Nghĩa đen của câu này là tháng Chạp (tháng 12 âm lịch) không thích hợp để đính hôn, còn tháng Giêng (tháng 1 âm lịch) không nên tổ chức đám cưới. Vậy vì sao người xưa lại nói như vậy?
Tháng Chạp không định thân
Có nhiều lý do khiến người xưa cho rằng tháng Chạp không thích hợp để định thân (đính hôn).
Trước hết là về thời tiết, tháng Chạp là thời điểm lạnh nhất trong năm, khi dương khí suy yếu, âm khí thịnh, vạn vật héo úa, thiếu sức sống. Trong khi đó, hôn nhân vốn được coi là chuyện “hồng hỉ”, cần không khí vui tươi, ấm áp, tượng trưng cho khởi đầu tốt lành. Không khí lạnh lẽo, tiêu điều của tháng Chạp bị cho là khắc với điềm lành của hôn nhân.
Ảnh minh họa
Theo quan niệm ngũ hành, vạn vật được tạo thành từ năm yếu tố kim – mộc – thủy – hỏa – thổ, tương sinh tương khắc lẫn nhau. Người xưa tin rằng định thân vào tháng Chạp có thể làm suy vận tài lộc của nhà trai, nên mới có câu “tháng Chạp không định thân”.
Ngoài ra, tháng Chạp là thời gian mọi nhà tất bật chuẩn bị Tết, ai nấy đều bận rộn. Việc định thân trong giai đoạn này bị coi là chọn sai thời điểm nên dần dần người ta kiêng việc này, hình thành tục lệ tháng Chạp không định thân.
Còn một lý do khác mang tính ngữ âm và tâm linh: chữ “腊” (lạp) trong “腊月” đồng âm với “拉” (lạt) trong “kéo dài lê thê” mang nghĩa không may mắn. Người xưa rất coi trọng điềm lành, nên tránh làm việc lớn vào tháng mang âm xui xẻo.
Về mặt tâm lý, tháng Chạp là cuối năm, thời điểm vạn vật tàn lụi, không có sức sống. Dân gian tin rằng định thân vào thời gian này dễ xung khắc, mang điềm không tốt cho cuộc hôn nhân.
Vì sao tháng Giêng không nên cưới vợ?
Tục lệ “tháng Giêng không cưới vợ” đã tồn tại từ lâu đời và cũng có nhiều cách lý giải.
Ở nông thôn xưa, người ta tin vào quan niệm “đầu năm đỏ đầu” nghĩa là nếu cưới vào tháng Giêng, sẽ “tranh phong” với Thái Tuế (vị thần cai quản năm đó), tức là “động thổ trên đầu Thái Tuế”, mang điều xui xẻo, ảnh hưởng đến vận khí và tài lộc của con cháu sau này.
Mặt khác, tháng Giêng là tháng đầu tiên của năm mới, là thời gian bận rộn nhất:\ nào là chúc Tết, thăm hỏi, cúng bái. Nếu tổ chức đám cưới vào thời điểm này, sẽ làm xáo trộn việc mừng năm mới của người thân, bạn bè.
Một lý do thực tế hơn, tháng Giêng là mùa Tết, mọi người đều ăn uống no nê, tiệc tùng liên miên, nên nếu mời cưới vào lúc này, khách khứa không còn hào hứng, dễ bị cho là “cưới để tiết kiệm” hay “cưới gấp cho qua chuyện”. Vì thế, dân gian mới có câu “tháng Giêng không cưới vợ”.
Những câu tục ngữ như “Tháng Chạp không định thân, tháng Giêng không cưới vợ” phản ánh kinh nghiệm và quan niệm sống của người xưa. Trong việc chọn ngày lành tháng tốt, ông bà ta thường hết sức cẩn trọng, phải xem kỹ ngày, tháng, năm sinh của đôi trẻ, đối chiếu với lịch âm, chọn ra ngày đẹp để mọi sự hanh thông. Điều đó không chỉ thể hiện sự tôn trọng hôn nhân mà còn là lời chúc phúc cho đôi trẻ có cuộc sống hạnh phúc, thuận hòa.
Dù ngày nay nhiều người không còn quá coi trọng những quy tắc cũ, nhưng thực tế ít ai chọn tháng Chạp để đính hôn hay tháng Giêng để cưới. Giới trẻ hiện nay thường chọn ngày nghỉ lễ, cuối tuần hoặc kỳ nghỉ dài để tổ chức cưới vừa thuận tiện, vừa có thể sum vầy cùng người thân.
Lan Anh (Theo secretchina)