Vì sao cựu Chủ tịch Công ty CP Thương mại Thủy Nguyên bị khởi tố?

4 giờ trướcBài gốc

Cơ quan CSĐT Công an TP Hải Phòng mới đây đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với Trần Huy Cường (SN 1973) - nguyên Tổng Giám đốc, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thương mại Thủy Nguyên về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, theo Tiền Phong.

Trước đó, nhiều hộ dân tham gia đầu tư Dự án bất động sản khu nhà ở Anh Dũng 4, phường Anh Dũng (quận Dương Kinh cũ, nay là phường Hưng Đạo) tố giác ông Trần Huy Cường - nguyên Tổng Giám đốc, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thương mại Thủy Nguyên ký kết thỏa thuận, hợp đồng mua bán nhà, thu tiền, xuất hóa đơn GTGT, nhưng khi được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, công ty này sử dụng làm tài sản thế chấp tại các ngân hàng và tổ chức tín dụng, sử dụng vốn vay không rõ ràng dẫn đến các khoản vay quá hạn, có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản của các hộ dân.

Khu vực dự án nhà ở Anh Dũng 4, thuộc phường Hưng Đạo (TP Hải Phòng). Ảnh: Tiền Phong

Hành vi được xác định là nguy hiểm cho xã hội

Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, Giảng viên luật hình sự, Khoa Luật và lý luận chính trị, Trường Đại học Thủy lợi cho rằng, hành vi gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác từ 2.000.000 đồng trở lên, người thực hiện hành vi này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Trong vụ án trên, cơ quan điều tra cho rằng bị can biết rõ tài sản đã bán, đã nhận tiền của các hộ dân, nhưng không bàn giao lại mang tài sản đi thế chấp, mất khả năng trả nợ nên xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư vào dự án này. Hành vi được xác định là nguy hiểm cho xã hội nên đã khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Tuy nhiên, sau đó Công ty CP Thương mại Thủy Nguyên không bàn giao nhà đất, gây bức xúc, khiếu kiện kéo dài. Khi cơ quan chức năng cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng từng thửa đất, Công ty CP Thương mại Thủy Nguyên không chuyển giao cho các hộ dân mà mang đi thế chấp ngân hàng để vay hàng trăm tỷ đồng. Nhiều khoản vay thế chấp tại các ngân hàng, hiện công ty chưa thanh toán tiền gốc và lãi. Các tổ chức tín dụng đã gửi thông báo tới chính quyền địa phương đề nghị phối hợp, ngăn chặn người dân xây nhà trên những thửa đất đã thế chấp.

Như vậy, trong vụ việc trên, có hai giao dịch đã được giao kết đó là việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất diễn ra cách đây 20 năm và hợp đồng thế chấp tài sản đối với thửa đất đã được chuyển nhượng trước đó.

Bản chất của giao dịch chuyển quyền sử dụng đất là quan hệ dân sự, kinh tế, được điều chỉnh bởi luật dân sự, luật kinh doanh bất động sản và các văn bản pháp luật khác có liên quan.

Theo đó, bên chuyển nhượng có quyền sử dụng đất, được quyền nhận tiền chuyển nhượng và có nghĩa vụ bàn giao đất theo đúng thỏa thuận cho Bên nhận chuyển nhượng. Ngược lại, bên nhận chuyển nhượng thanh toán tiền và được nhận quyền sử dụng đất để sử dụng theo đúng mục đích.

Điều đáng chú ý trong vụ án này, khi đã hoàn thiện thủ tục pháp lý, được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với dự án mà chủ đầu tư dự án này lại không thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng là sang tên quyền sử dụng đất cho những người đã bỏ tiền ra mua từ nhiều năm trước đó, lại mang quyền sử dụng đất đi thế chấp tại ngân hàng và mất khả năng thanh toán.

Trong trường hợp này tài sản có thể bị phát mãi và thiệt hại, mất mát tài sản sẽ thuộc về các nhà đầu tư vào các lô đất này trước đó. Bởi vậy, trong tình huống này, cơ quan tiến hành tố tụng sẽ xác định hành vi thế chấp tài sản không có khả năng thanh toán khoản nợ, dẫn đến tài sản có nguy cơ bị phát mãi là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm đến quyền lợi của các nhà đầu tư nền đã khởi tố vụ án hình sự.

