Vì sao quốc gia đông dân nhất thế giới vẫn thúc đẩy sinh con

2 giờ trướcBài gốc

Theo ước tính của Liên Hợp Quốc, vào năm 2023, Ấn Độ đã vượt Trung Quốc trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới. Với gần 1,45 tỷ dân, Ấn Độ - trong đó có 2 bang Andhra Pradesh và Tamil Nadu ở phía nam - có kế hoạch tiếp tục khuyến khích người dân sinh thêm con.

Andhra Pradesh đang cân nhắc cung cấp các ưu đãi và hủy bỏ “chính sách hai con”, viện dẫn tỷ lệ sinh thấp và già hóa dân số. Một số báo cáo cho thấy bang Telangana và Tamil Nadu lân cận cũng có thể sớm tiếp bước.

Tỷ lệ sinh trung bình của Ấn Độ đã giảm đáng kể, từ 5,7 ca sinh/một phụ nữ vào năm 1950 xuống còn 2 ca sinh. 17 trên 29 bang và vùng lãnh thổ có tỷ lệ dưới mức sinh thay thế là 2 ca sinh/phụ nữ.

5 bang tại miền Nam Ấn Độ dẫn đầu quá trình chuyển đổi nhân khẩu học, đạt được mức sinh thay thế trước nhiều bang khác. Kerala đạt cột mốc này vào năm 1988, Tamil Nadu vào năm 1993 và các bang còn lại vào giữa những năm 2000. Hiện tại, cả 5 bang này có tổng tỷ suất sinh dưới 1,6, với Karnataka là 1,6 và Tamil Nadu là 1,4.

Theo BBC, nói cách khác, tỷ suất sinh ở các bang này bằng hoặc thấp hơn nhiều nước châu Âu.

Cơn đau đầu “già trước khi giàu”

Đầu tiên, những bang này lo ngại sự thay đổi trong nhân khẩu học với tỷ lệ dân số khác nhau giữa các bang sẽ ảnh hưởng đáng kể đến đại diện cử tri, phân bổ ghế quốc hội và nguồn ngân sách liên bang.

“Họ lo sợ bị ảnh hưởng tiêu cực bởi các chính sách kiểm soát dân số hiệu quả, dù họ có thành tích kinh tế tốt và đóng góp đáng kể vào nguồn ngân sách liên bang", Srinivas Goli - giáo sư nhân khẩu học tại Viện Khoa học Dân số Quốc tế - nói.

Các bang phía nam cũng vật lộn với một mối quan tâm lớn khác, khi Ấn Độ tái phân chia khu vực bầu cử vào năm 2026 dựa trên sự dịch chuyển dân số, nên các bang phía nam thịnh vượng về mặt kinh tế có thể sẽ bị giảm số ghế trong quốc hội.

Vì nguồn ngân sách liên bang được phân bổ dựa trên dân số từng bang, nhiều người lo ngại điều này làm trầm trọng thêm những khó khăn tài chính và hạn chế tự do trong việc hoạch định chính sách.

Các chuyên gia nhân khẩu học KS James và Shubhra Kriti dự đoán các bang đông dân ở phía bắc như Uttar Pradesh và Bihar sẽ giành được nhiều ghế hơn, trong khi các bang phía nam như Tamil Nadu, Kerala và Andhra Pradesh có khả năng chịu tổn thất.

Song nhiều chính trị gia, trong đó có Thủ tướng Narendra Modi, từng khẳng định những thay đổi về phân bổ ngân sách và ghế trong quốc hội sẽ được triển khai cẩn trọng.

“Dưới tư cách một nhà nhân khẩu học, tôi cho rằng các bang không nên quá lo lắng về vấn đề này. Những cuộc đàm phán mang tính xây dựng giữa chính quyền liên bang và tiểu bang có thể giải quyết chuyện này”, ông Goli chia sẻ.

Ấn Độ vượt Trung Quốc trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới vào năm 2023. Ảnh: Reuters.

Ông Goli, cũng như những chuyên gia nhân khẩu học khác, lo lắng về một khía cạnh khác: Tình trạng già hóa dân số nhanh chóng do tỷ lệ sinh giảm. Trong khi các quốc gia như Pháp và Thụy Điển mất 120 và 80 năm để dân số già tăng gấp đôi từ 7% lên 14%, Ấn Độ dự kiến đạt cột mốc này chỉ trong 28 năm.

Tình trạng này gắn liền với thành công giảm tỷ lệ sinh của Ấn Độ. Ở hầu hết quốc gia, mức sống và giáo dục được cải thiện, cùng với quá trình đô thị hóa ảnh hưởng tới tỷ lệ sinh. Nhưng ở Ấn Độ, tỷ lệ sinh giảm nhanh dù tiến bộ về kinh tế và xã hội ở mức khiêm tốn, nhờ các chương trình phúc lợi tích cực thúc đẩy các gia đình quy mô nhỏ.

