Vì sao Nepal trở thành 'thủ phủ xe điện' của thế giới?

5 giờ trướcBài gốc

Những chiếc xe điện mới nhập khẩu tại cảng cạn Chobhar, gần thủ đô Kathmandu của Nepal. Ảnh: The New York Times

1/5 số ca tử vong do ô nhiễm không khí

Chưa đầy một thập kỷ trước, thủ đô Kathmandu của Nepal thường xuyên góp mặt trong danh sách những thành phố ô nhiễm nhất thế giới.

Xe máy chạy xăng chen kín đường, xe buýt cũ kỹ nhả khói đen sì cộng thêm xây dựng thiếu kiểm soát khiến người dân luôn sống trong tình trạng cay mắt, khó thở.

Theo The Guardian, chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Kathmandu nhiều thời điểm vượt ngưỡng nguy hiểm, buộc chính quyền phải đóng cửa trường học, khuyến cáo người dân hạn chế ra đường.

Tác động của ô nhiễm không khí lên sức khỏe cộng đồng là vô cùng nghiêm trọng: năm 2021, gần 19% tổng số ca tử vong ở Nepal có liên quan đến ô nhiễm không khí, theo báo cáo State of Global Air.

Nếu Nepal có thể giảm ô nhiễm bụi mịn xuống mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người dân sống tại Kathmandu có thể kéo dài tuổi thọ trung bình thêm khoảng 3 năm.

Theo ông David Sislen, Giám đốc Ngân hàng Thế giới phụ trách Nepal, Maldives và Sri Lanka, giao thông vận tải hiện chiếm khoảng một phần tư lượng bụi mịn, tác nhân chính gây ô nhiễm không khí tại Kathmandu. “Việc chuyển đổi sang xe điện là yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng không khí và sức khỏe cộng đồng,” ông nhấn mạnh.

Trước thực trạng ngột ngạt ấy, Nepal không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tìm kiếm một lối thoát bền vững. Chính phủ đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng: đến năm 2030, xe điện sẽ chiếm 90% doanh số xe cá nhân và 60% xe chở khách bốn bánh.

Chính phủ Nepal đang đẩy mạnh sử dụng xe buýt điện trong giao thông công cộng. Ảnh:The New York Times

76% ô tô mới là xe điện

Năm 2024, 76% ô tô mới bán ra ở Nepal là xe điện. Con số này chỉ xếp sau vài quốc gia như Na Uy, Singapore và Ethiopia trong khi mức trung bình của tất cả các quốc gia toàn cầu là 20%.

Năm 2020, cả nước chỉ có 250 xe thì đến năm 2024 con số này vượt 13.000 xe. Điều này đặt Nepal vào bản đồ những nước đi đầu về giao thông không phát thải.

Theo The New York Times, Nepal đã tận dụng tối đa nguồn năng lượng đặc biệt: hơn 90% điện năng quốc gia đến từ thủy điện. Không giống các nước còn phụ thuộc nhiệt điện than, xe điện ở Nepal thực sự là "xanh từ gốc".

Song song, chính phủ triển khai chính sách thuế mạnh tay và linh hoạt. Năm 2021, chính phủ đặt mức thuế hải quan và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện ở mức tối đa 40%, so với 180% đối với xe chạy xăng dầu.

Nhờ đó, giá thành xe điện thậm chí rẻ hơn xe chạy xăng. Các nhiều mẫu xe điện của các hãng lớn như BYD, Tata, Hyundai... nhanh chóng chiếm thị phần nhờ giá hợp lý và chi phí sử dụng thấp.

Anh Suman Maharjan, đại lý xe điện ở Kathmandu, chia sẻ: "Xe điện không gây ô nhiễm và không có tiếng ồn. Khách hàng ngày càng quan tâm đến môi trường và muốn tiết kiệm chi phí nhiên liệu, bảo dưỡng". Trong 6 tháng, đại lý của anh bán được 125 chiếc và nhận đặt cọc thêm 250 chiếc.

Chính phủ cũng khuyến khích khu vực tư nhân phát triển hạ tầng sạc. Ai cũng có thể lắp trạm sạc điện và được miễn phần lớn thuế nhập khẩu thiết bị, thậm chí được cấp miễn phí máy biến áp, vốn là linh kiện đắt đỏ. Giá điện tại các trạm sạc cũng được ấn định thấp hơn giá bán lẻ thông thường.

Điều này khiến các khách sạn, nhà hàng và doanh nghiệp dọc quốc lộ đua nhau lắp trạm sạc. Tính đến nay, toàn quốc có khoảng 1.200 bộ sạc công cộng, chưa kể hàng nghìn trạm sạc tư nhân tại hộ gia đình.

Ông Binaya Parajuli vừa mua một chiếc xe điện mới chia sẻ: “Giờ đây, lựa chọn hợp lý nhất là xe điện. Giá xăng dầu quá cao và liên tục biến động, trong khi điện ổn định và chúng tôi không còn thiếu điện”. Rồi ông mỉm cười: “Tôi cũng thấy vui vì đang góp một phần nhỏ bảo vệ môi trường.”

Ông Binaya Parajuli (bên phải) và vợ nhận chiếc xe điện mới. Ảnh: Pete Pattisson

Thách thức phía trước

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, Nepal vẫn đối mặt với một số thách thức hạ tầng và duy trì đà phát triển. Các doanh nghiệp và giới ủng hộ giao thông xanh trong nước lo ngại rằng quốc gia này có thể đang lung lay cam kết chuyển đổi sang điện.

Gần đây, Ngân hàng Trung ương Nepal đã tăng gấp đôi khoản trả trước bắt buộc khi mua xe điện, còn chính phủ liên bang bắt đầu nâng thuế xe điện do lo ngại hụt thu từ nhập khẩu ô tô truyền thống.

Cùng lúc, Nepal chưa có kế hoạch thu gom hay tái chế pin xe điện, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường trong tương lai gần.

Một số đại lý ô tô cũng lo ngại sự tràn vào của các mẫu xe điện giá rẻ, chất lượng chưa kiểm chứng có thể làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng. Họ đang kêu gọi thành lập một cơ quan độc lập chứng nhận chất lượng và an toàn xe điện, tương tự các quốc gia phát triển.

Ông Rajan Babu Shrestha, nhà phân phối ô tô cho hãng Tata Motors tại Nepal cho biết doanh số xe điện đã tăng vọt. Tuy nhiên, ông không loại trừ khả năng quay lại kinh doanh xe chạy xăng nếu chính sách ưu đãi bị rút lại hoặc chi phí đầu tư hạ tầng sạc tăng cao.

“Họ đang đi đúng hướng, rất tích cực. Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là chính sách dài hạn có được duy trì hay không. Ở Nepal, sự ổn định luôn là một dấu hỏi”, ông Shrestha nói.

N.THANH

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/the-gioi/vi-sao-nepal-tro-thanh-thu-phu-xe-dien-cua-the-gioi-158492.html