Vì sao Pháp nắm giữ chìa khóa cho sự độc lập đất hiếm của châu Âu?

5 giờ trướcBài gốc

Với nguồn vốn hơn 200 triệu euro và hợp tác xuyên lục địa, Pháp đang đưa châu Âu tiến gần hơn tới mục tiêu tự chủ công nghệ và năng lượng trong kỷ nguyên hậu phụ thuộc Trung Quốc. Ảnh: Reuters/TTXVN

Theo mạng tin châu Âu European Capital Insights ngày 20/10, Liên minh châu Âu (EU) đang có những động thái quyết liệt nhằm thoát khỏi sự phụ thuộc vào nguyên tố đất hiếm (REE) – thành phần thiết yếu cho xe điện, tua bin gió và hệ thống quốc phòng – trong bối cảnh cuộc cạnh tranh toàn cầu và sự thống trị của Trung Quốc ngày càng gia tăng. Với việc Bắc Kinh kiểm soát 85-90% hoạt động tách và tinh chế REE toàn cầu và gần đây áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới (ngày 9/10), mối lo ngại về việc chuỗi cung ứng bị vũ khí hóa là có cơ sở.

Ủy viên Thương mại châu Âu Maroš Šefčovič đã gọi việc Trung Quốc siết chặt kiểm soát là "phi lý" và là "mối quan ngại nghiêm trọng". Các hạn chế này đã gây ra hậu quả sâu rộng, đặc biệt đối với các nhà sản xuất ô tô Đức, với Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức (VDA) cảnh báo về nguy cơ ảnh hưởng đến lịch trình sản xuất và chuỗi giá trị. Roberto Vavassori, Chủ tịch ANFIA (hiệp hội sản xuất phụ tùng ô tô Ytaly), cho biết trữ lượng REE của các nhà sản xuất đang gần cạn kiệt.

Phản ứng của EU và vai trò tiên phong của Pháp

Bài học rõ ràng đối với Brussels là: đa dạng hóa nguồn cung, chế biến quan trọng tại chỗ và xây dựng hệ thống tái chế quy mô lớn. Đây là mục tiêu cốt lõi của Đạo luật Nguyên liệu Thô Quan trọng của EU. Ngoại trưởng Đan Mạch Lars Rasmussen ủng hộ phản ứng thống nhất và "cứng rắn" của EU, ưu tiên giải pháp ngoại giao và liên kết với Mỹ cùng các đối tác G7, đồng thời kêu gọi theo đuổi các liên doanh trong khai thác, tách hóa chất, sản xuất nam châm và tái chế.

Trong nỗ lực này, Pháp đã nổi lên như nền tảng tiên tiến nhất của EU để đạt được độc lập về đất hiếm. Chính sách thống nhất, nền tảng công nghiệp vững chắc, và đặc biệt là nguồn điện carbon thấp dồi dào từ năng lượng hạt nhân đã tạo lợi thế cho quốc gia này. Chương trình nghị sự của Paris tập trung phát triển một hệ sinh thái đất hiếm tại Lacq (dãy núi Pyréneés-Atlantiques), bao gồm phân tách hóa học, tái chế, hợp kim nam châm và các thỏa thuận cung ứng dài hạn.

Đáng chú ý, Pháp không theo đuổi khai thác khoáng sản mà chuyển sang các quy trình có giá trị cao hơn, là nơi sự thống trị của Trung Quốc thể hiện rõ nét nhất: phân tách, tinh chế và tái chế nam châm. Sự hỗ trợ của nhà nước Pháp, sự liên kết với Đạo luật của EU, cùng việc cởi mở hợp tác đầu tư chiến lược từ các đồng minh (như Nhật Bản) đã thúc đẩy nhanh chóng tiến độ.

Carester và Caremag – Cột trụ cho năng lực đất hiếm châu Âu

Carester, một công ty chuyên về quy trình kỹ thuật và tinh chế đất hiếm, đang mở rộng hoạt động tại Lacq. Công ty đã phát triển phương pháp phân tách thân thiện với môi trường, không xả thải chất lỏng và giảm tác động CO2 hơn 50% so với phương pháp thông thường.

Công ty con của Carester, Caremag, đang xây dựng một nhà máy tách và tái chế đất hiếm quy mô lớn tại Lacq – được coi là mỏ neo cho năng lực khai thác đất hiếm khổng lồ của châu Âu.

Sản lượng dự kiến: Khi đi vào hoạt động (cuối năm 2026), nhà máy sẽ sản xuất khoảng 600 tấn oxit Dy/Tb mỗi năm (chiếm khoảng 15% sản lượng toàn cầu) và 800 tấn oxit neodymium và praseodymium mỗi năm.

Nguyên liệu: Nhà máy sẽ xử lý khoảng 5.000 tấn quặng tinh khai thác và tái chế khoảng 2.000 tấn nam châm mỗi năm.

Nguồn vốn: Dự án tái chế đã nhận gói tài trợ 216 triệu euro, bao gồm 106 triệu euro từ chính phủ Pháp và 110 triệu euro từ các đối tác Nhật Bản là JOGMEC và Iwatani.

Nhà sáng lập kiêm CEO của Carester, Frédéric Carencotte, cho biết: "Chúng tôi nhận ra mình có một nguồn tài nguyên ngay trước mắt. Vì vậy, chúng tôi quyết định khởi động dự án công nghiệp của riêng mình, dựa trên công nghệ tái chế. Châu Âu cũng đã hỗ trợ chúng tôi rất nhiều".

Mở rộng hợp tác và đảm bảo nguồn cung dài hạn

Carester không chỉ giới hạn ở Pháp mà còn mở rộng kinh doanh dịch vụ ra quốc tế. Công ty đã ký thỏa thuận cung cấp dịch vụ kỹ thuật, xây dựng và vận hành thử cho nhà máy tách tích hợp theo kế hoạch của Brazilian Rare Earths (BRE) tại Brazil.

Quan trọng hơn, Carester và BRE đã ký kết hợp tác kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm trong 10 năm, đảm bảo nguồn nguyên liệu đất hiếm nặng cho Caremag. Thỏa thuận này có ý nghĩa chiến lược:

Đa dạng hóa nguồn cung lớn khỏi Trung Quốc bằng cách liên kết tài nguyên của Mỹ Latinh với năng lực tách của châu Âu.

Rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường bằng cách kết hợp nguyên liệu đầu vào thượng nguồn với quy trình kỹ thuật hạ nguồn đã được chứng minh.

Bảo lãnh khối lượng dài hạn quan trọng cho chuỗi cung ứng điện gió và xe điện châu Âu.

Caremag đã đặt trước một phần đáng kể sản lượng. Ngoài các đối tác Nhật Bản, công ty còn có thỏa thuận cung cấp kéo dài mười năm với gã khổng lồ ô tô Stellantis, cung cấp 3.400 tấn vật liệu để hỗ trợ mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2038 của nhà sản xuất ô tô này.

Với những nỗ lực tiên phong này, Pháp đang định hình lại bản đồ chuỗi cung ứng, biến những quy trình công nghệ cao như phân tách và tái chế thành vũ khí chiến lược, từ đó nắm giữ chìa khóa quan trọng để xây dựng nền độc lập bền vững về đất hiếm cho toàn châu Âu.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/vi-sao-phap-nam-giu-chia-khoa-cho-sudoc-lap-dat-hiem-cua-chau-au-20251021150042088.htm