Với nhiều cư dân, đây không phải lần đầu và cũng chẳng phải điều bất ngờ. Nhưng điều khiến họ trăn trở là tại sao sau hơn chục năm hình thành, khu đô thị được quy hoạch bài bản vẫn chưa thể thoát khỏi nỗi lo ngập lụt?
Những đoạn đường nội khu biến thành sông, nhà dân ngập tới bậc cửa, thậm chí có nơi nước lên tới đầu gối (ảnh người dân cung cấp).
Ông Lê Minh Sơn (75 tuổi), cư dân sống tại khu vực từ trước khi khu đô thị được quy hoạch, nói: "Tôi sống ở đây từ bé, hơn 50 năm rồi mới thấy tình trạng ngập như thế này. Phía sau nhà tôi có cống thoát nước, vẫn thông, không bị tắc. Nếu nước trước nhà tôi lên tới mắt cá chân, khu phía Tây sẽ bị ngập tới 60cm. Lỗi do thiên tai hay do quy hoạch cốt nền chưa chuẩn xác?".
Câu hỏi của ông Sơn cũng chính là điều nhiều hộ dân nơi đây đang đau đáu. Trong những ngày mưa to, cả khu dân cư cập nhật tình hình, người lo đắp bao cát trước cửa, người phải kê cao đồ đạc.
Bà Vũ Thị Quyên, một cư dân khác, kể lại: "Cứ mưa to khoảng 30 phút, nước đã ngập. Các nơi khác chưa sao, khu tôi đã loay hoay chống ngập rồi. Có lần, hai bà cháu tôi đang đi xe đạp, gặp xe tải chạy qua làm sóng nước đánh đổ xe. May mắn, không ai bị thương nhưng cảnh đó thật sự nguy hiểm".
Cảnh ngập khu đô thị Đông Sơn, phường Đông Quang, tỉnh Thanh Hóa, khi cơn bão số 3 đổ bộ (ảnh người dân cung cấp).
Trao đổi với PV Báo Xây dựng, ông Hoàng Văn Hưng, Chủ tịch UBND phường Đông Quang cho biết, ngay sau khi nhận được phản ánh, phường đã lập đoàn kiểm tra thực địa. Kết quả cho thấy hệ thống thoát nước chính của khu đô thị không tắc nghẽn, hoạt động bình thường. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến ngập úng là mực nước sông Nhà Lê dâng cao sau bão, gây áp lực ngược lên hệ thống thoát nước của khu đô thị.
Theo giải thích của chính quyền, toàn bộ hệ thống cống của khu đô thị mới Đông Sơn đều dẫn nước ra sông Nhà Lê. Khi mực nước sông vượt quá cốt nền khu đô thị, nước không thể tự thoát ra ngoài, dẫn đến tình trạng ứ đọng. Ngoài ra, chênh lệch cốt nền giữa các phân khu, cụ thể phía Nam cao hơn phía Tây 50 - 60cm, cũng khiến nước dồn về những điểm trũng.
"Chúng tôi đang xem xét đề xuất xây dựng các trạm bơm cưỡng bức để hỗ trợ thoát nước", ông Hưng cho hay. Tuy nhiên, phương án này vẫn còn vướng mắc lớn do khu đô thị chưa có hệ thống đê bao chống tràn.
Nếu bơm nước ra sông trong khi mực nước sông cao, dòng nước có thể quay ngược trở lại. Chính quyền phường Đông Quang đang nghiên cứu, báo cáo Sở Xây dựng và UBND tỉnh Thanh Hóa để xin phương án xử lý tổng thể.
Một góc khu đô thị Đông Sơn, phường Đông Quang, tỉnh Thanh Hóa.
Khu đô thị mới Đông Sơn do Công ty Đầu tư xây dựng HUD4 làm chủ đầu tư, được triển khai từ năm 2009 với diện tích hơn 16.000m², tổng vốn hơn 65 tỷ đồng.
Theo thiết kế, khu đô thị được chia thành ba khu dân cư với các phân lô diện tích từ 80m² đến 350m², bố trí nhà liền kề và nhà vườn. Quy hoạch ban đầu kỳ vọng nơi đây sẽ trở thành khu dân cư kiểu mẫu, hạ tầng hiện đại, nhưng đến nay, những bất cập về thoát nước, nền địa hình chưa được khắc phục triệt để.
Theo một chuyên gia xây dựng có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chống ngập đô thị, tình trạng ngập úng tại các khu dân cư như Đông Sơn không thể chỉ nhìn ở hiện tượng bề mặt mà cần rà soát toàn bộ hệ thống quy hoạch, hạ tầng kỹ thuật.
"Không tắc cống không có nghĩa là hệ thống hoạt động hiệu quả. Cần nhìn vào tổng thể, từ cao độ nền, hướng thoát nước, khả năng chống dòng chảy ngược đến mối liên kết giữa hệ thống nội khu với hạ tầng khu vực", vị chuyên gia nhấn mạnh.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, lượng mưa lớn bất thường và mực nước sông dâng cao không còn là ngoại lệ, mà là thực tế đang diễn ra. Do đó, giải pháp chống ngập không thể chỉ dừng ở biện pháp tạm thời mà phải chiến lược dài hạn.
"Quy hoạch phải tính đến kịch bản cực đoan và việc giám sát thi công, vận hành sau đầu tư cần được thực hiện nghiêm túc. Mỗi khu đô thị là một phần của đô thị lớn, nên mọi sai sót đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đời sống người dân", chuyên gia này khuyến nghị.
Tiến Anh