Tuy nhiên, thành tựu độc đáo này cũng dẫn tới hệ quả không mong muốn. Ông Goli lấy ví dụ về Andhra Pradesh, khi tỷ lệ sinh của bang này là 1,5, ngang với Thụy Điển, nhưng thu nhập bình quân đầu người thấp hơn 28 lần. Với nợ nần chồng chất và nguồn lực hạn chế, các bang tương tự với dân số già hóa nhanh chóng có thể gặp khó khăn trong hỗ trợ lương hưu và an sinh xã hội.

Theo báo cáo mới nhất về tình trạng già hóa dân số Ấn Độ của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA), tính dựa trên phân bổ tài sản, hơn 40% người cao tuổi Ấn Độ (60 tuổi trở lên) thuộc nhóm 20% dân số nghèo nhất.

Nói cách khác, ông Goli nhận định: "Ấn Độ đang già trước khi giàu".

Số lượng trẻ em thấp đồng nghĩa số người chăm sóc cho dân số già cũng vậy. Các nhà nhân khẩu học cảnh báo hệ thống chăm sóc sức khỏe, trung tâm cộng đồng và viện dưỡng lão của Ấn Độ chưa sẵn sàng cho sự thay đổi này. Đô thị hóa, di cư và thị trường lao động dịch chuyển cũng làm xói mòn quy mô gia đình truyền thống, vốn là điểm mạnh của Ấn Độ, khiến nhiều người già có thể bị bỏ lại phía sau.

Ấn Độ “cần đầu tư mạnh mẽ vào công tác phòng ngừa, chăm sóc giảm nhẹ và cơ sở hạ tầng xã hội chăm sóc cho người già”, ông Goli nhấn mạnh.

Lo lắng về "thảm họa" không thể đảo ngược

Đầu tháng 12, người đứng đầu tổ chức Rashtriya Swayamsevak Sangh - theo chủ nghĩa dân tộc Hindu, xương sống tư tưởng của đảng BJP cầm quyền - đã kêu gọi các cặp vợ chồng sinh ít nhất 3 con để đảm bảo tương lai đất nước.

“Theo khoa học dân số, khi tỷ lệ sinh giảm xuống dưới 2,1, xã hội sẽ tự diệt vong mà không cần ai phá hủy”, ông Mohan Bhagwat nói trong một cuộc họp.

Mối quan tâm của ông Bhagwat có cơ sở, nhưng không hoàn toàn chính xác. Tim Dyson - chuyên gia nhân khẩu học tại Trường Kinh tế London - chia sẻ 1,8 ca sinh/một phụ nữ khiến dân số suy giảm chậm và có thể kiểm soát được tình hình. Nhưng nếu tỷ lệ đạt 1,6 hoặc thấp hơn, dân số sẽ giảm nhanh chóng tới mức khó xoay chuyển.

“Số lượng người bước vào độ tuổi sinh sản và lao động ít hơn đồng nghĩa xã hội, chính trị và kinh tế sẽ rơi vào thảm họa. Đây là một quá trình nhân khẩu học và rất khó đảo ngược”, ông Dyson nói.

Tỷ lệ sinh trung bình của Ấn Độ đã giảm đáng kể, từ 5,7 ca sinh/một phụ nữ vào năm 1950 xuống còn 2 ca sinh. Ảnh: Reuters.

Một số quốc gia đang chứng kiến kịch bản này.

Hồi tháng 5, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol tuyên bố tỷ lệ sinh thấp kỷ lục là "tình trạng khẩn cấp quốc gia" và công bố kế hoạch thành lập một bộ chuyên trách của chính phủ. Tỷ lệ sinh của Hy Lạp giảm mạnh xuống còn 1,3, bằng một nửa so với năm 1950, và Thủ tướng Kyriakos Mitsotakis phải cảnh báo về mối đe dọa dân số hiện hữu.

Tuy nhiên, một số nhà nhân khẩu học cho rằng việc khuyến khích người dân sinh thêm con là vô ích, khi ông Dyson nhắc tới những thay đổi trong xã hội, trong đó chênh lệch về giới giảm còn phụ nữ ngày càng bình đẳng với đàn ông.

Các bang Ấn Độ đang vật lộn với tình trạng lực lượng lao động suy giảm, như Tamil Nadu và Kerala, sẽ có hướng giải quyết ra sao? Các nước phát triển đang tập trung vào cải thiện sức khỏe người dân, kéo dài tuổi lao động thêm 5-7 năm và tăng năng suất ở nhóm dân số cao tuổi.

Các chuyên gia cho rằng Ấn Độ sẽ cần nâng tuổi nghỉ hưu và có các chính sách ưu tiên chăm sóc sức khỏe - an ninh xã hội để đảm bảo dân số cao tuổi năng động và năng suất.

Ngoài ra, nước này cũng nên tận dụng lợi tức dân số và tăng trưởng kinh tế khi Ấn Độ đang có lực lượng lao động đông đảo. Ông Goli tin rằng cho đến năm 2047, Ấn Độ có cơ hội thúc đẩy kinh tế, tạo việc làm cho nhóm dân số trong độ tuổi lao động và phân bổ nguồn lực cho nhóm dân số già.

Phương Linh

Nguồn Znews : https://lifestyle.znews.vn/vi-sao-quoc-gia-dong-dan-nhat-the-gioi-van-thuc-day-sinh-con-post1518555.html