Vì sao Tu-160 của Nga bây giờ mới 'ra đòn' ở Ukraine?

5 giờ trướcBài gốc

“Thiên nga trắng” lần đầu tung cánh

Ngày 16/6, Bộ Quốc phòng Nga xác nhận việc triển khai oanh tạc cơ chiến lược Tu-160 thực hiện nhiệm vụ không kích các mục tiêu trên lãnh thổ Ukraine, đánh dấu lần đầu tiên loại máy bay ném bom liên lục địa này được sử dụng trong chiến đấu chống lại một đối thủ có quân đội hiện đại.

Trước đó, kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022, loại máy bay ném bom Tu-95MS được sử dụng thường xuyên để phóng tên lửa hành trình Kh-101 từ xa, trong khi Tu-160 dù sở hữu sức mạnh vượt trội lại vắng bóng hoàn toàn. Điều này được cho là xuất phát từ chi phí vận hành cao và số lượng hạn chế, vì Nga chỉ có khoảng 16 chiếc Tu-160 đang hoạt động, trong khi Tu-95 có khoảng 60 chiếc.

Tu-160 của Lực lượng Không quân Vũ trụ Nga. (Ảnh: Military Watch)

Tuy nhiên, tình thế hiện tại đã thay đổi. Theo các nguồn tin quân sự, trong đợt tập kích bằng UAV lớn của Ukraine vào ngày 1/6 mang tên "Mạng Nhện", ít nhất 10% số oanh tạc cơ Tu-95 đã bị phá hủy hoặc hư hỏng nặng, chủ yếu là các khung thân đang hoạt động. Tổn thất nghiêm trọng này đã buộc Nga phải tung “Thiên nga trắng” Tu-160 ra chiến trường, như một cách vừa duy trì năng lực tấn công tầm xa, vừa thể hiện quyết tâm rằng lực lượng oanh tạc chiến lược vẫn sẵn sàng đáp trả bất kỳ leo thang nào từ phía Ukraine hoặc phương Tây.

Tên lửa Kh-101 và vai trò mới của Tu-160

Dù Bộ Quốc phòng Nga không công bố chi tiết mục tiêu mà Tu-160 đã tấn công, các báo cáo cho biết máy bay đã phóng tên lửa hành trình Kh-101 - loại vũ khí chủ lực được sử dụng trong chiến dịch từ 2022 tới nay. Các phiên bản Kh-101 hiện nay được trang bị khả năng tàng hình trước radar, hệ thống mồi bẫy điện tử và thuật toán hành trình phức tạp giúp tăng khả năng vượt qua các mạng lưới phòng không hiện đại.

Điểm đáng chú ý là Nga đã tăng gấp nhiều lần sản lượng Kh-101 kể từ khi chiến sự bắt đầu, đồng thời giảm mạnh giá thành sản xuất nhờ hiệu quả quy mô, cho phép sử dụng rộng rãi mà không ảnh hưởng tới ngân sách. Tu-160 với khả năng mang tới 12 quả Kh-101 trong khoang vũ khí, được xem là nền tảng lý tưởng để thực hiện các đòn đánh phủ đầu từ khoảng cách an toàn hàng ngàn kilomet.

Máy bay ném bom Tu-160 tại Căn cứ không quân Engels-2. (Ảnh: Military Watch)

Trước các đòn tập kích của Ukraine, căn cứ Engels-2 - nơi bố trí phần lớn oanh tạc cơ Tu-160, đã nhiều lần bị UAV tấn công, gần nhất là vụ cháy lớn hôm 6/6. Sau đó, một phần phi đội Tu-160 được di chuyển tới sân bay Anadyr, căn cứ xa nhất về phía Đông của Nga, gần eo biển Bering, để tránh xa tầm tấn công của máy bay không người lái Ukraine. Việc đưa Tu-160 vào thực chiến không chỉ nhằm duy trì năng lực răn đe mà còn là cách chia sẻ áp lực cho hạm đội Tu-95 đang bị hao mòn nhanh chóng.

"Át chủ bài" trong tay Nga

Tu-160 hiện là oanh tạc cơ chiến lược tầm xa duy nhất trên thế giới còn được sản xuất hàng loạt, trong khi B-2 của Mỹ đã ngừng sản xuất từ năm 2000, còn các dòng thế hệ mới như B-21 Raider của Mỹ và H-20 của Trung Quốc vẫn chưa được bàn giao biên chế.

Máy bay Tu-160 mới đầu tiên do Nga sản xuất sau thời Liên Xô đã bay thử lần đầu vào tháng 1/2022 và đến tháng 1/2023, Moskva thông báo sẽ mở rộng dây chuyền sản xuất. Kế hoạch hiện tại là nâng tổng số lên 70 chiếc Tu-160, nhưng nếu dự án oanh tạc cơ tàng hình tương lai PAK DA tiếp tục trì hoãn (đã chậm gần một thập kỷ), thì Tu-160 nhiều khả năng sẽ tiếp tục được sản xuất mở rộng tới thập niên 2030.

Tu-160 với Su-30SM của Không quân Belarus hộ tống. (Ảnh: Military Watch)

Tu-160 có thể tiếp tục được hiện đại hóa sâu tới tận năm 2050 hoặc xa hơn, với các nâng cấp tập trung vào hệ thống vũ khí. Một trong những cải tiến được chờ đợi là biến thể phóng từ trên không của tên lửa siêu vượt âm Zircon nếu được tích hợp thành công, Tu-160 sẽ trở thành nền tảng tấn công siêu thanh tầm xa độc nhất vô nhị trên thế giới.

Tương lai của vai trò Tu-160 tại chiến trường Ukraine sẽ phụ thuộc vào tiến độ khôi phục các khung thân Tu-95 bị hư hỏng, cũng như tốc độ biên chế thêm các khung mới. Tuy nhiên, việc Nga chủ động sử dụng "Thiên nga trắng" cho thấy cán cân hỏa lực tầm xa đang có chuyển dịch nghiêm trọng và bất kỳ tính toán chiến lược nào của Kiev hay phương Tây đều buộc phải tính đến biến số Tu-160 từ thời điểm này.

lê hưng (Nguồn: Military Watch)

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/vi-sao-tu-160-cua-nga-bay-gio-moi-ra-don-o-ukraine-ar949898.html