Vì sao nên xem xét bỏ vị trí tổ phó chuyên môn ở các trường mầm non, phổ thông?

một giờ trướcBài gốc

Trong bối Luật Nhà giáo (có hiệu lực từ 01/01/2026) sắp có hiệu lực, việc tăng cường tính tự chủ của các cơ sở giáo dục, trong đó tinh gọn bộ máy, tăng tự chủ cho tổ chuyên môn ở bậc mầm non, phổ thông nhận được nhiều sự quan tâm của dư luận.

Gần đây có ý kiến bỏ vị trí tổ phó chuyên môn nhận được nhiều ý kiến cho rằng đây là giải pháp để giảm chi phí cho các trường, giảm biên chế và tăng cường vai trò của tổ chuyên môn, tinh gọn bộ máy.

Trao đổi với người viết, một phó hiệu trưởng cho rằng trong giai đoạn hiện nay, với sự phát triển của công nghệ và tình hình thiếu nhiều giáo viên, bỏ vị trí tổ phó chuyên môn là một đề xuất hợp lý.

Ảnh minh họa

Dưới góc độ là giáo viên, cán bộ quản lý, từng giữ vị trí tổ trưởng chuyên môn nhiều năm liền, người viết cho rằng một trong những giải pháp để tinh gọn bộ máy, phát huy vai trò của tổ chuyên môn là tăng thực quyền cho tổ trưởng, bỏ tổ phó chuyên môn để tinh gọn và giảm áp lực cho các trường về kinh phí và nhân sự.

Nhiệm vụ của tổ chuyên môn theo Điều lệ trường học do ai thực hiện?

Theo Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT quy định về nhiệm vụ của tổ chuyên môn như sau:

Chủ động xây dựng kế hoạch dạy học và giáo dục theo chương trình môn học, hoạt động giáo dục thuộc chuyên môn phụ trách theo tuần, tháng, học kỳ, năm học; phối hợp với các tổ chuyên môn khác xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường.

Đề xuất lựa chọn sách giáo khoa, xuất bản phẩm tham khảo để sử dụng trong nhà trường theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Thực hiện kế hoạch giáo dục của tổ chuyên môn theo kế hoạch giáo dục của nhà trường đã được hội đồng trường phê duyệt.

Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Tham gia bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ theo kế hoạch của tổ chuyên môn và của nhà trường.

Thực hiện các nhiệm vụ khác do hiệu trưởng phân công.

Tổ chuyên môn tổ chức sinh hoạt chuyên môn ít nhất 01 lần trong 02 tuần và có thể họp đột xuất theo yêu cầu công việc hoặc khi hiệu trưởng yêu cầu. Tổ chuyên môn hoạt động theo nguyên tắc dân chủ, tôn trọng, chia sẻ, học tập, giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên để phát triển năng lực chuyên môn.

Các nhiệm vụ của tổ chuyên môn đa số do tổ trưởng thực hiện, tổ phó chuyên môn thường chỉ mang tính chất hỗ trợ.

Trong thực tế quản lý trường học, tại không ít cơ sở, tổ phó chuyên môn là vị trí kiêm nhiệm, được phân công với những nhiệm vụ hỗ trợ tổ trưởng (ví dụ: phối hợp xây dựng kế hoạch dạy học, điều phối sinh hoạt chuyên môn, thay thế tổ trưởng khi cần). Nhưng vì thiếu quy định bắt buộc, nhiều trường bố trí tổ phó mang tính hành chính cho đủ “số lượng”, trong khi việc phân công nhiệm vụ cụ thể và cơ chế chịu trách nhiệm không rõ ràng. Kết quả là tổ phó đôi khi chỉ làm nhiệm vụ hành chính, hỗ trợ nhỏ; điều này dẫn đến việc vai trò chuyên môn thực tế không nổi bật mà dễ chồng chéo hoặc lãng phí nguồn lực quản lý.

