Thông tư 01/2024/TT-BGTVT quy định về việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông đường sắt có hiệu lực từ ngày 15/3/2024, đến nay, sau hơn một năm thực hiện, đã góp phần quan trọng trong công tác đăng kiểm đường sắt, đảm bảo an toàn giao thông.
Theo Thông tư 01/2024/TT-BGTVT, Cục Đăng kiểm VN là cơ quan kiểm tra, chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông đường sắt (ảnh minh họa).
Theo quy định tại Thông tư này, Cục Đăng kiểm VN trực thuộc Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) là cơ quan kiểm tra, chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường cho thiết bị, phương tiện giao thông đường sắt; không phân cấp công tác này về địa phương.
Cục Đăng kiểm VN cho biết, đặc thù của ngành đường sắt là hoạt động trải dài trên phạm vi cả nước, số lượng phương tiện có nhu cầu cấp lại giấy chứng nhận hàng năm ít.
Nếu thực hiện xã hội hóa sẽ không thu hút được tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư vào hoạt động kiểm định phương tiện giao thông đường sắt vì không hiệu quả.
Mặt khác, nếu thực hiện phân cấp, phân quyền cho địa phương thực hiện, sẽ gây khó khăn cho địa phương do phải đầu tư cơ sở vật chất cũng như tuyển dụng, đào tạo nguồn nhân lực.
Theo Phòng Đường sắt - Cục Đăng kiểm VN, hiện đơn vị này có 19 đăng kiểm viên, ngoài thực hiện đăng kiểm đường sắt quốc gia truyền thống, đường sắt chuyên dùng còn đăng kiểm đường sắt đô thị.
Các đăng kiểm viên không chỉ cần am hiểu quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, tiêu chuẩn cơ sở, dày dạn kinh nghiệm trong thao tác kiểm tra, linh hoạt sử dụng phương pháp chuyên gia để đánh giá sự phù hợp của phương tiện mà còn đòi hỏi phải thường xuyên cập nhật kiến thức mới, các công nghệ hiện đại, xem xét kỹ hồ sơ bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện trước khi kiểm tra.
Nếu như các toa xe đường sắt quốc gia được kiểm tra ban ngày thì nhiều hạng mục của đường sắt đô thị phải thực hiện vào ban đêm để đảm bảo tiến độ.
Bởi theo quy định của Thông tư 01/2024, việc kiểm tra toa xe đường sắt đô thị ngoài kiểm tra ở trạng thái tĩnh còn phải kiểm tra vận hành trên đường khi ghép thành đoàn tàu theo cấu hình khai thác.
Đại diện Phòng Đường sắt cho biết, quá trình đăng kiểm định kỳ toa xe đường sắt đô thị, các hạng mục yêu cầu chạy thử trên tuyến chỉ có thể thực hiện khi không có hành khách, thường sau 23h. Trong khi đó, đường sắt đô thị là phương tiện công cộng hoạt động liên tục hằng ngày, cần đảm bảo số lượng tàu chạy đúng biểu đồ vận hành.
Do đó, cơ quan kiểm tra buộc phải thực hiện vào ban đêm để vừa đáp ứng nhiệm vụ kiểm tra vừa không ảnh hưởng đến vận hành, kinh doanh của doanh nghiệp và nhu cầu của nhân dân.
Đăng kiểm phương tiện giao thông đường sắt đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật cao với nhiều đặc thù (ảnh minh họa).
Một chuyên gia giao thông nhìn nhận: Khác với đường bộ, phương tiện giao thông đường sắt ít, lại đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật đặc thù, việc xã hội hóa hay phân cấp để thành lập các trung tâm đăng kiểm phương tiện giao thông đường sắt ở các địa phương sẽ không khả thi, thậm chí gây lãng phí nguồn lực về cơ sở vật chất và nhân lực.
Được biết, hiện Cục Đăng kiểm VN đã trình Bộ Xây dựng Đề án đổi mới công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đăng kiểm và dự thảo Quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục.
Trong đó, đề xuất sắp xếp lại các chi cục, trung tâm đăng kiểm xe cơ giới và đơn vị sự nghiệp hiện có thành 7 đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện tổ chức cung ứng dịch vụ đăng kiểm, bao gồm Trung tâm Đăng kiểm Chất lượng xe cơ giới và đường sắt.
Dự kiến sau này trung tâm trên sẽ thực hiện nhiệm vụ chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu; đồng thời, thực hiện kiểm tra, chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường cho thiết bị, phương tiện giao thông đường sắt.
Yến Chi