Về mặt pháp lý, hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản là dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác. Thủ đoạn gian dối có trước thời điểm nhận tài sản. Bởi vậy trong trường hợp xác định các nhà đầu tư đã mua bất động sản là người bị hại, cơ quan điều tra cần thu thập các tài liệu chứng cứ để chứng minh chủ đầu tư có ý định chiếm đoạt tiền củacác nhà đầu tư trước thời điểm thực hiện giao dịch, tại thời điểm đó bị can đã không có ý định thực hiện giao dịch, không có ý định bàn giao tài sản và khi đủ điều kiện bàn giao vẫn không bàn giao để chiếm đoạt số tiền mà các nhà đầu tư đã giao cho bị can.

Cơ quan tiến hành tố tụng căn cứ vào hợp đồng thế chấp để xác định bị can không có ý định trả lại tài sản cho các nhà đầu tư theo các hợp đồng đã ký kết trước đó. Trong trường hợp kết quả điều tra cho thấy, tại thời điểm ký kết các hợp đồng với các chủ đầu tư, bị can chưa có ý định chiếm đoạt tài sản, sau khi nhận tiền mới nảy sinh ý định chiếm đoạt tài sản sẽ chuyển tội danh sang tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản quy định tại điều 175 Bộ luật Hình sự với hình phạt cao nhất đến 20 năm tù. Còn tội lừa đảo theo quy định tại điều 174 bộ luật hình sự, hình phạt có thể cao nhất là tù chung thân.

Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, Giảng viên luật hình sự, Khoa Luật và lý luận chính trị, Trường Đại học Thủy lợi

Nhà đầu tư hay ngân hàng là bị hại?

Luật sư Cường cho rằng, vụ án này xác định các nhà đầu tư là người bị hại hay ngân hàng là người bị hại là vấn đề rất quan trọng để giải quyết vấn đề dân sự trong vụ án hình sự. Bộ luật Tố tụng hình sự quy định người bị hại là người bị thiệt hại do hành vi vi phạm tội gây ra.

Bởi vậy sẽ xác định số tiền mà bị can chiếm đoạt là tiền đã nhận của các nhà đầu tư cách đây 20 năm hay là tiền nhận của ngân hàng thông qua hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp đã ký kết.

Nếu hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thực hiện quá 20 năm hiện hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Còn nếu xác định ngân hàng là người bị hại, phải chứng minh bị can biết rõ tài sản không còn là của mình nhưng vẫn gian dối để chiếm đoạt tiền vay... Việc xác định ai là người bị hại là rất quan trọng để xác định thiệt hại sẽ thuộc về ai trong vụ án mà có ba bên trong hai giao dịch này.

Trong trường hợp này, rất có thể cơ quan tiến hành tố tụng sẽ xác định ngân hàng đang nhận thế chấp quyền sử dụng đất là “người thứ ba ngay tình” nếu ngân hàng không biết trước đó đã có các giao dịch với các hộ dân. Nếu bên nào được xác định là người thứ ba ngay tình, quyền lợi sẽ được đảm bảo bằng tài sản hiện có.

“Việc xác định thủ đoạn gian dối, hành vi cấu thành tội phạm từ thời điểm nào, với ai, xác định ai là người bị hại là vấn đề quan trọng trong vụ án này để xác định các thửa đất này sẽ mang phát mại để trả tiền cho ngân hàng hay sẽ trả lại cho các nhà đầu tư”, luật sư Cường nêu ý kiến.

Theo luật sư Cường, nếu cơ quan tiến hành tố tụng xác định hành vi chiếm đoạt tài sản xảy ra từ lúc nhận tiền của các nhà đầu tư thì các nhà đầu tư sẽ được xác định là người bị hại, số tiền mà bị can chiếm đoạt chính là tiền nhận chuyển quyền bất động sản. Trong trường hợp này, quyền lợi của phía ngân hàng sẽ được đảm bảo, ngân hàng có quyền phát mãi tài sản thế chấp để thu hồi số tiền cho vay.

