Người chuyển đổi mục đích sử dụng đất cần có trách nhiệm đóng góp ngân sách tương xứng
Tại họp báo thường kỳ 6 tháng đầu năm 2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Mai Văn Phấn, Phó Cục trưởng Cục Đất đai lý giải việc tiền sử dụng đất tăng khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
Theo ông Phấn, việc người dân phản ánh phải nộp tiền cao khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất là đúng với thực tiễn. Tuy nhiên, đây là hệ quả của quá trình hoàn thiện thể chế về đất đai, đặc biệt trong bối cảnh Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành.
Trước khi Luật Đất đai năm 2024 được thông qua, khung giá đất do Nhà nước ban hành không tiệm cận với giá thị trường, dẫn đến tình trạng chênh lệch lớn. Điều này gây ra sự mất cân bằng giữa hai nhóm đối tượng: người có đất bị thu hồi nhận mức đền bù thấp, trong khi người chuyển đổi mục đích sử dụng đất lại nộp tiền sử dụng đất thấp so với giá trị thực.
Ngược lại, khi triển khai định hướng mới theo Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương, giá đất đang dần được điều chỉnh theo hướng tiệm cận với thị trường. Kết quả là chi phí chuyển đổi mục đích sử dụng đất tăng lên.
Đại diện Cục Đất đai cho hay, chính sách mới nhằm bảo đảm công bằng và hài hòa lợi ích giữa người có đất bị thu hồi và người được hưởng lợi từ việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Người chuyển đổi mục đích sử dụng đất cần có trách nhiệm đóng góp ngân sách tương xứng, còn người bị thu hồi đất cũng phải được đền bù xứng đáng theo giá thị trường.
Việc thu tiền sử dụng đất hiện nay đang được điều chỉnh theo Nghị định số 103/2024/NĐ-CP ngày 30/7/2024 của Chính phủ, quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Nghị định này do Bộ Tài chính chủ trì xây dựng, và Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp để nghiên cứu điều chỉnh theo hướng phù hợp thực tiễn. Thí dụ, đối với các trường hợp chuyển đổi trong phạm vi đất thổ cư, đất ở hiện hữu, tỷ lệ phần trăm tiền sử dụng đất có thể được xem xét giảm đi.
Ông Phấn nêu rõ, sự điều chỉnh cần bảo đảm hài hòa giữa người có đất bị thu hồi và người chuyển mục đích sử dụng đất, đồng thời phải bảo đảm nguồn thu ngân sách Nhà nước.
Đối với vấn đề giá, ông Mai Văn Phấn cho rằng, giá đất gắn chặt với sự vận hành của thị trường. Trên tinh thần đó, từ nay đến ngày 31/12/2025, các địa phương phải có trách nhiệm xây dựng và ban hành bảng giá đất mới, để áp dụng thống nhất từ ngày 1/1/2026.
Cục đã có văn bản đề nghị các địa phương đánh giá thấu đáo tác động của thị trường, cân nhắc khả năng phát triển kinh tế - xã hội từng vùng, để từ đó UBND cấp tỉnh quyết định mức giá đất phù hợp, bảo đảm thực hiện được chủ trương lớn của Trung ương, đồng thời không gây sốc cho thị trường bất động sản và người dân.
Vừa qua, vụ việc chuyển mục đích sử dụng 300m2 đất vườn gần khu nghĩa trang tại phường Hưng Lộc, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An của vợ chồng ông Trần Duy Đồng và bà Nguyễn Thị Hồng đã gây xôn xao dư luận do mức phí phải nộp quá cao, gần 4,5 tỷ đồng. Một số tiền vượt quá sức của gia đình ông Đồng, bà Hoa. Trước đây, nếu áp theo khung giá cũ, mức phí chỉ vài trăm triệu đồng.
Các sở, ngành tại Nghệ An thừa nhận có bất cập do văn bản quy định không có điều khoản chuyển tiếp. Hiện địa phương đang kiến nghị giảm 50% mức thu đối với các trường hợp tương tự và rà soát lại cơ sở pháp lý, nhằm đảm bảo công bằng cho người dân trong quá trình thực hiện Luật Đất đai mới.
Lý Anh