Trong Khối thi đua Khoa học Kinh tế, Môi trường và Biến đổi khí hậu (Khối V), thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam (VACNE) là lực lượng nòng cốt trong công tác gìn giữ tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học và lan tỏa thông điệp xanh đến cộng đồng. Theo ông Phạm Văn Sơn - Tổng thư kí VACNE, Giám đốc điều hành Trung tâm Ứng phó sự cố môi trường Việt Nam (SOS) - sự phối hợp giữa VACNE và Hội Kinh tế môi trường Việt Nam (VIASEE) đã tạo nên hiệu quả rõ rệt trong nhiều hoạt động, từ nghiên cứu khoa học, hội thảo chuyên đề đến tuyên truyền, giáo dục môi trường.
“Nhờ vai trò điều phối của VIASEE, các hoạt động của Khối V ngày càng có tính hệ thống và lan tỏa sâu rộng hơn trong xã hội” - ông Sơn đánh giá.
Theo Tổng thư ký VACNE, sự đồng hành giữa hai Hội không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn giúp tạo dựng tiếng nói chung của Khối V. Đây là tiền đề quan trọng để hình thành một mạng lưới liên kết vững mạnh, góp phần định hướng chính sách và nâng cao nhận thức xã hội.
“VIASEE đã phát huy được vai trò cầu nối, có những đóng góp to lớn và thiết thực cho Khối V trong những năm qua. Hội đã duy trì hoạt động đều đặn, giữ vai trò kết nối giữa các thành viên trong Khối và tương hỗ với các Hội thành viên khác trong mạng lưới chung của VUSTA” - ông Phạm Văn Sơn nhìn nhận.
Ông Phạm Văn Sơn - Tổng thư kí VACNE
Trong suốt một phần tư thế kỷ trưởng thành và phát triển, các hoạt động (nghiên cứu khoa học, giáo dục truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng, tư vấn phản biện xã hội) của VIASEE luôn hướng tới mục tiêu thiết thực, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân theo hướng bền vững. Việc gắn kết giữa VIASEE và VACNE như một lẽ đương nhiên và thực sự đã tạo ra nhiều giá trị cho xã hội trong thời gian qua.
Một ví dụ cụ thể về sự chia sẻ và gắn kết này được Tổng thư ký VACNE đưa ra: tại một Hội nghị khoa học, các chuyên gia của VIASEE công bố kết quả nghiên cứu cho thấy bùn thải từ hoạt động khai thác quặng bauxite vẫn được cảnh báo là gây nguy hại đối với môi trường. Nhưng qua một số công đoạn xử lý, loại bùn này đã trở thành nguồn tài nguyên có giá trị, mang lại lợi ích kinh tế rất lớn và thiết thực cho doanh nghiệp và góp phần hạn chế ô nhiễm môi trường trong khu vực. Đây thực sự là một hướng đi của kinh tế tuần hoàn và rất thực tiễn, để từ đó có căn cứ khoa học gỡ bỏ những rào cản pháp lý liên quan.
Ở một góc độ khác, các chuyên gia của VACNE lại đưa ra những khuyến cáo kỹ thuật thực tế liên quan đến nguy cơ sự cố vỡ bể chứa chất thải quặng đuôi và ô nhiễm phát sinh hàng ngày. Sự gắn kết chia sẻ giúp hình thành nên những giải pháp hoàn chỉnh hơn để thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả, lại loại bỏ được nguy cơ sự cố, đảm bảo kiểm soát ô nhiễm.
Những hoạt động cụ thể và cảnh báo khác của các chuyên gia VACNE trong lĩnh vực rác thải nhựa, trồng rừng thuần thay rừng tự nhiên nghèo kiệt, bảo tồn đa dạng sinh học, giữ cân bằng hệ sinh thái… đã góp phần thiết thực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững. Ví dụ điển hình như: bảo tồn Cây Di sản, bảo vệ rừng Khộp và bảo vệ một số loài quý hiếm theo phương thức chuyển vị.
Những sáng kiến này không chỉ bảo vệ được những cây cổ thụ, các hệ sinh thái đặc hữu, mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, du lịch và cứu nhiều loài ra khỏi danh sách bị tuyệt chủng, điển hình như: Gù hương, Thông đất, Gõ đỏ, Hươu sao, chim Trĩ, rắn Hổ mang, gà Lôi…
Nhiều địa phương đánh giá, hoạt động nhân nuôi chuyển vị một số loài động vật không chi góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, mà còn đáp ứng nhu cầu nuôi sinh vật cảnh trong cộng đồng và mang lại lợi ích kinh tế thiết thực cho người dân. Những gợi ý từ tư duy bảo vệ môi trường gắn liền với giá trị kinh tế, các Hội thành viên trong Khối V sẽ có cách tiếp cận mọi vấn đề liên quan, với góc nhìn tổng thể và thiết thực hơn, đồng thời cũng giúp cơ quan quản lý có căn cứ để điều chỉnh các quy định cho phù hợp với thực tiễn.
“Cũng từ thực tiễn này, hai Hội càng vững tin để phối hợp sâu rộng hơn trong thời gian tới. Trong đó, quan tâm tới việc chia sẻ thông tin về hợp tác khoa học giữa hai Hội và các đơn vị thành viên trong Khối. Cá nhân tôi cũng mong có sự phối hợp chặt chẽ và phong phú hơn trong các dự án cụ thể khác liên quan đến phát triển bền vững” - ông Phạm Văn Sơn kỳ vọng và tin tưởng VIASEE sẽ thành công trong sự nghiệp chung bảo vệ môi trường, phát triển bền vững đất nước.
“Phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo vệ môi trường là xu hướng tất yếu của sự phát triển. Điều quan trọng là phải phát huy tối đa các ý tưởng sáng tạo, áp dụng các thành tựu khoa học công nghệ để phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Cân bằng được 2 vế Môi trường và Kinh tế, phát triển theo phương châm của Đảng đã đề ra, với khẩu hiệu ‘không đánh đổi môi trường để lấy tăng trưởng kinh tế’. Chính cái tên của VIASEE đã thể hiện rất rõ: lợi ích kinh tế luôn gắn kết với bảo vệ môi trường. Hy vọng mục tiêu này sẽ thúc đẩy VIASEE ngày càng tiến xa hơn” - Tổng thư ký VACNE nhấn mạnh.
Hải Đăng