đó trong vài phút.

N.H.Mạnh, sinh viên năm thứ 3 ngành kỹ thuật hàng không, kể lại lần đầu dùng AI tạo sinh để làm bài tập thiết kế drone phun thuốc: “Bài yêu cầu làm mô hình drone tiết kiệm năng lượng. Ban đầu mình vẽ hoài không ra cái nào ưng. Dùng AI thử nhập mấy thông số: thời gian bay, tải trọng, môi trường. Nó ra 7 - 8 mẫu, có cái nhìn như con ong, có cái như cánh bướm. Nhìn lạ thật! Có cái mình chưa từng nghĩ đến, nhưng mình cũng phải chỉnh lại nhiều, vì đẹp mà không thực tế thì không nộp được bài đâu”.

P.H.Mai - nhân viên văn phòng, học thiết kế nội thất online để chuyển ngành, chia sẻ thẳng thắn: “Mới đầu học vẽ sketch hay phối màu, mình thấy tụt lại hẳn so với các bạn trẻ. Cứ nhìn bản vẽ của người khác là nản. Nhưng khi bắt đầu dùng AI tạo sinh, tự nhiên mình có cảm giác mình có thể sáng tạo được nhiều hơn”.

Một giảng viên dạy thiết kế tại một trường đại học ở TP.HCM nói: “Tôi từng rất hào hứng khi AI tạo sinh bắt đầu vào lớp học. Các bạn sinh viên không còn bí ý tưởng như trước, bài làm nhìn chuyên nghiệp, trau chuốt hẳn ra. Nhưng rồi tôi bắt đầu thấy lo. Có bạn nộp bài mà tôi hỏi vì sao chọn thiết kế này, thì chỉ nói là AI gợi ý đẹp. Hết. Không biết vì sao chọn, không phản biện gì cả. Tôi dạy thiết kế chứ không phải dạy cách dùng AI để... lọc mẫu đẹp. Mình cần sinh viên có lập luận, có lý do, có góc nhìn. Mà cái đó, nếu lệ thuộc AI sớm quá, thì dễ bị mòn đi”.

AI tạo sinh mở ra tư duy thiết kế phi tuyến - cơ hội hay thách thức?

Ông Diệp Giang Thủy Khương, ThS khoa học và kỹ thuật máy tính (Đại học Sejong Hàn Quốc), chuyên nghiên cứu AI và thiết bị bay không người lái, chia sẻ: “AI ngày nay đang len lỏi vào hầu hết các lĩnh vực, từ y tế, giáo dục đến công nghiệp chế tạo và thiết kế. Trong lĩnh vực thiết kế, AI không chỉ giúp rút ngắn thời gian phát triển sản phẩm mà còn mở ra những hướng sáng tạo mà con người có thể chưa từng nghĩ tới. Tuy nhiên, AI vẫn là một công cụ. Nó hỗ trợ và khơi nguồn ý tưởng, nhưng quyết định cuối cùng vẫn cần sự đánh giá và kinh nghiệm của con người”.

ThS Diệp Giang Thủy Khương chuyên nghiên cứu AI và thiết bị bay không người lái

Ông Khương cho biết trong quá trình làm việc, ông tập trung phát triển các thuật toán AI nhằm ước lượng khung kết cấu chịu lực chính, một nền tảng then chốt trong việc mô hình hóa và tối ưu hóa cấu trúc cho các sản phẩm thiết kế phức tạp, đồng thời vẫn đảm bảo tính nhẹ và độ bền cao. AI đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc đưa ra các gợi ý thiết kế tại những vị trí then chốt, giúp định hướng quá trình tạo hình và xây dựng cấu trúc một cách trực quan, chính xác và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, ở các khía cạnh liên quan đến phân tích kỹ thuật chi tiết, chẳng hạn như kiểm tra độ ổn định kết cấu, tính toán khả năng chịu lực, AI hiện nay vẫn còn những giới hạn nhất định và thường phải phụ thuộc vào kỹ sư có kinh nghiệm để hiệu chỉnh và đánh giá. Mặc dù AI có thể đề xuất phương án tối ưu về mặt hình thức và vật liệu, việc kiểm chứng tính khả thi của thiết kế trong thực tế vẫn đòi hỏi sự tham gia của con người.

ThS Khương cũng nhấn mạnh: “AI đang trở thành một công cụ mạnh mẽ trong thiết kế, giúp mở ra nhiều hướng đi mới cho ngành sáng tạo và kỹ thuật. Tuy nhiên, để đạt được các sản phẩm chất lượng và an toàn trong thực tế, sự phối hợp chặt chẽ giữa AI và chuyên môn kỹ thuật của con người là điều không thể thiếu. Ít nhất là hiện tại, AI chưa thể thay thế con người mà chỉ đóng vai trò hỗ trợ, giúp nâng cao khả năng thiết kế. Vì thế, chúng ta cần sử dụng AI một cách thông minh và có chọn lọc, kết hợp hài hòa giữa trí tuệ nhân tạo và trí tuệ con người để mở ra một tương lai hợp tác mới đầy tiềm năng giữa con người và công nghệ”.

ThS Võ Thị Mỹ Duyên - Chuyên gia đào tạo ứng dụng AI tạo sinh, Giám đốc Đào tạo Học viện Kỹ năng VTALK

Nhìn từ khía cạnh giáo dục và đào tạo, ThS Võ Thị Mỹ Duyên - Giám đốc Đào tạo Học viện Kỹ năng VTALK cho rằng làn sóng Generative AI không chỉ mang lại công cụ nhanh hơn, mà còn đang thay đổi gốc rễ tư duy của người làm thiết kế.

“Generative AI không còn là cây bút vẽ giúp bạn nhanh hơn. Nó là người bạn đồng hành tư duy. Nghĩa là người thiết kế không thể chỉ ra lệnh rồi chờ kết quả, mà phải hiểu cách AI vận hành ý tưởng: từ cấu trúc dữ liệu, logic thuật toán cho đến cảm quan thị giác. Nếu không hiểu, sẽ rất dễ bị ngợp trước hàng chục phương án mà AI đề xuất, rồi rơi vào tình trạng không biết chọn cái nào và vì sao nên chọn”, ThS Mỹ Duyên phân tích.

Tại các lớp đào tạo AI tạo sinh cho sinh viên thiết kế Prototype trong khởi nghiệp mà bà Duyên trực tiếp hướng dẫn, khi được giao bài tập lên ý tưởng nội thất quán cà phê bằng AI tạo sinh, nhiều sinh viên đã choáng ngợp trước số lượng hình ảnh và phong cách AI tạo ra. “Lúc đầu các em bị cuốn vào sự đẹp mắt và mới lạ, nhưng dần dần, các em học được cách nhìn kỹ lại: thiết kế này hợp với đối tượng nào? Có thi công được không? Có logic không? Đó chính là lúc tư duy thiết kế thật sự bắt đầu”, bà Duyên kể.

Theo bà Duyên, kỹ năng đánh giá, phân tích và biết khi nào nên dừng lại mới là chìa khóa trong thời đại thiết kế cùng AI. Con người vẫn là người biên tập cuối cùng, người quyết định hướng đi và giá trị của thiết kế. “Khác biệt lớn nhất là, trước đây bạn bắt đầu với một ý tưởng. Bây giờ bạn bắt đầu với cả trăm ý tưởng và phải biết chọn đúng một cái thật sự phù hợp”, bà Duyên nói.

AI tạo sinh đang tái định hình toàn bộ tiến trình thiết kế, từ cách nảy sinh ý tưởng, triển khai mô hình cho đến tinh chỉnh chi tiết. Tuy chưa thể thay thế hoàn toàn con người, nhưng AI đã trở thành bạn đồng hành đầy quyền năng, buộc những người làm sáng tạo phải học lại cách tư duy, lựa chọn và phản biện.

Trong thế giới thiết kế mới, vai trò của con người không biến mất mà là sự chuyển hóa. Từ người khởi tạo thành người chọn lọc, từ họa sĩ thành người biên tập sáng tạo. Và có lẽ, thách thức lớn nhất không nằm ở việc “AI sẽ thay ai?”, mà là: Chúng ta - những con người sáng tạo - có sẵn sàng phát triển tư duy để thiết kế cùng AI hay không?

Bùi Thu Hương

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/vi-sao-ai-tao-sinh-dang-thay-doi-cach-con-nguoi-thiet-ke-moi-thu-233258.html