Tuy nhiên, trong tình huống này cũng cần xem xét lại thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, bởi theo quy định của pháp luật, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự với tội đặc biệt nghiêm trọng là không quá 20 năm. Nếu hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra quá 20 năm, đến nay không còn thời hiệu để xử lý hình sự.

Ngược lại, nếu cơ quan tố tụng xác định giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất cách đây 20 năm là hợp pháp, đủ điều kiện để bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư thì hành vi thế chấp tài sản, lấy tiền của ngân hàng và không có ý định trả lại tài sản (không có ý định trả nợ) là lừa đảo chiếm đoạt tài sản, (mang tài sản không phải của mình đi thế chấp) và không có ý thức trả nợ.

Trong tình huống này, xác định yếu tố lỗi, động cơ mục đích của bị can để chứng minh cấu thành tội phạm là rất quan trọng. Cơ quan tiến hành tố tụng, chứng minh là bị can có ý định chiếm đoạt tiền của ngân hàng, biết rõ tài sản thế chấp không phải là của mình nhưng vẫn mang thế chấp và không có ý định trả nợ.

Do đó, việc sử dụng tiền vay vào mục đích gì, khả năng trả nợ như thế nào là vấn đề quan trọng để xác định cấu thành tội phạm trong trường hợp ngân hàng là người bị hại. Nếu có căn cứ cho thấy bị can có ý định chiếm đoạt tiền của ngân hàng, giao dịch chuyển quyền sử dụng đất với các nhà đầu tư là hợp pháp, ngân hàng sẽ chịu rủi ro, quyền sử dụng đất sẽ phải trả lại cho các nhà đầu tư, số tiền vay được xác định là tiền chiếm đoạt, nếu bị can không còn tài sản nào khác thì rủi ro sẽ thuộc về phía ngân hàng.

Quá trình điều tra vụ án này việc xác định hành vi cấu thành tội phạm là từ thời điểm thực hiện giao dịch chuyển quyền sử dụng đất hay thời điểm ký kết hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp là vấn đề quan trọng để xác định tư cách tham gia tố tụng của các bên liên quan, một bên là bị can, người bị buộc tội còn bên kia là người bị hại, người không xác định là bị hại sẽ là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Tư cách tham gia tố tụng phụ thuộc vào nội dung giao dịch, ý chí của các bên trong giao dịch và tính nguy hiểm của hành vi trong giao dịch.

Vấn đề này cơ quan tiến hành tố tụng sẽ làm rõ để xác định dấu hiệu cấu thành tội phạm thực hiện trong giao dịch nào. Đồng thời là cơ sở để xác định tư cách tham gia tố tụng của các chủ thể, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể theo quy định của pháp luật.

Khoảng 20 năm trước, Công ty CP Thương mại Thủy Nguyên thực hiện Dự án nhà ở Anh Dũng 4. Công ty này đã ký thỏa thuận mua bán nhà, thu tiền của nhiều khách hàng và cam kết bàn giao nhà và đất sau vài tháng kể từ ngày ký hợp đồng. Tuy nhiên, sau đó Công ty CP Thương mại Thủy Nguyên không bàn giao nhà đất, gây bức xúc, khiếu kiện kéo dài.

Khi cơ quan chức năng cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng từng thửa đất, Công ty CP Thương mại Thủy Nguyên không chuyển giao cho các hộ dân mà mang đi thế chấp ngân hàng để vay hàng trăm tỷ đồng.

Nhiều khoản vay thế chấp tại các ngân hàng, hiện công ty chưa thanh toán tiền gốc và lãi. Các tổ chức tín dụng đã gửi thông báo tới chính quyền địa phương đề nghị phối hợp, ngăn chặn người dân xây nhà trên những thửa đất đã thế chấp.

Tâm Đức

Nguồn Tri Thức & Cuộc Sống : https://kienthuc.net.vn/vi-sao-cuu-chu-tich-cong-ty-cp-thuong-mai-thuy-nguyen-bi-khoi-to-post1559520.html