Vì sao phải bảo vệ sức khỏe đất nông nghiệp?

2 giờ trướcBài gốc

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đó, việc khai thác, sản xuất, canh tác liên tục khiến sức khỏe đất nông nghiệp ngày càng suy giảm, dinh dưỡng trong đất hao hụt, thậm chí bị suy thoái ở nhiều nơi. Khi đất không được “bồi bổ” và bảo vệ đúng mức, sản xuất nông nghiệp sẽ khó duy trì tính bền vững.

Đất yếu thì cây khó sống

Câu chuyện về những vườn dưa hấu, dưa lê tại tỉnh Hải Dương trước đây bất ngờ héo rũ khi cây bắt đầu ra hoa từng khiến nhiều nông dân lo lắng. Đây vốn là loại cây đem lại nguồn thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm cho người nông dân. Nghĩ rằng cây thiếu dinh dưỡng, bà con lại tăng lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, nhưng cây vẫn lụi dần. Chỉ đến khi xét nghiệm đất, người dân mới giật mình nhận ra đất đã “ốm yếu”: Hữu cơ cạn kiệt, độ pH giảm sâu, hệ sinh vật đất gần như bị xóa sạch. Câu chuyện này được đồng chí Lương Thị Kiểm, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hải Phòng chia sẻ tại diễn đàn “Sức khỏe đất trồng lúa-Nền tảng phát triển xanh và bền vững”.

Theo đồng chí Vũ Năng Dũng, Chủ tịch Hội Khoa học đất Việt Nam: Sức khỏe đất phải đến được với người nông dân-những người trực tiếp chăm sóc, canh tác mỗi ngày. Nhiều năm qua, thâm canh quá mức, nhất là với cây lúa, khiến đất bị khai thác vượt quá khả năng tự hồi phục. Dinh dưỡng mất cân bằng, cấu trúc đất suy yếu, hệ sinh thái đất nghèo đi. Nhiều diện tích đất đã “mệt mỏi”, ít mùn, ít oxy; vi sinh vật suy giảm khiến đất chai cứng, nặng nề hơn trước. Đất khỏe có mùi thơm đặc trưng, tơi xốp, nhẹ; còn đất yếu dễ vón cục, nặng và cứng.

Thu hoạch lúa ở tỉnh Đắk Lắk.

Hiện chưa có con số thống nhất về diện tích đất nông nghiệp suy thoái do còn có sự khác biệt giữa các cơ quan, nhà khoa học. Tuy nhiên, tình trạng này đã được thừa nhận, cảnh báo rộng rãi. Nếu không kịp thời bảo vệ, phục hồi, sức khỏe đất suy giảm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững của ngành trồng trọt và nông nghiệp.

PGS, TS Trần Minh Tiến, Phó giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) cho biết: Tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp của Việt Nam khoảng 11,6 triệu héc ta (trong đó đất trồng cây hằng năm 6,7 triệu héc-ta; đất trồng cây lâu năm 4,9 triệu héc-ta; riêng đất trồng lúa 3,9 triệu héc-ta). Tác động của biến đổi khí hậu như hạn hán, xâm nhập mặn cùng với lạm dụng phân bón hóa học, tăng vụ liên tục khiến đất nhanh suy thoái, dinh dưỡng và độ phì nhiêu giảm đáng kể.

Muốn trồng trọt bền vững, phải bảo vệ đất

“Không thể cứu cây khi đất đã yếu. Muốn cây khỏe phải bắt đầu từ việc hồi sinh sức khỏe đất. Từ nhận thức ấy, chúng tôi thay đổi cách tiếp cận, chú trọng hỗ trợ nông dân cải tạo, phục hồi đất như chăm một người bệnh”, đồng chí Lương Thị Kiểm chia sẻ. Đồng tình với quan điểm trên, đồng chí Nguyễn Thị Thu Hương, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) khẳng định: Sức khỏe đất là yếu tố cốt lõi quyết định sự phát triển bền vững của ngành trồng trọt. Cần chuyển biến mạnh trong nhận thức và truyền thông để mỗi người, mỗi tổ chức hiểu rằng đất là tài nguyên quý giá nhưng không vô tận và không thể thay thế. Theo đó, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang xây dựng tài liệu truyền thông chuyên biệt cho từng nhóm đối tượng nhằm giúp họ biết cách quan sát và chăm sóc sức khỏe đất. Khi có bức tranh toàn diện hơn về hiện trạng đất, các giải pháp cải thiện chất lượng đất mới đạt hiệu quả.

Về các giải pháp phục hồi sức khỏe đất nông nghiệp, đặc biệt là đất trồng lúa, PGS, TS Trần Minh Tiến đề xuất: Quản lý nước hợp lý; bón phân cân đối (ưu tiên tăng hữu cơ), tái sử dụng rơm rạ, bón thạch cao, sử dụng giống chịu mặn, áp dụng luân canh cây trồng.

GS, TS Nguyễn Văn Bộ, nguyên Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, đại diện Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam nhấn mạnh mối quan hệ giữa đất-cây trồng-phân bón chỉ bền vững khi được gắn kết bởi yếu tố hữu cơ. Theo GS, TS Nguyễn Văn Bộ: Muốn có hạt gạo xanh thì trước hết mọi đầu vào phải xanh, từ vật tư đến cách canh tác và cuối cùng là người tiêu dùng xanh, những người lựa chọn sản phẩm vì trách nhiệm với môi trường. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, cần cụ thể hóa chính sách phát triển nông nghiệp xanh, định kỳ “khám sức khỏe” cho đất, theo dõi biến động và can thiệp kịp thời, hướng đến nền nông nghiệp tuần hoàn, nơi đất được tái tạo và nuôi dưỡng bền lâu.

Đồng chí Vũ Năng Dũng cho rằng, để phục hồi sức khỏe đất cần có tầm nhìn chiến lược dài hạn. Cốt lõi là trả lại cho đất những gì đất đã cho đi: Tái tạo hữu cơ, cân bằng độ pH, nuôi dưỡng hệ sinh thái đất. Khi đất khỏe, nông nghiệp mới chuyển mình theo hướng hữu cơ, giảm phát thải. Việc tận dụng phế phụ phẩm nông nghiệp sẽ giúp giảm chi phí sản xuất, giảm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, đồng thời nâng cao chất lượng nông sản, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường trong nước và xuất khẩu.

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/kinh-te/cac-van-de/vi-sao-phai-bao-ve-suc-khoe-dat-nong-nghiep-1015697