Vì sao giấc ngủ quan trọng cho não bộ bé trong 6 tháng đầu đời?

5 giờ trướcBài gốc

Trong 6 tháng đầu đời, não bộ của trẻ phát triển với tốc độ đáng kinh ngạc. Đây là giai đoạn hình thành hàng tỷ kết nối thần kinh mới, bao bọc myelin cho sợi trục và thiết lập những “đường dẫn” đầu tiên cho cảm giác, vận động, ngôn ngữ và nhận thức. Một nghiên cứu kéo dài từ Massachusetts (dự án Project Viva) theo dõi giấc ngủ của trẻ sơ sinh ở tuổi trung bình 6,4 tháng cho thấy, trẻ có tỷ lệ ngủ tập trung vào ban đêm cao hơn thường có chỉ số IQ ngôn ngữ (verbal IQ) ở độ tuổi tiểu học cao hơn. Điều này chỉ ra nhu cầu ngủ chất lượng ban đêm có thể liên quan đến phát triển ngôn ngữ và nhận thức sau này.

Nội dung

Giấc ngủ rất quan trọng cho não bộ của bé

Cha mẹ có thể làm gì để hỗ trợ giấc ngủ cho bé?

Trong nửa năm đầu đời, não bộ của trẻ phát triển cực kỳ mạnh mẽ. Quá trình hình thành kết nối thần kinh (synaptogenesis) diễn ra ồ ạt, tạo ra số lượng kết nối nhiều hơn mức bé sẽ cần về sau. Đồng thời, việc bao myelin quanh sợi thần kinh cũng tăng tốc, giúp tín hiệu truyền đi nhanh và hiệu quả hơn. Giấc ngủ lúc này giống như “trợ thủ đắc lực”, cung cấp thời gian và điều kiện cần thiết để não sắp xếp, chọn lọc và củng cố những kết nối quan trọng.

Khi bé ngủ, những kết nối quan trọng sẽ được củng cố. Ảnh: H.T.

Giấc ngủ rất quan trọng cho não bộ của bé

1. Ngủ ngon giúp bé thông minh hơn

Não bộ của trẻ sơ sinh giống như một khu vườn mới gieo hạt và mỗi trải nghiệm, âm thanh hay khuôn mặt bé nhìn thấy sẽ tạo ra “mầm” kết nối thần kinh mới. Khi bé ngủ, những kết nối quan trọng sẽ được củng cố, giống như tưới nước cho cây non, còn những kết nối ít dùng sẽ được “tỉa bớt” để não hoạt động hiệu quả hơn.

Nghiên cứu tại Đại học Massachusetts (Mỹ) theo dõi thói quen ngủ của trẻ sơ sinh cho thấy, trẻ ngủ nhiều và sâu vào ban đêm thường có khả năng ngôn ngữ tốt hơn khi vào tuổi đi học. Như vậy, giấc ngủ không chỉ giúp bé nghỉ ngơi mà còn là “thời gian vàng” để bộ não sắp xếp, lưu giữ và tinh chỉnh những gì đã học trong ngày.

2. Hỗ trợ học hỏi và trí nhớ ban đầu

Ngay cả khi bé chưa biết nói, não bộ đã bắt đầu tiếp nhận, xử lý và lưu trữ thông tin. Nghiên cứu của Gómez và cộng sự (2006) cho thấy, sau một giấc ngủ trưa, trẻ có khả năng nhận ra và tổng quát hóa các quy tắc ngôn ngữ tốt hơn so với khi thức liên tục. Điều này gợi ý rằng giấc ngủ không chỉ giúp ghi nhớ mà còn thúc đẩy khả năng học hỏi ở mức trừu tượng ngay từ rất sớm.

3. Thiết lập nhịp sinh học

Những tuần đầu đời, bé chưa phân biệt rõ ngày và đêm. Giấc ngủ đóng vai trò “đồng bộ” cơ thể với môi trường thông qua ánh sáng, nhiệt độ và hoạt động hàng ngày. Khi nhịp sinh học ổn định, hormone, nhiệt độ cơ thể và mô hình ngủ cũng ổn định theo, tạo điều kiện cho hệ thần kinh của bé phát triển lành mạnh.

Cha mẹ có thể làm gì để hỗ trợ giấc ngủ cho bé?

Tạo môi trường ngủ an toàn: Cho bé nằm ngửa trên giường phẳng, chắc chắn. Không nên để gối, chăn dày, thú bông hay màn che rườm rà quanh bé để tránh nguy hiểm. Bé nên ngủ chung phòng với bố mẹ trong 6–12 tháng đầu, nhưng có giường riêng. Phòng ngủ thoáng mát, nhiệt độ dễ chịu, ít ánh sáng và yên tĩnh sẽ giúp bé ngủ sâu hơn.
Tập cho bé thói quen ăn – ngủ đều đặn: Những tháng đầu, bé thường bú 2–3 giờ/lần, xen kẽ với các giấc ngủ ngắn ban ngày và giấc ngủ dài hơn vào ban đêm. Từ 3–4 tháng, bé có thể ngủ ban đêm lâu hơn, còn ban ngày sẽ bú nhiều hơn để đủ năng lượng. Khi bố mẹ duy trì lịch sinh hoạt ổn định, bé sẽ dễ ngủ, bú ngoan, ít quấy khóc, và não bộ cũng phát triển tốt nhờ giấc ngủ chất lượng.
Hiểu và nhận biết thời điểm bé buồn ngủ: Không nên ép bé vào lịch quá cứng nhắc, nhất là trong 3 tháng đầu. Nhưng từ 3-6 tháng, cha mẹ có thể nhẹ nhàng giúp bé phân biệt ngày và đêm bằng cách ban ngày mở rèm cho sáng, cho bé nghe những âm thanh sinh hoạt đời thường của gia đình; buổi tối thì tắt bớt đèn, giảm tiếng ồn và tạo không gian yên tĩnh để bé hiểu đó là lúc đi ngủ.

Trong thời gian chăm sóc trẻ, giấc ngủ của mẹ cũng quan trọng không kém. Sự mệt mỏi kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần, từ đó tác động tới việc chăm sóc con. Chia sẻ việc chăm sóc với người thân vào ban đêm, tranh thủ nghỉ khi bé ngủ và tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần thiết sẽ giúp cả mẹ và bé đều khỏe mạnh.

Phương Anh

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/vi-sao-giac-ngu-quan-trong-cho-nao-bo-be-trong-6-thang-dau-doi-169250903112003061.htm