Vỉa hè và yếu tố nhân văn

3 giờ trướcBài gốc

Ở TP HCM, vỉa hè là nơi giao thoa giữa con người và không gian đô thị. Một vỉa hè sạch sẽ, thông thoáng, được thiết kế phù hợp không chỉ giúp người dân di chuyển an toàn mà còn tạo điều kiện để họ tận hưởng cuộc sống. Vỉa hè còn mang nét đặc trưng văn hóa khi là nơi diễn ra các hoạt động buôn bán nhỏ, sinh hoạt cộng đồng, thậm chí là không gian giao lưu văn hóa.

Bảo đảm tính tiếp cận

Có lẽ không nhiều người nhận ra hiện nay, không ít tuyến phố trên địa bàn TP HCM có phần đường thiết kế dành cho người khiếm thị trên vỉa hè. Phần đường này sử dụng gạch sọc có gờ nổi để hướng dẫn người khiếm thị di chuyển thẳng. Ở các điểm giao cắt, phải có gạch chấm bi để cảnh báo họ dừng lại.

Đặc biệt, khi xây dựng, phần đường dành cho người khiếm thị không có các nắp cống, cây xanh, tủ cáp quang, trụ điện... Tuy nhiên, hiếm người khiếm thị được sử dụng phần đường này, do vỉa hè bị chiếm dụng. Như vậy, một yếu tố nhân văn được thể hiện khi thiết kế và thi công vỉa hè nhưng trên thực tế lại không được phát huy.

Yếu tố nhân văn của vỉa hè nằm ở chỗ nó phải phục vụ tất cả mọi người, không phân biệt tuổi tác, giới tính hay hoàn cảnh. Một vỉa hè lý tưởng cần được thiết kế để bảo đảm tính tiếp cận cho người nghèo, người khuyết tật, người khiếm thị, hay bề mặt phẳng để người già và trẻ em dễ dàng di chuyển. Đây là biểu hiện của sự công bằng xã hội, khi không gian đô thị không chỉ dành cho những người khỏe mạnh mà còn hướng tới những nhóm yếu thế, giúp họ hòa nhập và tham gia đời sống cộng đồng.

Vỉa hè thông thoáng ở Quảng trường Công xã Paris (TP HCM) bị chiếm dụng kinh doanh. Ảnh: HIẾU NGHI

Tuy nhiên, tình trạng lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh, đỗ xe hay thậm chí xây dựng công trình tạm bợ đã khiến người đi bộ gặp khó khăn. Hình ảnh người dân phải đi bộ dưới lòng đường, chen lấn giữa dòng xe cộ không còn xa lạ. Điều này không chỉ gây mất an toàn mà còn làm giảm chất lượng sống, đánh mất giá trị nhân văn mà vỉa hè đáng lẽ phải mang lại.

Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch và quản lý vỉa hè. Nhiều tuyến đường tại các thành phố lớn có vỉa hè hẹp, xuống cấp hoặc bị chiếm dụng không đúng mục đích. Việc thiếu các quy định rõ ràng và sự thực thi pháp luật chưa nghiêm minh đã dẫn đến tình trạng mạnh ai nấy chiếm dụng. Việc xả rác, đỗ xe bừa bãi hay lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh không chỉ gây mất mỹ quan đô thị mà còn thể hiện sự thiếu tôn trọng quyền lợi của người khác. Yếu tố nhân văn bị mai một khi lợi ích cá nhân được đặt lên trên lợi ích cộng đồng. Để khắc phục, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội trong việc nâng cao nhận thức và thực thi các quy định về sử dụng vỉa hè.

Nâng cao ý thức cộng đồng

Để vỉa hè thực sự trở thành không gian dành cho người đi bộ và thể hiện yếu tố nhân văn, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp từ quy hoạch, quản lý đến nâng cao ý thức cộng đồng.

Thứ nhất, cần quy hoạch và thiết kế vỉa hè thân thiện với mọi người. Vỉa hè cần được thiết kế với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, bảo đảm độ rộng, độ phẳng và tính tiếp cận cho mọi đối tượng. Các thành phố lớn cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia như Nhật Bản, Singapore - nơi vỉa hè không chỉ là lối đi mà còn tích hợp các tiện ích như cây xanh, ghế nghỉ, biển chỉ dẫn...

Thứ hai, cần tăng cường quản lý. Chính quyền địa phương cần xây dựng các quy định cụ thể về việc sử dụng vỉa hè, đồng thời tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm minh các hành vi lấn chiếm. Các chiến dịch "giành lại vỉa hè" đã được triển khai ở nhiều địa phương, nhưng cần được thực hiện liên tục và bền vững, tránh tình trạng "đầu voi đuôi chuột".

Thứ ba, không ngừng nâng cao ý thức cộng đồng. Yếu tố nhân văn của vỉa hè không thể được phát huy nếu thiếu sự đồng lòng của người dân. Các chương trình tuyên truyền, giáo dục về ý thức sử dụng không gian công cộng cần được đẩy mạnh, đặc biệt trong trường học và cộng đồng dân cư.

Thứ tư, tích hợp yếu tố văn hóa và môi trường. Vỉa hè không chỉ là nơi đi lại mà còn là không gian thể hiện bản sắc văn hóa địa phương. Việc bố trí cây xanh, tác phẩm nghệ thuật hoặc các biển hiệu quảng bá văn hóa trên vỉa hè miễn sao không ảnh hưởng đến lưu thông và sinh hoạt của người dân có thể tạo nên một môi trường sống động, gần gũi.

Một vỉa hè dành cho người đi bộ sạch sẽ, an toàn và thân thiện là biểu tượng của một đô thị văn minh, nơi con người được đặt vào trung tâm của sự phát triển. Yếu tố nhân văn của vỉa hè không chỉ nằm ở thiết kế vật lý mà còn ở cách nó gắn kết con người, tạo nên một cộng đồng đoàn kết, sẻ chia.

Trịnh Minh Giang

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/via-he-va-yeu-to-nhan-van-196250913200106777.htm