Vì sao uống thuốc giảm đau, hạ sốt khi bụng đói có thể gây hại dạ dày?

6 giờ trướcBài gốc

1. Cơ chế tác động của thuốc giảm đau, hạ sốt đến dạ dày

NỘI DUNG

1. Cơ chế tác động của thuốc giảm đau, hạ sốt đến dạ dày

2. Hậu quả lâu dài nếu thường xuyên uống thuốc khi bụng đói

3. Nguyên tắc uống thuốc giảm đau, hạ sốt an toàn

Các thuốc giảm đau, hạ sốt thường tác động thông qua ức chế men cyclooxygenase (COX), từ đó làm giảm tổng hợp prostaglandin. Prostaglandin không chỉ tham gia vào phản ứng viêm, đau, sốt mà còn có vai trò bảo vệ niêm mạc dạ dày, duy trì lớp nhầy và lưu lượng máu nuôi dưỡng.

Khi prostaglandin bị ức chế, lớp bảo vệ này bị suy yếu, khiến dạ dày dễ bị tổn thương, dẫn đến nguy cơ viêm, loét hoặc chảy máu dạ dày tá tràng. Nguy cơ này càng tăng cao nếu người bệnh có tiền sử loét dạ dày, trên 60 tuổi, đồng thời sử dụng thuốc chống đông như aspirin hoặc warfarin, hoặc có thói quen uống rượu bia, hút thuốc lá...

Nhóm thuốc NSAID (ibuprofen, aspirin, naproxen…) có nguy cơ cao gây kích ứng dạ dày khi dùng lúc bụng rỗng.

Các nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng nhóm thuốc NSAID (ibuprofen, aspirin, naproxen…) có nguy cơ cao gây kích ứng dạ dày khi dùng lúc bụng rỗng. Biểu hiện thường gặp gồm đau âm ỉ thượng vị, ợ chua, buồn nôn, nặng hơn có thể xuất huyết tiêu hóa.

Paracetamol thường ít gây hại dạ dày hơn, nhưng điều đó không có nghĩa là hoàn toàn an toàn. Ở liều cao hoặc dùng lâu dài, ngay cả paracetamol cũng có thể làm tăng gánh nặng cho gan và gây khó chịu đường tiêu hóa nếu uống khi đói.

2. Hậu quả lâu dài nếu thường xuyên uống thuốc khi bụng đói

Uống thuốc giảm đau, hạ sốt khi bụng đói chỉ vài lần, tác hại có thể chưa rõ ràng. Tuy nhiên, lặp lại nhiều lần sẽ làm niêm mạc dạ dày bị bào mòn, tăng nguy cơ viêm mạn tính, loét dạ dày tá tràng. Đây là những bệnh lý không chỉ gây đau dai dẳng mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng xuất huyết.

Xuất huyết tiêu hóa do thuốc thường khởi phát âm thầm với biểu hiện như phân đen, mệt mỏi, thiếu máu. Trong trường hợp nặng, bệnh nhân có thể nôn ra máu tươi, tụt huyết áp, thậm chí sốc mất máu. Đây là tình huống cấp cứu đòi hỏi can thiệp y tế khẩn cấp.

Uống thuốc giảm đau, hạ sốt khi bụng đói chỉ vài lần, tác hại có thể chưa rõ ràng, nhưng lặp lại nhiều lần sẽ làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày.

Không chỉ dạ dày, gan và thận cũng có thể bị ảnh hưởng. Paracetamol gây độc gan nếu dùng sai cách, còn NSAID làm giảm lưu lượng máu qua thận, dẫn đến suy thận ở những người nhạy cảm. Tất cả những yếu tố này có thể cộng hưởng, khiến nguy cơ tổn thương đa cơ quan tăng lên nếu thói quen uống thuốc khi đói tiếp diễn.

Đặc biệt, ở người cao tuổi, dạ dày và gan – thận vốn đã suy yếu, tác động bất lợi của thuốc càng dễ bộc lộ. Vì vậy, lạm dụng hoặc uống thuốc không đúng thời điểm ở nhóm này có thể dẫn đến biến chứng nặng nề, thậm chí đe dọa tính mạng.

3. Nguyên tắc uống thuốc giảm đau, hạ sốt an toàn

Nguyên tắc chung là nên uống thuốc giảm đau, hạ sốt sau khi đã ăn nhẹ, chẳng hạn một bữa ăn nhỏ hoặc ít nhất một lát bánh mì, sữa. Thức ăn giúp tạo lớp “đệm” bảo vệ niêm mạc, giảm tác hại của thuốc đối với dạ dày, đặc biệt cần thiết khi dùng nhóm NSAID.

Với paracetamol, có thể uống khi bụng đói trong trường hợp cần thiết, nhưng vẫn nên uống sau ăn để giảm thiểu khó chịu đường tiêu hóa. Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ liều khuyến cáo, không tự ý tăng liều dù cơn đau hay sốt chưa thuyên giảm.

Khi uống thuốc, cần dùng với nhiều nước lọc, tránh dùng cùng cà phê, trà hoặc đồ uống có cồn. Caffeine có thể làm tăng kích ứng dạ dày và ảnh hưởng đến hấp thu thuốc, trong khi rượu bia làm tăng độc tính trên gan (đặc biệt khi phối hợp với paracetamol), gia tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa khi dùng chung NSAID. Uống đủ nước cũng giúp thuốc phân bố đồng đều, giảm nồng độ tập trung tại niêm mạc dạ dày.

Ở những bệnh nhân có tiền sử loét dạ dày tá tràng, viêm dạ dày mạn tính hoặc nguy cơ cao (người lớn tuổi, dùng corticoid hay thuốc chống đông kèm theo), bác sĩ thường cân nhắc kê thêm thuốc bảo vệ dạ dày, điển hình là thuốc ức chế bơm proton (PPI) như omeprazol hoặc esomeprazol, khi phải sử dụng NSAID dài ngày. Đây là biện pháp dự phòng đã được khuyến cáo trong thực hành lâm sàng để giảm tỷ lệ biến chứng chảy máu tiêu hóa.

Mời bạn đọc xem tiếp video: