Vì sao cỗ cúng cô hồn thường có cháo trắng loãng?

5 giờ trướcBài gốc

Cúng cô hồn là một trong những nghi lễ đặc biệt trong dịp Xá tội vong nhân - rằm tháng 7, còn gọi là lễ thí thực. Đây là dịp để người trần gửi gắm tình thương, lòng từ bi đến những linh hồn vất vưởng, không nơi nương tựa. Trong mâm cúng cô hồn, ngoài hương hoa, bánh trái, cơm canh… có một món không thể thiếu là cháo trắng loãng. Vậy vì sao cháo trắng lại có mặt trong lễ cúng cô hồn, và mang ý nghĩa gì?

Tại sao cúng cô hồn cần có cháo trắng loãng?

Theo Hòa thượng Thích Lệ Trang, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự, Trưởng ban Nghi lễ Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, cháo trắng xuất hiện trong lễ cúng vì gắn liền với hình ảnh ngạ quỷ. Trong quan niệm Phật giáo, ngạ quỷ là loài chúng sinh chịu nhiều khổ đau vì đói và khát. Thân hình họ tiều tụy, “cổ nhỏ bụng to”, ăn bao nhiêu cũng không thấy no.

Với người đã đói khát lâu ngày, việc cho họ ăn ngay cơm hay thức ăn cứng sẽ khó tiếp nhận. Cháo loãng chính là món ăn phù hợp, giúp họ dần vơi đi cơn đói. Chính vì thế, dân gian mới giữ tục cúng cháo trong lễ thí thực. Ngày xưa, người ta thường dùng lá đa gấp thành bát, múc cháo vào rồi cắm nhang lên để cúng, từ đó mới có câu “ăn cháo lá đa” quen thuộc trong dân gian.

Hình ảnh ngạ quỷ đói khác với cổ nhỏ, bụng to.

Không chỉ xuất phát từ giáo lý nhà Phật, việc cúng cháo còn phản ánh nền văn minh lúa nước của người Việt. Từ xưa đến nay, gạo là lương thực thiết yếu. Người dân dùng gạo nấu thành cơm, xôi, bánh, và cả cháo để dâng cúng.

Trong mâm cúng cô hồn, bát cháo trắng tượng trưng cho sự sẻ chia, gửi gắm tấm lòng nhân ái đến những linh hồn không người thờ cúng, cũng như những chiến sĩ hy sinh nơi chiến trường, hay những người bạc mệnh nơi đất khách quê người. Rằm tháng 7 Âm lịch vì thế trở thành dịp để con người mở rộng lòng mình, bố thí và san sẻ hạnh phúc cho những số phận kém may mắn.

Như Hòa thượng Thích Lệ Trang nhấn mạnh: “Đó là cách chúng ta gieo tình thương và cũng là hành động đầy nhân văn, nối dài truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc".

Mỗi mùa Rằm tháng 7, người Việt lại bày mâm cúng cô hồn với hương hoa, bánh trái và bát cháo trắng.

Nhắc đến lễ cúng cô hồn, người ta không thể không nhớ đến câu chuyện trong kinh Vu lan bồn về Tôn giả Mục Kiền Liên cứu mẹ, bà Thanh Đề.

Bà Thanh Đề vốn sống xa hoa, tham lam, không tin Tam bảo. Sau khi mất, bà bị đọa vào địa ngục, chịu đói khát triền miên. Thương mẹ, Mục Kiền Liên, lúc này đã tu thành chánh quả, đem cơm xuống địa ngục dâng cho bà. Nhưng vì lòng ích kỷ, sợ bị giành giật, bà dùng tay che bát cơm. Vì vậy, thức ăn đưa lên miệng đã hóa thành lửa đỏ.

Mục Kiền Liên đau xót tìm đến Đức Phật để cầu cách cứu mẹ. Đức Phật dạy rằng, một mình ông, dù thần thông quảng đại đến đâu, cũng không đủ sức. Chỉ có sự hợp lực của chư tăng khắp mười phương mới cứu được. Nghe lời Phật, Mục Kiền Liên thiết lễ cúng rằm tháng 7, nhờ sức chú nguyện của chư tăng mà giải thoát được mẹ.

Từ đó, lễ Vu Lan báo hiếu và tục cúng cô hồn gắn liền với Rằm tháng 7. Cũng từ đây, bát cháo cúng không chỉ mang ý nghĩa chia sẻ với linh hồn đói khát, mà còn nhắc nhở con người sống hiếu thảo, từ bi và biết trân trọng phúc lành.

Ngày nay, khi cuộc sống hiện đại dần thay đổi nhiều nghi thức truyền thống, nhưng bát cháo trắng trong lễ cúng cô hồn vẫn được duy trì. Dù không còn dùng “cháo lá đa” như xưa, người dân vẫn bày bát cháo loãng trên mâm cúng với cùng mục đích, gửi chút tình thương đến các vong linh, để họ được ấm lòng, bớt khổ đau.

Cháo trắng trong lễ cúng không chỉ là món ăn đơn giản mà còn là biểu tượng của lòng nhân ái. Nó nhắc nhở con người biết mở lòng bố thí, biết sẻ chia từ cái ít ỏi mình có, để gieo thêm phước đức cho bản thân và gia đình.

Tại các chùa, lễ cúng cô hồn vẫn được tổ chức trang nghiêm, với nghi thức thí thực rõ ràng. Tại gia đình, người dân cũng thường chuẩn bị một mâm cúng nhỏ ngoài sân, trong đó nhất định có cháo trắng. Dù quy mô lớn hay nhỏ, điểm chung là đều xuất phát từ lòng thành kính, tấm lòng từ bi và tinh thần nhân văn.

Tục lệ này không chỉ mang màu sắc tín ngưỡng mà còn thể hiện bản sắc văn hóa Việt, luôn coi trọng tình nghĩa, sự sẻ chia. Việc dâng cháo cho cô hồn chính là cách người sống an ủi linh hồn đã khuất, đồng thời giáo dục thế hệ sau về lòng hiếu thảo và nhân ái.

Nhật Thùy

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/vi-sao-co-cung-co-hon-thuong-co-chao-trang-loang-ar963265.html