Bỏ tổ phó chuyên môn giảm cấp dưới, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho tổ trưởng

Ở nhà trường, tổ trưởng là người chịu trách nhiệm chính về chuyên môn nhóm giáo viên; nếu tổ phó chuyên môn không đem lại giá trị gia tăng rõ rệt, việc bỏ vị trí này sẽ nâng cao trách nhiệm trực tiếp cho tổ trưởng, buộc tổ trưởng phải chủ động hơn trong điều phối chuyên môn, đánh giá đồng nghiệp và tổ chức sinh hoạt chuyên môn. Kết quả có thể là quá trình chuyên môn hóa, minh bạch hơn trong phân công nhiệm vụ.

Tổ trưởng sẽ lập kế hoạch và chịu trách nhiệm rõ ràng cho hoạt động chuyên môn của tổ (chương trình, phân phối chương trình, chuẩn bị sinh hoạt chuyên môn, kiểm tra chéo tiết dạy), nhiệm vụ của tổ trưởng được rõ ràng, công khai, minh bạch và chịu trách nhiệm cao hơn, phát huy được trách nhiệm của tổ trưởng.

Bỏ vị trí tổ phó chuyên môn, tăng cơ hội phát triển năng lực lãnh đạo chuyên môn cho tổ trưởng, vì họ phải trực tiếp giải quyết các vấn đề chuyên môn, điều hòa xung đột, và đưa ra quyết định liên quan đến đổi mới phương pháp dạy học. Thêm cấp dưới, khâu trung gian tổ phó chuyên môn là không thật sự cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Tạo động lực chuyên môn cho các giáo viên: với một tổ trưởng chịu trách nhiệm cao, các thành viên tổ sẽ nhận được chỉ đạo, phản hồi và hỗ trợ chuyên môn trực tiếp, tránh qua cấp trung gian là “tổ phó” khiến công việc chậm trễ hơn.

Tổ trưởng sẽ không còn phải lo lắng về việc phân chia quyền lực hay sự chồng chéo nhiệm vụ với tổ phó. Họ có toàn quyền chủ động trong việc lập kế hoạch, phân công công việc và điều hành tổ. Tính tự chủ cao là điều kiện tiên quyết để một người lãnh đạo phát huy tối đa năng lực quản lý.

Giảm tiền chi phụ cấp và giảm được các tiết định mức chi cho tổ phó chuyên môn

Hiện nay, tổ phó chuyên môn được hưởng phụ cấp chức vụ 0,15 và được giảm 1 tiết/tuần, mỗi trường có từ 3-7 tổ phó chuyên môn, nếu không còn vị trí này thì vừa giảm được biên chế, vừa giảm được kinh phí cho nhà trường.

Hiện nay, cả nước có gần 40.000 trường mầm non, phổ thông, nếu bỏ vị trí tổ phó chuyên môn sẽ tiết kiệm đáng kể kinh phí khi chi phụ cấp chức vụ cho tổ phó chuyên môn (dự kiến hưởng phụ cấp trách nhiệm từ 01/01/2026) và giảm được hàng ngàn biên chế, tinh gọn bộ máy, mạnh từ cơ sở.

Số tiền phụ cấp tiết kiệm được có thể được tái đầu tư vào các hoạt động cốt lõi khác nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, chẳng hạn như mua sắm thiết bị dạy học, tổ chức các buổi tập huấn chuyên sâu, hoặc chi thêm cho các hoạt động ngoại khóa.

Việc không còn tổ phó giúp tập trung trách nhiệm quản lý vào một đầu mối duy nhất là tổ trưởng. Điều này giúp hiệu trưởng dễ dàng hơn trong việc đánh giá hiệu quả công việc và quy trách nhiệm khi cần. Tổ trưởng sẽ ý thức được trách nhiệm toàn diện của mình, từ đó làm việc chuyên tâm và nghiêm túc hơn.

Từ những phân tích trên, theo người viết, việc không còn vị trí tổ phó chuyên môn trong các trường mầm non và phổ thông là nội dung có thể xem xét. Vị trí này không chỉ mờ nhạt về mặt pháp lý mà còn tạo ra sự chồng chéo, giảm tính tự chủ của tổ trưởng, và tiêu tốn nguồn lực tài chính cũng như nguồn lực giảng dạy quý giá của nhà trường.

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

MỸ Tiên

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/vi-sao-nen-xem-xet-bo-vi-tri-to-pho-chuyen-mon-o-cac-truong-mam-non-pho-thong-post256336.gd