Vì sao rối loạn nhận thức khiến người cao tuổi dễ sập bẫy lừa đảo?

8 giờ trướcBài gốc

Tại tọa đàm về rối loạn nhận thức ở người cao tuổi chiều 15-12, bác sĩ Nguyễn Thị Phương Mai, Trưởng phòng Sức khỏe tâm thần người cao tuổi và y học giấc ngủ, Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), cho biết nhiều gia đình vẫn xem hay quên ở người cao tuổi là hệ quả tất yếu của tuổi già, trong khi không phải mọi biểu hiện quên đều là lão hóa sinh lý.

Theo bác sĩ rối loạn nhận thức ở người cao tuổi đôi khi bị nhầm với bệnh Alzheimer

Hay quên, dễ cáu gắt có thể là dấu hiệu sớm của rối loạn nhận thức

Theo bác sĩ Mai, các dấu hiệu như hay quên, dễ cáu gắt, thu mình khỏi các mối quan hệ xã hội thường bị xem nhẹ nhưng thực chất có thể là biểu hiện sớm của rối loạn nhận thức – một thách thức y tế ngày càng lớn trong bối cảnh dân số già hóa.

Suy giảm nhận thức với các biểu hiện dễ bị bỏ qua như giảm trí nhớ, kém tập trung, giảm hứng thú được xem là giai đoạn trung gian, có thể tiến triển thành bệnh Alzheimer. Tình trạng này gặp ở 10–20% người từ 65 tuổi trở lên và cao hơn ở nam giới.

Tổ chức bệnh Alzheimer quốc tế thống kê năm 2020, thế giới có hơn 55 triệu người mắc sa sút trí tuệ và con số này được dự báo tiếp tục tăng mạnh trong các thập kỷ tới. Việt Nam không nằm ngoài xu hướng khi tốc độ già hóa dân số thuộc nhóm cao trong khu vực.

Bác sĩ Dương Thị Tố Uyên, Viện Sức khỏe Tâm thần, cho biết các bác sĩ vừa tiếp nhận bệnh nhân nam 69 tuổi nhập viện vì hay quên, dễ cáu gắt. Ba năm trước, ông bắt đầu quên những việc vừa xảy ra, để nhầm đồ đạc. Dần dần, người từng sinh hoạt độc lập trở nên lúng túng với các việc quen thuộc như nấu ăn, sử dụng đồ điện, thậm chí quên cách đi xe máy.

Khoảng một năm gần đây, tình trạng tiến triển rõ rệt với dấu hiệu bệnh nhân khó tìm từ khi nói, hay hỏi lặp lại, giảm giao tiếp xã hội, mất dần các sở thích, ngủ kém, ăn uống giảm sút.

Kết quả trắc nghiệm cho thấy suy giảm trí nhớ rõ, chụp cộng hưởng từ ghi nhận tình trạng teo não tuổi già kèm tổn thương chất trắng. Sau khi loại trừ các nguyên nhân khác, bệnh nhân được chẩn đoán sa sút trí tuệ do Alzheimer khởi phát muộn.

Theo bác sĩ Uyên, đây là tình trạng không hiếm gặp. Phần lớn người bệnh chỉ được đưa đi khám khi các biểu hiện đã ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hằng ngày.

Không chỉ quên, người bệnh còn dễ bị lừa đảo

Bác sĩ Mai cho biết thêm rối loạn nhận thức không chỉ gặp ở người rất cao tuổi mà có thể xuất hiện từ trung niên, kể cả ở người có trình độ học vấn cao. Ngoài suy giảm trí nhớ, người bệnh còn giảm khả năng phán đoán, tự chủ kém, dễ đưa ra quyết định sai lầm, đặc biệt trong quản lý tài chính.

Nhiều trường hợp quên trả hóa đơn, tính toán sai, dễ tin người lạ, dễ bị lừa đảo qua điện thoại, tin nhắn hoặc các đường link công nghệ. Việc sử dụng thiết bị số trở nên lúng túng, bấm nhầm, làm theo hướng dẫn không kiểm chứng. "Suy giảm trí nhớ khiến người cao tuổi dễ bị lừa đảo" - bác sĩ Mai nói.

Tư vấn về tình trạng rối loạn nhận thức cho bệnh nhân tại Viện Sức khỏe tâm thần

PGS-TS Nguyễn Văn Tuấn là Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia thuộc Bệnh viện Bạch Mai, cho biết nhận thức bao gồm trí nhớ, chú ý, ngôn ngữ, khả năng lập kế hoạch, định hướng không gian, thời gian và khả năng thực hiện các hoạt động thường ngày. Rối loạn nhận thức xảy ra khi sự suy giảm vượt quá mức lão hóa bình thường.

Tình trạng này được chia thành hai mức độ. Giai đoạn nhẹ, người bệnh vẫn sinh hoạt tương đối độc lập nhưng đã có suy giảm rõ. Giai đoạn nặng là sa sút trí tuệ, trong đó Alzheimer chiếm tỉ lệ cao nhất.

Đáng chú ý, nhiều người trải qua giai đoạn "tiền lâm sàng" kéo dài nhiều năm, khi các biến đổi sinh học trong não đã xuất hiện nhưng triệu chứng chưa rõ ràng. Đây được xem là "cửa sổ vàng" để phát hiện và can thiệp sớm.

Những dấu hiệu không nên bỏ qua

Theo các bác sĩ, biểu hiện thường gặp nhất của rối loạn nhận thức là suy giảm trí nhớ gần: quên việc vừa làm, hỏi lặp lại, quên tắt bếp, để đồ vật ở nơi bất thường. Ngoài ra còn có giảm tập trung, khó lập kế hoạch, nói ngập ngừng, giảm vốn từ, rút lui khỏi hoạt động xã hội, thay đổi tính cách, dễ cáu gắt, lo âu hoặc trầm cảm.

Người bệnh có thể gặp khó khăn trong nấu ăn, làm việc nhà, quên đường quen thuộc, không nhớ cách sử dụng điện thoại, thiết bị hằng ngày, mất định hướng thời gian, không gian, thậm chí đi lạc ở nơi quen.

Khi người thân có những dấu hiệu này, gia đình đóng vai trò quan trọng trong phát hiện sớm, bởi người bệnh thường không tự nhận ra sự thay đổi của chính mình. Việc chủ quan cho rằng "chỉ là tuổi già" hoặc e ngại đưa người thân đi khám chuyên khoa có thể bỏ lỡ thời điểm can thiệp hiệu quả.

N.Dung

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/vi-sao-roi-loan-nhan-thuc-khien-nguoi-cao-tuoi-de-sap-bay-lua-dao-196251215202556513.htm